قلم (رایانه)

به مجموعه‌ای از یک الفبایِ کامل و هم‌خانواده، با حالت‌های مختلفِ حروف و دیگر کارکترهایِ (اعداد و علائمِ) مورد نیاز حروف‌چینی، قلمِ رایانه‌ای و در انگلیسی تایپ‌فیس (به انگلیسی: Typeface) گفته می‌شود. از سویِ دیگر، به هر یک از حالت‌ها و اجزایِ این مجموعه که شاملِ حروف، اعداد و دیگر علائم نگارشی می‌باشند، فونت (به فرانسوی: fonte) (به انگلیسی: font خوانده می‌شود: فانت /fɑ:nt/) می‌گویند.

تفاوت کاراکتر

امروزه در محافل عمومی و با توجه به حروف‌چینی جدید و نوری، واژهٔ فونت نسبت به تایپ‌فیس، رواج بیشتری یافته‌است. می‌توان گفت، مجموعهٔ حرف‌هایی که با رابطه‌های گرافیکی تصویر نوشتاری، یک زبان را نشان می‌دهند، قلم رایانه‌ای نامیده می‌شود که گاه در فارسی نیز، به‌پیروی از انگلیسی، آن را فونت می‌خوانند.

هم در حروف‌چینی سنتی و هم در کاربرد مدرن واژهٔ فونت برای اشاره به مکانیسم طراحی تایپ‌فیس به‌کار می‌رود. در حروف‌چینی سنتی فونت از جنس چوب یا فلز ساخته می‌شد. امروزه فونت یک فایل دیجیتال است.

فونت‌ها كه در زبان فارسی به آن‌ها قلم گفته می‌شود در جایگاه خود حائز اهمیت‌ هستند. همان‌گونه كه هر شخص با قلم خویش، نوعی متفاوت از قلم دیگری می‌نویسد، فونت‌ها هم مثل هم نیستند و هر كدام شكل منحصربه‌فردی دارند. در حد امكان باید سعی نمود تا از فونت‌ها به‌خوبی استفاده كرد و هر كدام را در جای خود به‌كار برد. در نظرگاه شخصی بنده، بحث نمودن پیرامون فونت‌ها نیاز به پرداخت دارد و باید به آن توجه نمود. در ذیل می‌كوشم تا تجربیات شخصی‌ام را در زمینه استفاده از فونت‌ها بیان كنم. امید آن دارم كه مقبول و مفید واقع گردد.

ممكن است بپرسید؛ برای خواننده مهم نیست كه متن با چه فونتی(عربی یا فارسی) نوشته شده است و در هر دو حالت، متن را یك‌جور می‌خواند و به مشكل خاصی برخورد نمی‌كند. در جواب باید بگویم، درست است كه فرق بین این دو، به مفهوم كلمات و روان خواندن آن‌ها خدشه‌ای وارد نمی‌كند. اما ممكن است به مشكلات بسیار ظریفی برخورد كنید كه هرگز فكرش را نمی‌كردید. به عنوان نمونه، موتورهای جست‌وجو اغلب به‌صورت كاراكتر به كاراكتر جست‌و‌جو می‌كنند، مثلاً وقتی شما كلمه “آمونیاك” را جست‌و‌جو می‌كنید، موتور جست‌وجو این كلمه را حرف به حرف خوانده و بنا بر درخواست شما (جست‌و‌جوی سریع و پیش‌رفته) اقدام می‌نماید. حال فرض كنید كه شما با یك ویندوز فارسی و فونت فارسی این كلمه را نوشته‌اید، اما سایت‌هایی كه این كلمه را در متن خود دارند از ویندوز و فونت عربی استفاده كرده‌اند. موتور جست‌وجو نمی‌تواند این كلمه را تشخیص بدهد، زیرا كاراكترهای «ك» و «ی» آن‌ها با هم فرق می‌كند.

البته شایان توجه است؛ بعضی از ویندوزها هم فارسی یا عربی هستند. ویندوزهای قدیمی ۹۸ اكثراً عربی‌اند. حتی بعضی از نسخه‌های ویندوز XP SP۱نیز عربی‌اند. توصیه‌ام این است كه از ویندوزهای فارسی استفاده كنید.

