میکروسکوپ

ریزبین[1][2] یا میکروسکوپ (از یونانی μικρόσκοπεῖν) دستگاهی برای دیدن اشیای خیلی کوچک است که با چشم غیرمسلح دیده نمیشوند.

برای دیگر کاربردها، میکروسکوپ (ابهام‌زدایی) را ببینید.
یک نمونه میکروسکوپ نوری عبوری ساخت Carl Zeiss Jena در سال ۱۸۷۹
میکرسوکوپ ناصر الدین شاه قاجار

انواع مختلفی میکروسکوپ وجود دارد؛ در میکروسکوپ نوری یا معمولی، نمونه در اثر تابش نور قابل دیدن میشود، درحالی که در میکروسکوپ الکترونی، از تابش الکترونها در خلاء (به جای تابش نور) برای ثبت تصویر استفاده میشود.

در طول سده هجدهم میکروسکوپ در گروه ابزارهای سرگرمی به‌شمار می‌آمد. اولین میکروسکوپ را 400 سال پیش رابرت هوک ساخت وبا ان توانست قطعه ای از چوب پنبه را با دقت ببیند. اصطلاح سلول به معنای اتاق کوچک است و رابرت هوک برای حفره‌های چوب پنبه به کار برد. پس از ان میکروسکوپ دیگری ساخته شد که با ان توانستند موجودات ریز درون اب را ببینند. با پژوهش‌های بیشتر پیشرفتهای چشمگیری در شیوه ساختن عدسی شیئی بدست آمد. به‌طوری که عدسی‌های دیگر به صورت ذره بین‌های معمولی نبودند بلکه خطاهای موجود در آن‌ها که به کجنمایی معروف هستند، رفع شده‌اند و آن‌ها می‌توانستند جزئیات یک شی را دقیقاً نشان دهند. پس از آن در طی پنجاه سال، پژوهشگران بسیاری کوشیدند تا بر کیفیت و مرغوبیت این ابزار بیفزایند. سرانجام ارنست آبه توانست پایه دانشی میزان بزرگنمایی میکروسکوپ را تعریف کند.

بدین گونه میزان بزرگنمایی سودمند آن بین ۵۰ تا ۲۰۰۰ برابر مشخص شد. البته می‌توان میکروسکوپ‌هایی با بزرگنمایی بیش از ۲۰۰۰ برابر ساخت. مثلاً توان عدسی چشمی را بیشتر کرد. اما توان جداسازی نور ثابت است و در نتیجه حتی بزرگنمایی بیشتر نمی‌تواند دو نقطه از یک شی را بهتر تفکیک کند. هر چه بزرگنمایی شی افزایش یابد به میزان پیچیدگی آن افزوده می‌شود. بزرگنمایی شئی در میکروسکوپ‌های پژوهشی نوین معمولاً ۳X, 6X, 10X, 12X, 40X و ۱۰۰X است. در نتیجه بزرگنمایی در این میکروسکوپ بین ۱۸ تا ۱۵۰۰ برابر است. چون بزرگنمایی میکروسکوپ نوری به علت وجود محدودیت پراش از بازه معینی فراتر نمی‌رود برای بررسی بسیاری از پدیده‌هایی که نیاز به بزرگنمایی خیلی بیشتر دارند سودمند است. بررسی‌های بسیاری صورت گرفت تا ابزار دقیق تری با بزرگنمایی بیشتر ساخته شود. نتیجه این پژوهش‌ها به ساختن میکروسکوپ الکترونی انجامید.

انواع میکروسکوپ از نظر نوع آشکارساز

انواع میکروسکوپ از نظر ساختمان داخلی

منابعی برای مطالعهٔ بیشتر
  1. این واژه هم‌ارز فارسی «میکروسکوپ» است. البته هر دو واژه پذیرفته شده‌اند. (دفتر نخست تا چهارم مصوبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی)
  2. https://wiki.apll.ir/word/index.php/Microscope
  • A.R. Clarke, C.N. Eberhardt, Microscopy Techniques for Material Science, CRC Press LLC, 2002.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ میکروسکوپ موجود است.

پیوند به بیرون
  • «ساختمان میکروسکوپ». آموزش نوین. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۳ مرداد ۱۳۹۰.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.