فضائل تدین

فضائل تدین (زاده ۱۲۸۷ در زنجان - درگذشته ۱۸ بهمن ۱۳۵۵ در تهران) ارتشبد پزشک نیروی هوائی شاهنشاهی در دوران پهلوی دوم و فرمانده آن نیرو از ۲۱ شهریور ۱۳۵۴ تا ۱۸ بهمن ۱۳۵۵ بود.

فضائل تدین
ارتشبد تدین
زاده۱۲۸۷
درگذشته۱۸ بهمن ۱۳۵۵
تپه‌های لویزان
مدفن
گورستان ظهیرالدوله، تهران
درجهارتشبد
فرماندهینیروی هوایی شاهنشاهی ایران
فرزندانپریوش اسفندیار

سالهای نخست زندگی

فضائل تدین پس از تحصیلات مقدماتی وارد دانشکده افسری نیروی زمینی ارتش شاهنشاهی گردید و در عین حال تحصیلات خود را در رشتهٔ پزشکی و به عنوان بورسیه پزشکی ارتش شاهنشاهی دنبال نمود. وی دوران دانشکده پزشکی را با موفقیت سپری نمود و در عین حال به عنوان افسر نیروی زمینی دوره‌های مربوط به پزشکان را در دانشکده افسری نیروی زمینی طی نمود. وی از جمله افسران نیروی زمینی بود که به طور سالیانه و به عنوان سهمیه نیروی هوایی، از دانشکده افسری به این نیرو انتقال می‌یافتند و بدین ترتیب وی، با اینکه خلبان نبود و دوره‌های مربوط به نیروی هوایی را نگذرانده بود، پیشرفت خویش را در نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی و پس از انتقال به این نیرو آغاز نمود.

نقش در وقایع پس از ۲۸ مرداد ۳۲

از فضائل تدین در تاریخ معاصر ایران، نخستین بار در وقایع پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و در ماجرای دستگیری دکتر حسین فاطمی و ماجرای سوء قصد به وی با چاقو، توسط شعبان جعفری (معروف به شعبون بی‌مخ) و اکبر گیلیکه‌ای و جمعی دیگر از اوباش تهران، که به زخمی شدن دکتر فاطمی (و همین‌طور خواهرش، سلطنت فاطمی) و بستری شدن وی در بیمارستان نظامی منجر می‌شود، نام برده می‌شود. ظاهراً دکتر فضائل تدین با درجه سرهنگی و با عنوان سرهنگ پزشک فضائل تدین در این زمان یکی از پزشکان معالج دکتر فاطمی بوده‌است. بعنوان نمونه در این ارتباط در مقاله‌ای به قلم دکتر آرمان نوری (که از طرفداران فاطمی و بالطبع از مخالفان محمدرضا شاه و افسران وفادار به او، همچون سرهنگ دکتر فضایل تدین است)، می‌خوانیم:

... در این هنگام حکم اعدام دکتر فاطمی تأیید می‌شود. پس از شکنجه‌های فراوان در روز ۷ مهر ماه ۱۳۳۳ دکتر فاطمی را در حالی که از درد به خود می‌پیچید روی برانکارد به دادگاه نظامی منتقل کردند. وکیل او سرتیپ عبدالله قلعه بیگی از دادگاه خواست تا قاضی و دادستان از محل زندان که نزدیک هم بود دیدن نمایند تا آثار استفراغ خونی شب قبل دکتر فاطمی را مشاهده نمایند و به آنها ثابت شود که در این شرایط، محاکمهٔ او غیرقانونی است اما پزشکان خائن سرلشکر دکتر نصرالله خوشنویسان، سرلشکر دکتر کریم ایادی، سرتیپ دکتر نصرالله مقبلی و سرهنگ دکتر فضائل تدین با وجود استفراغ خون شب قبل اعلام نمودند که او در سلامت است و وکیل او نیز پس از زمان تنفس دیگر به دادگاه بازنگشت و برای آن که سریعتر کار تمام شود وکیل دکتر علی شایگان و مهندس احمد رضوی را که حتی تا آن موقع پرونده را ندیده بود به عنوان وکیل تسخیریش انتخاب کردند و آزموده که او را «آیشمن ایران» نامیدند در حالی که حتی محاکمه مصدق هم علنی بود از دادگاه خواست تا محاکمه دکتر فاطمی، سری و غیر علنی باشد و سرانجام حکم دستوری اعدام دکتر فاطمی صادر شد. رئیس دادگاه اولیه سرتیپ قطبی (دائی فرح دیبا) و رئیس دادگاه تجدید نظر سرلشکر منصور مزین بود و تقاضای فرجام هم رد شد.

