مظهر خالقی
باقر مظهر خالِقی با اسم مستعار مظهر خالقی (زادهٔ ۱۸ شهریور ۱۳۱۷ در سنندج) خوانندهٔ کرد اهل ایران است.
| مظهر خالقی | |
|---|---|
 مظهر خالقی در کنگره بین‌المللی مشاهیر کُرد۱۱ تیر ۱۳۹۸ دانشگاه کردستان | |
| اطلاعات پس‌زمینه | |
| نام شناسنامه‌ای | باقر مظهر خالقی |
| زاده | ۱۸ شهریور ۱۳۱۷سنندج، کردستان |
| ژانر | موسیقی کردی |
| سال‌های فعالیت | دههٔ ۱۳۳۰ تا کنون |
| تحصیلات | کارشناسی فیزیک کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی |
_-_Kurdish_Singer.jpg.webp)
زندگی
مظهر خالقی (باقر خالقی) ۱۸ شهریور ۱۳۱۷ در خانواده‌ای از مشایخ خاندان کرد مردوخی در سنندج متولد شد. از نوجوانی به یادگیری موسیقی سنتی ایرانی و موسیقی کردی پرداخت.
او قبل از انقلاب لیسانس فیزیک و فوق لیسانس مدیریت صنعتی دریافت کرد.
مظهر خالقی با ریسان ابراهیم ازدواج کرد. ریسان ابراهیم خواهر گلاویژ ابراهیم همسر ابراهیم احمد، و نیز خالۀ هیرو ابراهیم احمد همسر جلال طالبانی است. ریسان ابراهیم همسر مظهر خالقی روز ۲۶ شهریور ۱۳۹۸ در لندن درگذشت.[1] گفته می‌شود که با شروع انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران مظهر خالقی توسط انقلابیون دستگیر شده و با وساطت جلال طالبانی فراری داده شده‌است.
فعالیت‌های هنری
اولین اجرای ضبط شدهٔ او متعلق به دههٔ سی است که در رادیو سنندج و به زبان فارسی اجرا کرده‌است. وی دانش‌آموختهٔ فیزیک از دانشگاه تهران است و قبل از ورودش به سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران دبیر دبیرستان‌های تهران بود. از او بیش از ۲۵۰ آواز فولکلوریک ضبط و ثبت شده‌است. مظهر خالقی تا قبل از مهاجرتش به انگلستان و سپس اقامتش در کردستان عراق در سمت مدیر کل تلویزیون سنندج و کرمانشاه فعالیت کرد.[2] وی از ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ رئیس رادیو و تلویزیون کرمانشاه بود. .[3]
وی در کنار سید علی اصغر کردستانی ، حسن زیرک ، ناصر رزازی و طاهر توفیق از خوانندگان برجسته و شناخته‌شدهٔ موسیقی کردی به‌شمار می‌آید[4] مظهر خالقی با آهنگسازانی همچون: مجتبی میرزاده و همچنین محمد عبدالصمدی به فعالیت‌های هنری پرداخت که می‌توان به اجرای آهنگ‌های جویبار، سوند به چاوت، لالای و… اشاره کرد. علاوه بر کتاب‌هایی که توسط نویسندگان مختلف در مورد زندگی هنری مظهر خالقی به بازار کتاب آمده اخیراً کتابی از اشعار آهنگ‌های مشهور وی نیز چاپ شده‌است؛ و مجموعه‌ای از آثار و آوازهایش با نظارت کامل خودش در انستیتوی فرهنگ و فولکلور کردستان به صورت صوتی منتشر شده‌است.[5]
