فهرست افشاگران

این فهرست افشاگران (انگلیسی: List of whistleblowers‎) مهم کشورهای مختلف است. اشخاص زیر تخلفات دولتی، حکومتی یا ابرشرکت‌های بزرگ را فاش کرده و توجه‌ها را به این تخلفات منعطف کردند. بسیاری از این افشاگران از شغل‌هایشان اخراج شدند یا تحت تعقیب قانونی قرار گرفتند. فهرست زیر کامل نیست.

دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰
سالنگارهنامسازمانشرح موضوع
۱۹۷۱دانیل السبرگوزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکاالسبرگ یک تحلیلگر نظامی سابق ابرشرکت تحقیق و توسعه بود ‏(en)‏ کسی که در کنار آنتونی راسو ‏(en)‏، اوراق پنتاگون ‏(en)‏ دربارهٔ یک گزارش فوق سری دربارهٔ جنگ ویتنام را در روزنامه نیویورک تایمز فاش کرد. اوراق پنتاگون شیوه‌های تقلب محلی مدیران را فاش می‌کرد و این اسناد باعث کم شدن حمایت عمومی از ادامه جنگ می‌شدند. با توجه به تلاش‌های دولت برای پیشگیری از انتشار اطلاعات طبقه‌بندی شده این افشاگری آغازگر یک پرونده قضایی در دیوان عالی ایالات متحده شد (شرکت نیویورک تایمز در مقابل ایالات متحده ‏(en)‏(403 یواس ۷۱۳)). السبرگ خودش موضوع تلافی‌جویی دولت ریچارد نیکسون بود. السبرگ به ۱۱۵ سال زندان محکوم شد اما دو سال بعد (یک سال پیش از پایان دولت ریچارد نیکسون) السبرگ تبرئه و آزاد شد. وی سال ۲۰۰۶ برنده جایزه جایزه احیای حق (معروف به جایزه نوبل آلترناتیو) شد. همچنین تناقض السبرگ ‏(en)‏ به عنوان مثالی مهم از تئوری تصمیم ‏(en)‏ شهرت دارد.

دهه ۱۹۸۰
سالنگارهنامسازمانشرح موضوع
۱۹۸۸حسینعلی منتظریقائم‌مقام رهبری ایران، ریاست مجلس خبرگان قانون اساسی و شورای انقلاب
فرمان و استفسار روح‌الله خمینی
وی تا سال ۱۳۶۷ به عنوان بالاترین مقام مذهبی و تنها مرجع با صلاحیت برای جانشینی خمینی بود[1] اما اعتراض وی به اعدام غیرموجه زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ و افشا کردن جنایات صورت گرفته در زندان‌ها منجر به خلع سمت او توسط خمینی شد. وی دربارهٔ وضعیت زندان‌ها چنین گفته بود:

آیا می‌دانید که جنایاتی در زندان‌های جمهوری اسلامی بنام اسلام در حال وقوعند که شبیه آن در رژیم منحوس شاه هرگز دیده نشد؟ آیا می‌دانید که تعداد زیادی از زندانی‌ها تحت شکنجه توسط بازجویانشان کشته شده‌اند؟ آیا می‌دانید که در زندان (شهر) مشهد، حدود ۲۵ دختر بخاطر آنچه بر آن‌ها رفته بود. مجبور به درآوردن تخمدان یا رحم شدند؟ آیا می‌دانید که در برخی زندان‌های جمهوری اسلامی دختران جوان به زور مورد تجاوز قرار می‌گیرند.[2]

این موضوعات در کتاب خاطرات وی نیز مطرح شدند که شامل برخی تصاویر از نامه‌های منسوب به خمینی از جمله فرمان اعدام توسط خمینی نیز بود.[3][4] سال‌ها بعد فرزندش احمد منتظری نیز یک فایل صوتی از جلسه‌ای که چند نفر از اعضای هیئت مرگ با حسینعلی منتظری داشتند را منتشر کرد. جمهوری اسلامی ایران از کتب تاریخ و خیابان گرفته تا وبگاه هر اثری که از حسینعلی منتظری باقی‌مانده بود را سانسور کرد و او را تا سال ۱۳۸۸ در حبس خانگی نگه داشت. وی در ۲۹ آذر ۱۳۸۸ درگذشت.[5][6][7]