مناصب مهم

از ظواهر چنین برمی‌آید که فضایل تدین، به خاطر وفاداری خویش به محمدرضا شاه پهلوی، در سالهای بعد پیشرفت خویش در نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی را به سرعت آغاز کرده‌است. وی در سال ۱۳۴۶ به عنوان ریاست ستاد نیروی هوایی و سپس، و بعد از بازنشستگی تیمسار سپهبد نوری اسفندیاری، به عنوان جانشین فرمانده نیروی هوایی، یعنی به عنوان جانشین تیمسار ارتشبد محمد خاتم منصوب می‌گردد.

همچنین پس از اینکه تیمسار ارتشبد خلبان محمد خاتم، فرمانده نیروی هوایی ارتش شاهنشاهی در روز جمعه ۲۱ شهریور ۱۳۵۴، و در جریان سقوط کایت، درمی‌گذرد، جانشین وی، تیمسار سپهبد فضائل تدین به درجه ارتشبدی نائل شده و به سمت فرمانده نیروی هوایی شاهنشاهی منصوب می‌شود.

وی از روز ۲۱ شهریورماه ۱۳۵۴ تا روز ۱۸ بهمن ۱۳۵۵ یعنی زمان مرگش، فرمانده نیروی هوایی ایران بود.

درگذشت
مقبره ارتشبد تدین

ارتشبد فضائل تدین، سرانجام در روز ۱۸ بهمن ماه سال ۱۳۵۵ خورشیدی، هنگامی که در حال تمرین برای آموزش خلبانی هلیکوپتر بود، و در تپه‌های لویزان واقع در شمال شرقی تهران پرواز می‌کرد، بر اثر نقص فنی در هلیکوپتر خویش، سقوط نمود و در دم، کشته شد. دراین سانحه ای هوایی ستوان جمال محزون زاده ۱۳۲۵ و استواراسماعیل شایسته نیا زاده ۱۳۲۸ همراه او کشته شدند وی را در گورستان ظهیرالدوله تهران به خاک سپردند. بر سنگ قبر مجللی که بر آرامگاه او نصب شده‌است، این عبارات ساده به چشم می‌خورد:

بلند آسمان جایگاه من است، آرامگاه شادروان تیمسار ارتشبد فضائل تدین، فرمانده فقید نیروی هوایی شاهنشاهی که در تاریخ ۱۳۵۵/۱۱/۱۸، در اثر سانحه هلیکوپتر، در حین انجام وظیفه درگذشت.

شایعاتی دربارهٔ مرگ او

بعد از کشته شدن ارتشبد فضائل تدین در سانحه هلیکوپتر، شایعاتی دربارهٔ عمدی بودن این سانحه و نقش شاه در از میان بردن او، به گوش می‌رسید و برخی با توجه به این که فرمانده قبلی نیروی هوایی یعنی ارتشبد خاتم نیز، بر اثر سانحه سقوط کایت در سد دز کشته شده بود، بر آن بودند که دربار در هر دوی این سوانح ایفای نقش نموده است. در مورد این شایعات هیچگونه سند و مدرکی ارائه نشد.

جستارهای وابسته

منابع
    • مرکز انجمن‌های تخصصی (۲۸ مهرماه ۱۳۸۷). «قهرمانان نیروی هوایی». دریافت‌شده در ۱۳۸۹/۸/۵. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
    • وبسایت گورستان ظهیرالدوله. «فهرست آرامگاه ظهیرالدوله صفحهٔ ۵». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اوت ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۳۸۹/۸/۵. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
    • نوری، دکتر آرمان. «ترور دکتر حسین فاطمی توسط فدائیان اسلام و شاه». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۳۸۹/۸/۵. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
    • امیراسدالله علم (۱۳۸۳)، یادداشت‌های علم (جلد پنجم)، تهران: انشارات معین، انتشارات مازیار، شابک ۹۶۴-۷۶۰۳-۲۱-۵
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.