ناصر فرهنگفر
ناصر فرهنگفر، (۴ آبان ۱۳۲۶ شهر ری – ۲۳ مرداد ۱۳۷۶)، نوازنده برجسته تنبک و مدرس موسیقی سنتی ایرانی بود.
| ناصر فرهنگفر | |
|---|---|
| زاده | ۴ آبان ۱۳۲۶ شهر ری[1] |
| درگذشته | ۲۳ مرداد ۱۳۷۶[1] (۴۹ سال) |
| ساز(ها) | تنبک |
| اعضای پیشین | گروه عارفگروه شیدا |
زندگی‌نامه و فعالیت هنری
استاد ناصر فرهنگفر در چهارم آبان ماه ۱۳۲۶ هجری شمسی در شهرری متولد شد. پدرش که کارمند شهربانی بود تار می‌نواخت و عمویش تمبک، با این وجود پدر مخالف ساززدن ناصر بود. جد مادریش میرزا مهدی خوشنویس از خوشنویسان مشهور دوره قاجار بود. استعداد درخشان این هنرمند در همان دوران کودکی و تنها وقتی ۷ سال داشت نمایان شد، وی با کوزه‌های گلی نخستین تمرینات خود را انجام می‌داد و بعدها با خرید تنبک عمویش که ساز نفیسی در دوران خود بود، شروع به فراگیری این ساز کرد، در همین دوران علاقه و ممارست وی در فراگیری تنبک پیشرفت چشمگیری را برای وی به همراه داشت. فرهنگفر داشته‌های مقدماتی تنبک را نزد یکی از اقوام خود محمد ترکمان که شاگرد امیرناصر افتتاح تنبک‌نواز سرشناس دوران به‌شمار می‌رفت، فراگرفت. همین امر مقدمات دیدار وی با حسین تهرانی را برای او فراهم کرد. استعداد قابل ملاحظه فرهنگ فر، استاد حسین تهرانی را مجاب می‌کند تا که وی را به شاگردی بپذیرد. وی مدت کوتاهی در نزد این استاد شاگردی کرد که در بالابردن کیفیت نوازندگی و شکوفایی استعدادهای نهفته وی بسیار موثر بود و با راهنمایی او برای فراگیری نت مدت یک سال نزد محمد اسماعیلی کتاب تمبک استاد تهرانی را آموخت. در این دوره ناصر فرهنگفر از داشته‌های اساتید به‌نامی همچون عبدالله دوامی، سیدحسن میرخانی، سید حسین میرخانی و علی اکبر کاوه بهره جست. علاقه فرهنگفر به شعر، ادبیات و خوشنویسی وی را به عنوان موسیقیدان آگاه به دیگر اقسام هنر مطرح کرد. وی در سرودن شعر و کار با قلم خطاطی نیز همچون نوازندگی تبحر داشت که همین امر سبب شد نوازندگی تحت تاثیر این هنرها قرار گیرد. در همان سال‌ها به اتفاق داوود گنجه‌ای به دانشکده هنرهای زیبا رفت و با استاد نور علی برومند و داریوش صفوت آشنا شد. در سال ۱۳۴۲ با آغاز کار مرکز حفظ و اشاعه موسیقی به عنوان مدرس ساز تنبک به فعالیت پرداخت. در این مدت وی با تلاش خود تاثیرات قابل توجهی در شیوه نوازندگی ساز تنبک برجای گذاشت. پس از حدود یک دهه فعالیت در این مرکز در سال ۱۳۵۰ وارد رادیو و تلویزیون شد و به پیشنهاد دوستش بهمن رجبی در برنامه‌های معروفی به نام هفت شهر عشق، گل‌های تازه و گلچین هفته با استاد بهاری و لطف‌الله مجد و … اجرای برنامه کرد. فرهنگفر نقش به‌سزایی در شکوفایی جریان موسیقایی گروه شیدا و عارف ایفا کرد، چراکه فعالان عرصه موسیقی، به تمبک تنها به‌عنوان سازی همراهی‌کننده در ارکستر نگاه می‌کردند که نوازندگی فرهنگفر در این