دهه ۲۰۰۰ میلادی
سالنگارهنامسازمانشرح موضوع
۲۰۰۸عباس پالیزداردبیر هیئت تحقیق و تفحص مجلس هفتم از قوه قضاییهاردیبهشت ۱۳۸۷ وی در دانشگاه ابوعلی سینای همدان بدون آوردن نام مکارم شیرازی با مطرح کردن نام دامادش آقای مدلل و چند نفر دیگر ماجرای «سلطان شکر» را مطرح کرد. یک ماه بعد به اتهام اخلال در امنیت ملی به ده سال زندان محکوم شد. موضوع سلطان شکر سال ۹۴ در برنامه صفحه آخر[8] و در تیرماه ۱۳۹۵ در برنامه گفتگوی زنده خبری از شبکه دو صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز مطرح شدند و ۴ مسئول حاضر در برنامه، علی اکبر مهرفرد، قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی در امور بازرگانی، بهمن دانایی، دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر، غلامحسین بهمئی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تصفیه کنندگان شکر و مانی جمشیدی، کارشناس کشاورزی در پاسخ به سؤال مجری «سلطان واردات شکر کیست؟» زبانشان بند آمد و این موضوع در روزنامه‌های داخلی منعکس شد.[9][10]
۲۰۰۹رامین پوراندرجانیسیستم حکومتی ایرانیک پزشک ایرانی که از وضعیت شکنجه در زندان‌های سیاسی گزارش داد. او کمی بعد بر اثر مسمویت درگذشت.[11]

دهه ۲۰۱۰ میلادی
سالنگارهنامسازمانشرح موضوع
۲۰۱۲[12]مهدی فلاحتیمجری برنامه صفحه آخر صدای آمریکافلاحتی در برنامه صفحه آخر همواره به افشای موضوعات متعددی پرداخته‌است از جمله هندی بودن تبار آیت‌الله سید روح‌الله خمینی که از سال ۲۰۰۷ و پیش از آن به‌طور مبهم در بین متخصصان نیز مطرح بود، اما اوج شهرت پرده‌آخر با همکاری آمدنیوز و افشای پرونده قضایی تعرض جنسی سعید طوسی بود که تا آن زمان به مدت چند سال به صورت کاملاً سری در قوه قضاییه و نهادهای حکومتی ایران حفظ شده بود. افشاگری‌های آمدنیوز و پرده‌آخر همچنان ادامه یافت و موارد دیگری همچون پرونده جاسوسی زهرا لاریجانی دختر رئیس قوه قضاییه نیز از موارد داغ این برنامه بودند. بخش پایانی و معمولاً طنز این برنامه با عنوان پرده آخر شناخته شده‌است.
۲۰۱۳ادوارد اسنودنآژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکااسنودن پیمانکار بوز آلن همیلتون بود و از اسناد طبقه‌بندی شده فوق سری برنامه‌های ان‌اس‌ای شامل برنامه تجسس پریزم افشاگری کرد. او که تا سال ۲۰۲۰ پناهنده روسیه است در سطح جهانی با عنوان چهره‌ای که حامی حفظ حریم خصوصی است در کنار پروژه‌هایی همچون تور شناخته می‌شود. اگرچه این حریم خصوصی بسیار مهم و مقدس تلقی می‌شود و از طرفی امنیت را برای تماس‌های محرمانه دولتی را نیز فراهم می‌کند (که این موضوع آغازگر پروژه تور بوده‌است) اما معایبی همچون بازارهای پنهان انواع جرائم بین‌المللی از قاچاق سلاح تا مواد مخدر و غیره در بازارهایی همچون بازار آنلاین سیلک رود را نیز در خود جای می‌دهد.[13]
۲۰۱۶یاشار سلطانیشهرداری تهران و شورای شهر تهران در ایرانجنجال خانه‌های نجومی دربارهٔ افشای واگذاری چندهزار میلیارد املاک حداقل ۵۰ درصد زیر قیمت اصلی به شهرداری تهران و برخی اعضای شورای شهر تهران بود. یاشار سلطانی نامه سازمان بازرسی کشور که این موضوع را تأیید کرده بود را در وبگاه معماری نیوز افشا کرد. وبگاه معماری نیوز در ایران سانسور شد و با شکایت اداره حقوقی شهرداری تهران مبنی بر نشر اکاذیب با انتشار «خبر قرق پارک لویزان برای مراسم عروسی دختر آقای محمد باقر قالیباف»، شکایت معاونت قضایی شورای شهر تهران مبنی بر نشر اکاذیب با انتشار «خبر انتصاب پسر آقای مهدی چمران در معاونت شهرسازی شرکت نوسازی عباس‌آباد» و نامه آقای محمد باقر قالیباف به دادستان تهران در خصوص انتشار «گزارش سازمان بازرسی کل کشور در خصوص نحوه واگذاری املاک شهرداری تهران»،[14][15] یاشار سلطانی بازداشت شد. بعداً قالیباف و مهدی چمران مدعی شدند که از سلطانی شکایت نکرده‌اند.[16] معماری‌نیوز از جمله تصویری از یک نامه سازمان بازرسی را منتشر کرد که در آن شهرداری تهران به «ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری» و تضییع اموال عمومی به مبلغ ۲۲۰۰ میلیارد تومان متهم شده بود.[16]
۲۰۱۶احمد منتظریعضو دفتر سیاسی حزب جمهوری اسلامی

