کاسه

کاسه گونه‌ای ظرف با دهانه باز است که معمولاً مدور (گرد) بوده و لبه‌های بلندی دارد. از این ظرف برای نگهداری، حمل، خوردن و آشامیدن غذا و مایعات استفاده می‌شود. واژه کاسه ماخوذ از کاس عربی است. کاسه بسته به نوع محتوایی که باید در آن قرار گیرد، اندازه‌های گوناگون دارد.[1][2] به تازگی در ژاپن کاسه فانتزی در ابعاد نانو ساخته شده که فقط با میکروسکوپ قابل مشاهده‌است.[3]

کاسه های آبگوشت به عنوان غذای نذری در مراسم سوگواری حسین بن علی
کاسه متعلق به سده دهم میلادی

تاریخچه
کاسه‌ای قدیمی مربوط به قرن ۸ ه.ق

استفاده از کاسه در زندگی انسان، قدمتی هزاران ساله داشته و به دوران نوسنگی باز می‌گردد.[2] در یونان باستان از کاسه‌های کوچکی مانند پیاله برای ساغرریزی (ریختن شراب به قصد عبادت) استفاده می‌شده است.[4][5][6]

بهداشت

امروزه کاسه در انواع چینی، فلزی، سرامیک، بلور، ملامین، آرکوپال، پیرکس و سفال، مورد استفاده روزمره‌است. به اعتقاد برخی کارشناسان، استفاده غذاخوری از کاسه سفالی و سرامیک با رنگ آبی، به دلیل وجود ترکیبات سرب، احتمال مسمومیت غذایی را به همراه دارد. کاسه آلومینیمی (روحی) نیز ممکن است موجب بروز یبوست، اختلالات گوارشی، پوکی استخوان، آلزایمر، غش و کم خونی بشود. برخی از این مشکلات در استفاده از کاسه مسی نیز ممکن است بروز نماید. در بهداشتی بودن استفاده از کاسه‌های ملامین میان کارشناسان اختلاف نظر وجود دارد. در عوض کاسه‌های چینی، آرکوپال و استیل، از نظر اغلب کارشناسان سالم تشخیص داده شده‌اند.[7]

واژه‌شناسی

کلمه کاسه در زبان فارسی و عربی ریشهً اوستایی و سانسکریتی دارد و از واژه کاچه به معنی شیشه، آبگینه، آیینه، لیوان، جام و کریستال اخذ شده است. این واژه چنانکه در کلمه پهلوی کاسوک (کاسه پشت، لاکپشت) دیده میشود، به همین صورت کاسه در ایران پیش از اسلام رایج بوده است.به احتمال زیاد اعراب نام کاسه را از تجار هندی فرا گرفته بوده اند. آرامی های شبه عرب جام شراب را مانمن و سومریان و اکدیان جام را بور و خود اعراب کاسه و جام را ناجود و قدح می گفته اند.

فرهنگ فارسی

واژه کاسه، در ضربالمثل‌ها و اصطلاحات زیادی به کار رفته‌است. مانند:[1][8]

  • کاسه داغ تر از آش (مبالغه در کار)
  • کاسه به خون زدن (خون دل خوردن)
  • کاسه (و کوزه) را بر سر کسی شکستن. (رسواکردن کسی و تقصیر را بر گردن کسی انداختن.)
  • کاسه به دست گرفتن. (دریوزگی و گدایی کردن.)
  • کاسه «چه کنم؟» در دست داشتن. (مردد بودن.)
  • کاسه زیر نیم کاسه. (فریب دادن)
  • کاسه جایی رود که باز آرد قدح. (چشمداشت داشتن و نان قرض دادن.)
  • کاسه لیسی کردن.
  • لبریز شدن کاسه صبر.
  • کاسه به چین بردن. (مانند زیره به کرمان بردن.)

پانویس
  1. لغتنامه دهخدا. «کاسه». دریافت‌شده در ۲۵ oct ۲۰۰۹. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  2. Wikipedia, the free encyclopedia →Bowl (vessel) (بازدید: ۲۵ oct ۲۰۰۹)
  3. «ژاپنی‌ها، کاسه رشته‌خوری در مقیاس نانو ساختند!». انجمن فیزیک دانان جوان ایران. دریافت‌شده در ۲۵ oct ۲۰۰۹. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  4. Pritchett (1965). Studies in Ancient Greek Topography: Roads. p. 73.
  5. Morris (2006). Hms Colossus. p. 79.
  6. Jongh (2000). The Companion Guide to Greece. p. 512.
  7. همشهری آنلاین. «تندرستی با کاسه و بشقاب». سلامت نیوز. دریافت‌شده در ۲۵ oct ۲۰۰۹. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  8. لغتنامه دهخدا. «کاسه به [[چین]] بردن». دریافت‌شده در ۲۵ oct ۲۰۰۹. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک); تداخل پیوند خارجی و ویکی‌پیوند (کمک)

منابع
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.