گروه‌ها این ذهنیت را تا حدود بسیاری درمیان اهالی موسیقی دگرگون کرد. از اجرای ادوار ریتمیک با تکنیک‌های غیرمرسوم می‌توان به عنوان برجسته‌ترین خاصیت نوازندگی این استاد به‌نام یاد کرد. شناخت وی از اوزان اشعار، خلاقیتش را در اجرای ادوار ریتمیک به‌همراه داشت، چراکه این دورهای ریتمیک وابستگی بسیاری به اشعار کلاسیک دارند. فرهنگفر در عین حال که در تکنوازی ساز تنبک چیره‌دست بود، ساده‌نواز بسیار عالی نیز بود. از سال ۵۱ با محمد رضا شجریان، محمد رضا لطفی، حسین علیزاده، داریوش طلایی، داوود گنجه‌ای، پرویز مشکاتیان و … در جشن هنر شیراز برنامه‌های متعددی را اجرا کرد. در سال ۵۲ به همراه گروه مرکز حفظ و اشاعه موسیقی به بلژیک رفت و با گروه باله موریس بژار همکاری نمود و در همان سال همان برنامه را نیز در تخت جمشید اجرا نمود. در سال ۵۴ به دعوت رابرت ویلسون به نیویورک رفت و با گروه تئاتر وی همکاری کرد. عضویت وی در گروه شیدا و اجراهای زیبایش با محمدرضا لطفی در همین سال و در گروه عارف به همراه پرویز مشکاتیان و حسین علیزاده و.. در سال ۵۶ و با تاسیس گروه هنری چاووش تا سال ۶۳ ادامه یافت. آثاری که از وی به جای مانده نشان می‌دهد درک ملودیک این نوازنده بالا بوده است که به همین خاطر وی در گروه‌نوازی نیز موثر عمل می‌کرد. استاد بعد از دوران اوج که در آلبوم بسته نگار با تار محمد رضا لطفی تنبک نواخت، کم‌کم گوشه‌نشین شد و به قول معروف خلوت گزید.[2]
فرهنگفر طبع و قریحه خاصی در سرودن شعر و غزل داشت. در شعر متمایل به ایرج میرزا بود و اشعار طنزگونه‌ای از خود برجا گذاشت. اولین غزلش را در سن ۱۲سالگی سرود. غزلی که فقط چند بیت از آن باقی مانده‌است.
| تا اشک من ترانه غم ساز می‌کند | صدها هزار عقده دل باز می‌کند | |
| سرفصل داغ و درد مرا در کتاب عمر | افسانه نگاه تو آغاز می‌کند |
از تصنیف‌هایش نیز می‌توان به صورتگر چین، پیر می‌فروش و … اشاره کرد. ناصر فرهنگفر پس از یک دوره کناره‌گیری و انزوای کاری درروز پنجشنبه ۲۳ مرداد ۱۳۷۶ در ۵۰ سالگی چشم از جهان فروبست.
ناصر فرهنگفر در آثاری چون بیداد، آستان جانان و راست‌پنجگاه با محمدرضا شجریان همکاری کرده بود.
مسئولیت‌ها[2]
- مدرس ساز در مرکز حفظ و اشاعه موسیقی
- فعالیت در رادیو و تلویزیون
- برگزاری کنسرت‌های متعدد به همراه گروه شیدا و عارف
- حضور در برنامه‌های فرهنگی هنری از جمله جشن هنر شیراز
- اجرای برنامه در کشورهای خارجی از جمله، آمریکا، فرانسه و آلمان
زندگی خصوصی
- آرش فرهنگ فر (متولد ۱۳۵۲، نوازنده تنبک) فرزند وی است.
منابع
- «به یاد خلوت‌گزیده تمبک: ناصر فرهنگفر». وب‌گاه آموزشگاه موسیقی ترانه. دریافت‌شده در ۲ فروردین ۱۳۸۸.
- [www.citytomb.com www.citytomb.com] مقدار
|نشانی=را بررسی کنید (کمک). پارامتر|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک)