واژه

واژه یا کلمه به مجموعه حروف یا واک‌هایی که با کنار هم قرار گرفتن‌شان یک واحد یا یکای تحلیل‌پذیر را پدیدار می‌سازند گفته می‌شود. در دستور زبان فارسی، بیشتر واژه را در نُه گونه دسته‌بندی می‌کنند: نام، صفت یا زیب، شماره، کنایه، فعل یا پویه، قید یا ویژگی، واک افزوده، واک پیوند، آوا.

«واژه» کوچک‌ترین دسته‌ی معنادار از واکها است اگر بتواند به‌ تنهایی به‌کار رود. برای نمونه، «-انه» در واژه‌هایی مانند مردانه، زنانه، مهربانانه، دارای معنی ویژهٔ خود است، ولی از آن جا که نمی‌توان آن را به‌تنهایی به‌کار برد، واژه نامیده نمی‌شود. بسیاری از واژه‌ها به بخش‌های کوچک‌تری بخش‌پذیرند که به آن‌ها تکواژ گفته می‌شود. تکواژ کوچکترین بخش واژه است که در بسیاری از نمونه‌ها یک واژه‌ی خودسالار شمرده شده و در برخی موارد نیز واژه به شمار نمی‌آید.

تفاوت واژه با کلمه

واژه، ریشه‌ی پارسی و کلمه ریشه عربی دارد.

فرم‌های آزاد

بیشتر زبان‌شناسان بر این باورند که بهترین روش برای واگران واژگان بر پایهٔ کالبد یا کالب‌هایی است که واژه‌ها از دیدگاه نحوییا دستوری بهره می‌برند. پذیرفته‌ترین واگران گفته شده بر این پایه دربردارنده است از:

«واژه، فرم آزادِ[1] کمینه[2] در یک زبان است.»

فرم آزاد به بن‌پاره‌ای از زبان گفته می‌شود که بتواند به‌ گونه تنها باشیدن داشته باشد و به جایگاه و ایستار یکسر پایدار و استوار و دگرناپذیری به پاره‌های زبانی زیستگاه پیرامون خود نیاز نداشته باشد. پیرو واگران بالا، «شکارچی» یک واژه است، چرا که، می‌تواند به‌تنهایی پدیدار شود و پدیداریِ آن در جاهای گوناگونی در درازنای جمله رخ دهد.

مانندها:

  1. شکارچیان به پیگرد آهو پرداختند.
  2. آهو به میانجی شکارچیان پیگرد شد (یا: تعقیب شد).

در جایگاه مقایسه یا سنجش یکاهای «چی» و «ان» (در شکارچیان) واژگان به شمار نمی‌آیند، زیرا نمیتوانند که به دیسه‌ی منزوی باشیدن پیدا کنند، ونکه، باید صددرصد جایگاهشان در برابر بخشهای زبانی کناری پایدار و استوار و دگرناپذیر برجای بماند.

گونه های واژه

واژه روی هم رفته به هفت دسته بخشبندی می‌شود که شمار انها از: نام، پویه، حرف، ویژگی، ضمیر یا فرانام، گواژه، آوا. مانند آهو یک نام و سبز یک ویژگی است.

صرف

مقالهٔ اصلی: صرف

واژه‌های مورد مصرف انسان در زبان‌های طبیعی را می‌توان به دو دسته قسمت کرد:

  • واژه‌های ساده
  • واژه‌های پیچیده

واژگان ساده آن‌هایی هستند، که نمی‌توانیم به یکاهای معنادار کوچک‌تر خردشان کنیم، درحالی‌که تکه‌های واژگان پیچیده را می‌توان واکاوی کرد.

پانوشته‌ها
  1. free form
  2. minimal

جستارهای وابسته

منابع
  • O'Grady, W. , Dobrovolsky, M. , and aronoff, M. , Contemporary Linguistics, An Introduction, 2nd ed. , St. Martin' Press, Inc. , 1993. ISBN 0-312-06780-1

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.