او یک فایل صوتی از ۲۴ یا ۲۵ مرداد ۱۳۶۷ را منتشر کرد دربارهٔ جلسه‌ای بین حسینعلی منتظری و چند نفر از اعضای هیئت مرگ از جمله حسینعلی نیری، مرتضی اشراقی و مصطفی پورمحمدی که این چند نفر در تلاش برای تبرئه خود در برابر انتقادات حسینعلی منتظری که به گفته خود خمینی رهبر آینده ایران[17][18] (جانشین خمینی) در آن زمان بود بودند.[19] ۷ آذر ۹۵ در دادگاه ویژه روحانیت به دلیل انتشار آن فایل صوتی، به اتهام اقدام علیه امنیت ملی،انتشار اسناد سری و تبلیغ علیه نظام به تحمل ده سال حبس تعزیری و به جهت انتشار فایل صوتی دارای طبقه‌بندی سری به تحمل ده سال حبس تعزیری و به اتهام تبلیغ علیه نظام به تحمل یک سال حبس تعزیری جمعاً به تحمل ۲۱ سال حبس تعزیری محکوم شد. در ادامه حکم «لکن با توجه به ارزش و حرمت خون برادر شهیدش و با عنایت به سن و سال و وضعیت خاص وی و فقد سابقه محکومیت کیفری، با احصاء میانگین حداقل و حداکثر مجازات‌ها در مقام اجراء فقط ۶ سال از حبس‌های مورد حکم اجراء می‌گردد؛ و نظر به این‌که مجموع اقدامات متهم خلاف شأن روحانیت تشخیص داده شد، متهم را به خلع لباس روحانیت محکوم می‌نماید؛ و با توجه به انتساب به خانواده شهید، خلع لباس ایشان به مدت ۳ سال تعلیق می‌گردد».[20] حکم وی ۴ اسفند ۹۵ اجرا شد[21] و ۱۴ اسفند ۹۵ منابع خبری چون فارس‌نیوز اعلام کردند که حکم احمد منتظری با وساطت یکی از مراجع تقلید تعلیق شد.[22]

۲۰۱۶روح‌الله زمخبرنگار افشاگر آمدنیوزوی برای افشاگری‌های آمدنیوز به ویژه پس از افشا شدن پرونده قضایی رسوایی اخلاقی سعید طوسی که در برنامه صفحه آخر صدای آمریکا نیز منتشر شد شناخته شده‌است. پس از آن همکاری وی با صفحه آخر ادامه یافت از جمله پرونده جاسوسی زهرا لاریجانی.

