پارک اتابک

پارک اتابک یا باغ اتابک، باغ و بنایی بود در محله اعیان‌نشین تهران قدیم که به خواست میرزا علی اصغر خان اتابک مشهور به «اتابک اعظم»، صدراعظم قاجاریه برای اقامت شخصی بر پا شده بود. دلیل اصلی مشهور شدن این باغ به واقعه پارک اتابک در دوران مشروطه بازمی‌گردد.[1]

مختصات: ۳۵°۴۱′۵۴٫۹۷″ شمالی ۵۱°۲۴′۵۰٫۶۱″ شرقی
عمارت پارک اتابک
نامعمارت پارک اتابک
کشورایران
استاناستان تهران
شهرستانتهران
اطلاعات اثر
نام‌های دیگرپارک اتابک
کاربریباغ
کاربری کنونیسفارت روسیه در تهران
دیرینگیدوره قاجار
دورهٔ ساخت اثردوره قاجار
بانی اثرعلی‌اصغر اتابک

پیشینه
مورگان شوستر به همراه گروه همکارانش در کاخ اتابک

مالکیت ارباب جمشید

پس از درگذشت میرزا علی‌اصغرخان اتابک، وارثان او پارک اتابک را در آبان ۱۲۸۶ به یک ایرانی زرتشتی به نام ارباب جمشید جمشیدیان می‌فروشند. پس از چندی ارباب جمشید پارک اتابک را برای دریافت وامی نزد بانک استقراضی ایران به رهن می‌گذارد و چون توان بازپرداخت بدهی خود در سر زمان معین را نداشته ناگزیر پارک را به همان بانک می‌فروشد.[1]

اجاره دولت روسیه تزاری

در سپتامبر ۱۹۱۵ سفارت روسیه تزاری پارک اتابک را برای خود اجاره کرد.[1] دولت روسیه تزاری اجاره پارک اتابک را تا سال ۱۹۱۷ پرداخته بود. پس از آن در روسیه انقلاب شد و دولت شوروی برای سفارتخانه خود در پامنار محلی را اجاره نمود. در ژوئن ۱۹۱۹ یعنی دو سال پس از انقلاب بلشویکی این پارک را در برابر چهل هزار تومان در بانک شاهی گرو می‌گذارند. پس از این که به موجب عهدنامه ۱۹۲۱ تمام اموال غیرمنقول بانک مزبور به دولت ایران واگذار می‌شود، بانک ایران در اسفند ۱۳۱۰ بقیه طلب بانک شاهی را از بودجه دولتی پرداخته و پارک را از گرو بیرون آورده و به مالکیت خود درمی‌آورد. اداره ثبت اسناد ایران نیز در آذرماه ۱۳۰۶ در روزنامه رسمی کشور و روزنامه کوشش، چندین بار آگهی دربارهٔ ثبت پارک اتابک را منتشر نمود و از آنجا که هیچ‌گونه اعتراضی از سوی سفارت شوروی نشد، پارک اتابک به مالکیت رسمی دولت ایران درآمد[1] و در همان سال‌ها محل وزارت مالیه ایران نیز برای مدتی به پارک اتابک انتقال یافت.

قرارداد ۱۹۲۱ ایران و شوروی

در قرارداد ۱۹۲۱ ایران و شوروی و به موجب فصل نهم از همین قرارداد کلیه امتیازات دولت سابق تزاری و کلیه طلب‌های آن دولت از ایران ملغی است. به موجب این اعلامیه کلیه امتیازات دولت تزاری، همچنین کلیه موسسات آن دولت از جمله «املاک غیرمنقول بانک استقراضی روسیه» متعلق ایران واگذار شد.

در فصل نهم این قرارداد هم آمده در شهرهایی که مقرر است کنسولگری روسیه شوروی تأسیس شوند و در آن‌ها خانه‌هایی متعلقه بانک استقراضی ایران وجود داشته و مطابق همین فصل منتقل به دولت ایران می‌شود. دولت ایران رضایت می‌دهد که یکی از آن خانه‌ها مجانا برای استفاده مطابق انتخاب دولت شوروی روسیه برای محل کنسولگری روسیه واگذار نماید. در دوران پهلوی و بعد از پایان جنگ جهانی دوم (با این عنوان که محل برای کنسولگری است نه سفارت)، دولت ایران بارها به سفارت شوروی تذکر داد است که محل سفارت را تخلیه نماید ولی سفارت شوروی به استناد آخر فصل نهم از قرارداد ۱۹۲۱ از تخلیه محل مزبور خودداری نمود.[1] به این صورت این ملک همچنان در اختیار دولت شوروی باقی ماند.

معماری کاخ

معمار ساختمان کاخ این پارک، میرزا مهدی خان شقاقی (ممتحن الدوله)، اولین مهندس معمار (آرشیتکت) ایران است که طراحی و نقشه‌کشی آن را خود انجام داده و اجرای آن را نظارت کرده‌است.[2]

رویدادهای مهم
از چپ به راست: استالین دبیرکل اتحاد جماهیر شوروی، روزولت رئیس جمهورایالات متحده و چرچیل نخست‌وزیر بریتانیا

جستارهای وابسته

منابع
  1. «سفارت روسیه غصبی است!/ بدهی میلیونی برای اجاره پارک اتابک». تارنمای تاریخ ایرانی. ۲۵ شهریور ۱۳۹۲. دریافت‌شده در ۱۳ دی ۱۳۹۲.
  2. «اولین مهندس (آرشیتکت) معمار ایران». تارنمای فرهنگسرا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ دسامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۳ دی ۱۳۹۲.
  3. ساناساریان، جنبش حقوق زنان در ایران (طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۱۳۵۷)، ۶۳–۶۴.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.