ایشان ابتدا به خواندن آواز به زبان فارسی مشغول شد که با توصیهٔ یکی از آهنگسازان ساکن تهران که (به ایشان گفته بود با وجود این همه خواننده طراز اول و مطرح فارس‌زبان شانسی در این زمینه ندارد) به خواندن ترانه به همان سبک آواز فارسی و اینبار با اشعار کردی پرداخت. از سال ۱۳۹۰ از صدا و سیمای مرکز سنندج صدای وی گاهگاهی پخش می‌شود. او هم‌اکنون مدیر «انستیتو فرهنگ کُرد» در سلیمانیه کردستان عراق است. این مرکز در زمینهٔ هنر، ادبیات و فولکلور کرد فعالیت می‌کند.[6]
در اردیبهشت ۱۳۹۸ به پاس سال‌ها خدمات مظهر خالقی به هنر، موسیقی و فرهنگ کُردی، دکترای افتخاری دانشگاه سلیمانیه، به وی اعطا شد.[7]
در تاریخ ۱۰ تیر ۱۳۹۸ مجله فراتاب[8] با اختصاص دادن یک پرونده ویژه به مظهر خالقی علاوه بر گفتگو با وی٬ ده گفتگو و گزارش و یاداشت اختصاصی دربارهٔ بررسی عملکرد و کارنامهٔ شش دهه فعالیت هنری مظهر خالقی منتشر کرد.[9]
تقدیر
وی پس از ۳۸ سال در ۱۰ تیر ۱۳۹۸ برای حضور در کنگره بین‌المللی مشاهیر کُرد از مرز باشماق مریوان به ایران بازگشت.[8]یکی از اقدامات در تجلیل از مشاهیر کُرد، اعطای کلید طلایی شهروندی به ایشان و نصب نشان مشاهیر کُرد بر روی لباس خالقی بود.[10]
آثار هنری
از جمله آثار موسیقایی مظهر خالقی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- بلین به یار
- په پوولهٔ ئازادی
- ئامینه نازه نینه
- که ده لین ئه مرو
- نه سیمی پائیز
- هاتی ئاواتی دیرین
- ته نیا توم ده وه
- هوره مه باره
- نه م دوینی
- ای یاری نازدار
- شیرین شیرینه
- بیرت ده کم
- ئه گه ریمه وه
- هوز گهٔ کوردان
- شیرین ته شی ده ریسه
- کو یار
- ئه من هه ر توم ببه
- ئاوینهٔ دولبه ری
- جه ژنی به هاران
- له حه سره ت دیدارت
- قه سه م
- جوتیار
- ئه من خوه ویسته م
- شیده لاره که م
- نا ویره م
- ئه شقی ولات
- بم لاوی نه
- گو لی په ر ئاو
جستارهای وابسته
منابع
- خبرگزاری کُردپرس: همسر مظهر خالقی درگذشت، نوشته‌شده در تاریخ ۲۶ شهریور ۱۳۹۸؛ بازدید در ۲۶ شهریور ۱۳۹۸.
- آهنگ وفا - (عرفان قانعی فرد) - گفتگویی با ۳۰ شخصیت تاریخی و فرهنگی معاصر کردها
- آژانس خبررسانی کردستان: کردپا، رادیو کرمانشاه محل تولد و رشد و بالندگی بخشی بسیار مهم از تاریخ موسیقی کردی است؛ نوشته‌شده در ۱۲ دی ۱۳۹۴؛ ۱۸ ژانویه ۲۰۱۶.
- مقالهٔ دکتر احمد صارمی (استاد دانشگاه، سوئد)
- وبسایت رسمی
- وبسایت انستیتو
- «اعطای دکترای افتخاری دانشگاه سلیمانیه به هنرمند کُرد «مظهر خالقی»». عصر ایران. ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۸.
- «استاد مظهر خالقی در گفت و گوی اختصاصی با فراتاب:موسیقی، فریاد زنده بودن و زندگی کُردهاست!». فراتاب. ۱۰ تیر ۱۳۹۸.
- «شماره دوم ماهنامه الکترونیکی فراتاب». فراتاب. ۳۰ خرداد ۱۳۹۸.
- «آن‌چه در پایان کنگره «مشاهیر کُرد» گذشت». ایسنا. ۲۰۱۹-۰۷-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۶-۱۳.