تفاوت ‌هااکتکی سنتی با فونت دیجیتال

فونت در چاپ سنتی عموماً از قطعه‌های فلزی (سربی) ساخته می‌شد. به این صورت که سرب گداخته را در قالب‌هایی که به شکل حرف‌های الفبا بود — و گاهی شکل‌های دوحروفی؛ مانند «لا»، یا بیشتر؛ مانند «ریال» و «الله» و نیز دیگر نشانه‌هایی که در نوشتن به‌کار می‌روند؛ همچون '، :، [، * و $ — ریخته‌گری می‌کردند. فونت در فضای دیجیتال گونه‌ای نرم‌افزار است. در این نرم‌افزار، حرف‌ها و دیگر نشانه‌های نوشتاری را به شکل مجموعه‌ای از کاراکترها (برداری یا غیربرداری) به‌وسیلهٔ برنامه‌هایی مانند FontCreator یا Fontlab Studio یا font forge طراحی می‌کنند.

طراحی قلم

غزل

طراحی قلم یا فونت، برخلاف طراحی نشانه یا پوستر که معمولاً به‌طور انفرادی صورت می‌گیرد، کاری گروهی، فنی و پیچیده می‌باشد. به همین جهت، اساتید کارکشته و اهل فن، برای طراحی قلم، ۵ سال هنر و فلسفهٔ شرق، ۵ سال هنر و فلسفهٔ غرب، ۵ سال خوش‌نویسی و ۶ سال آشنایی با فناوری (به‌ویژه دیجیتال) را ضروری دانسته‌اند.[1]

قلم‌های پرکاربرد

قلم‌های زیر برای چاپ و نمایشِ اینترنتی، پرکاربردترین‌ها هستند:[2]

عربی

احسا، آندلس، Arabic_transparant، بدر، Buryidah، هدا، Damman، خرج، کوفی، نسخ

فارسی

برای چاپ: ایران‌نستعلیق، لوتوس، میترا، نازنین، ترافیک، یاقوت، زر، هما، تیتر، رؤیا

برای نشر رومیزی: تاهوما، ایران‌سنس، یکان، کودک، رؤیا

بر پایهٔ موضوع کتاب بهتر است از فونت‌هایی که متناسب با موضوع باشند استفاده کنیم که تعدادی از موضوع‌ها به شرح زیر است:[3]

موضوع کتاب جمع‌شوندگی
(Tracking)		 اندازه در عنوان
(Leading)		 اندازه در متن
(Point)		 فونت پیشنهادی
رمان، داستان–نمایشنامه و فیلمنامه۱۰-۱۸٫۵۱۴میترا، نازنین،

ایران‌سنس

کودک و نوجوان۱۵-۱۶۱۳رؤیا، یکان، کودک
پژوهشی و نظری۱۰- تا ۲۰-۱۸۱۴لوتوس، بدر، نازنین، زر
شعر۱۰- تا ۱۵-۱۸۱۴لیلا، نستعلیق
قطع جیبی۱۰-۱۵۱۲میترا، نازنین
انگلیسی

Roboto, Calibri, Arial, Bookman, Century, Comic, Courier, Impact, Modern, Time New Roman

تغییر نحوهٔ نمایش فونت‌ها:

  • بولد (Bold): برای درشت‌نمایی (درشت)
  • ایتالیک (Italic): برای نمایش خط به‌صورت کج (منشأ گرفته از برج پیزا که کم‌کم به ایتالیک جا افتاده است)
  • زیرخط (Underline): برای برجسته کردن متن با کشیدن خطی افقی در زیر حرف/واژه/نماد

انواع سبک قلم

سِریف و سَنزسریف

در یک تقسیم‌بندی می‌توان فونت‌ها را به دو گروه سریف و سنزسریف تقسیم کرد. سِریف، به دسته‌ای از فونت‌ها گفته می‌شود که در قسمت‌های پایانی، نقوش هر حرف، یک کشیدگی کوچک قلم وجود دارد. این دسته از فونت‌ها اغلب برای استفاده در چاپ کتاب، مجله و روزنامه کاربرد دارند.

سنزسریف، به دسته‌ای گفته می‌شود که سِریف یا کشیدگی در انتهای حرف خود ندارند و تقریباً وزن خط در تمام سطوح فونت یکسان است. این دسته از فونت‌ها معمولاً برای نمایش در نمایشگرها و در آثار دیجیتال مانند صفحات وب، تصاویر و… کاربرد دارند.

پانویس
  1. رضایی‌نبرد، امین. خوشنویسی و طراحی حروف. صفحهٔ ۲۳۹
  2. Hajiannezhad, A. , & Mozaffari, S. (2012). Font Recognition Using Variogram Fractal Dimension, (lCEE20 12), 634–639.
  3. http://pictocademy.ir/ایندیزاین/قطع-فونت-استاندارد-کتاب/

منابع
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.