منابع
  1. «اجتهاد و مرجعیت پس از آیت الله منتظری». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۹ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳۰ مه ۲۰۱۷.
  2. «موضع‌گیری مقامات وقت دربارهٔ اعدامهای دهه ۶۰». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ فوریه ۲۰۱۴.
  3. «تصویر نامه اسکن شده منسوب به روح‌الله خمینی در ارتباط با اعدام منافقین سرموضع در زندانها». جلد اول کتاب خاطرات منتظری حسینعلی منتظری. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۲. نشانی جدید : صفحه ۶۲۶
  4. «تصویر اسکن‌شده نامه استفسار و پاسخ روح‌الله خمینی روی وبگاه آیت‌الله منتظری». جلد اول کتاب خاطرات حسینعلی منتظری. ص. ۶۲۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ ژوئیه ۲۰۱۲. نشانی جدید : صفحه ۶۲۷
  5. «Iran's dissident Grand Ayatollah Montazeri dies». بی‌بی‌سی.
  6. «Iran's dissident ayatollah». بی‌بی‌سی.
  7. «آیت‌الله منتظری: از مشروعیت‌بخشی به نظام تا سلب مشروعیت از ولایت مطلقه». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۲۴ دسامبر ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳۰ مه ۲۰۱۷.
  8. «صفحه آخر: ناصر مکارم شیرازی را بیشتر بشناسید». صفحه آخر صدای آمریکا.
  9. «سلطان واردات شکر ایران کیست؟». روزنامه دنیای اقتصاد. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۰ نوامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۹.
  10. «سلطان شکر ایران کیست؟». یوتیوب. شبکه دو صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
  11. «Iran torture whistleblower died from poison in salad». The Guardian.
  12. «جمعه ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۱». صدای آمریکا.
  13. مستند 2016 بی‌بی‌سی دربارهٔ بازار پنهان سیلک رود ‏(en)‏
  14. http://www.ilna.ir/بخش-اجتماعی-5/411653-اتهامات-مدیر-مسئول-سایت-معمارنیوز-اعلام-شد-اشخاصی-که-زمین-گرفته-اند-هیچ-شکایتی-از-سلطانی-نکرده-اند
  15. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ نوامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۵ اکتبر ۲۰۱۹.
  16. http://www.bbc.com/persian/iran/2016/08/160830_l45_tehran_council_scandal
  17. صحیفه امام - عدم صلاحیت برای تصدی رهبری نظام جمهوری اسلامی. پرتال امام خمینی. تهران، جماران: موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی (س). ۱۳۶۸. صص. ۳۳۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ ژوئن ۲۰۱۷.
  18. صحیفه امام خمینی، نامه به آقای منتظری "عزل ایشان از قائم مقامی رهبری ". تبیان. صص. ۳۳۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۰. زمان: 6 فروردین 1368 / 18 شعبان 1409، تهران، جماران
  19. «جامعه اعدام‌های ۶۷؛ یک فایل صوتی، چندین صدا و یک نام ماندگار». دویچه وله.
  20. «حکم احمد منتظری ابلاغ شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۰.
  21. «احمد منتظری برای اجرای محکومیت خود روانه زندان شد». فارس‌نیوز. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳۰ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۳۰ مه ۲۰۱۷.
  22. «شروح صد و نهمین نشست خبری اژه‌ای». خبرگزاری فارس. ۹۵/۱۲/۱۵. بایگانی‌شده از اصلی در 6 مارس 2017. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.