گناهان کبیره (اسلام)

گُناهان کَبیره در تعالیم دینی اسلامی گناهانی هستند که در قرآن و روایات امامان شیعه بر مرتکبین آن‌ها وعده آتش دوزخ داده شده‌است. در شماره و تعداد گناهان کبیره بین مذاهب مختلف اسلامی (شیعه و سنی) اختلاف است. بعضی تعداد آن را ۲۵ و بعضی دیگر هفتاد شمرده‌اند.

بخشی از مجموعه مباحث اسلام دربارهٔ اسلام
اصول فقه
فقه
احکام
عناوین کلامی

آیه ۳۱ سوره نساء می‌گوید:

﴿إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَنُدْخِلْكُمْ مُدْخَلًا كَرِيمًا﴾

ترجمه: «اگر از گناهان بزرگی که از آن‌ها نهی می‌شوید دوری گزینید، گناهان کوچکتان را از شما می‌زداییم و شما را در جایگاهی ارجمند و پرکرامت درمی‌آوریم.»

بر اساس تعالیم دینی اسلامی، کسی که گناه کبیره از او سر زند و توبه ننماید فاسق است و نمی‌شود در نماز به او اقتداء کرد و شهادتش پذیرفته نیست و پس از مرگ مستحق عقوبت الهی است مگر اینکه فضل الهی شامل حالش شود که از آنجمله شفاعت پیامبر اسلام و آل پیامبر است. دربارهٔ شفاعت پیامبر اسلام گفته‌است که شفاعتم را برای صاحبان گناهان کبیره از امتم ذخیره کرده‌ام. شفاعت من برای صاحبان گناهان کبیره از امتم می‌باشد، اما نیکوکاران، یعنی ترک کنندگان کبائر، برایشان راه مؤاخذه نیست.[1]

گناه و اقسام آن

گناه بر دو قسم است:[2]

  1. کبیره
  2. صغیره

تعریف گناه کبیره

گناه کبیره در باورهای اسلامی گناهی است که مستوجب عقاب می‌شود. گناه کبیره اثرش مسخ شدن روح انسان است یعنی روح انسان فطرت پاک خود را به کلی از دست می‌دهد و میل انسان به کارهای نیک و خدایی کاهش می‌گیرد و در عوض میل به گناهان دیگر افزایش می‌یابد.

  1. هر گناهی که در قرآن و حدیث بر کبیره بودن آن تصریح شده باشد (متجاوز از چهل گناه که در روایات اهل‌بیت پیامبر نام برده شده‌است).[3]
  2. هر معصیتی که در قرآن مجید یا سنت معتبر وعده آتش بر ارتکاب آن رسیده باشد.[3]
  3. هر گناهی که در قرآن یا سنت معتبر از گناهی که کبیره بودنش مسلم است بزرگتر شمرده شود.[3]
  4. هر گناهی که نزد متدینین و متشرعین بزرگ شمرده شود بطوری‌که یقین حاصل شود که بزرگی آن منتهی بزمان معصوم می‌گردد، مانند نجس نمودن مسجد از روی علم و عمد و بقصد هتک احترام خانه خدا، پرتاب کردن و انداختن قرآن مجید.[4]
  5. تکرار گناه صغیره یا اصرار بر تکرار گناهان صغیره نیز خود گناهی کبیره است.[5]

فهرست گناهان کبیره در حدیثی از موسی بن جعفر

روایت است از موسی بن جعفر که روزی عمرو بن عبید نزد پدرم جعفر صادق آمد و سلام کرد و نشست و این آیه را تلاوت نمود: «کسانی که اجتناب می‌کنند از گناهان کبیره و فواحش…» (سوره شوری - ۳۵) و ساکت شد.

حضرت فرمود چرا بقیه را نخواندی و ساکت شدی؟ عرض کردم خواستم بفرمایید تا بدانم گناهان کبیره چیست؟ حضرت فرمود:

  1. شرک به خدا: بزرگترین گناه کبیره شرک به خداست و مشرک محروم از بهشت است چنان‌که می‌فرماید: «هر که برای خدا شریک قائل شود خدا بهشت را بر او حرام گرداند و جایگاهش آتش دوزخ باشد» (سوره مائده _ ۷۲)
  2. ناامیدی از رحمت خدا: بعد از شرک ناامیدی از رحمت خداست و هر که ناامید باشد کافر است چنان‌که در قرآن می‌فرماید: «نومید مشوید از رحمت خدا همانا مأیوس نمی‌شوند از رحمت خدا مگر کافران» (سوره یوسف - ۸۷)
  3. ایمنی از آزمایش: بعد از آن ایمنی از آزمایش و مجازات است و کسی از آزمایش خداوند ایمن نمی‌شود مگر زیان کاران چنان‌که در قرآن می‌فرماید: «آیا اهل شهر و دیارها از آن ایمنند که شبانگاه که در خوابند عذاب ما آنها را فراگیرد» (سوره اعراف - ۹۷) دیگری عاق پدر و مادر شدن است و خداوند عاق را جبار شقی نامیده‌است چنان‌که در آیه ۳۲ سوره مریم می‌فرماید: «و به نیکویی به مادر توصیه نمود و مرا ستمکار و شقی نگردانید»
  4. قتل مؤمن: دیگری قتل مؤمن است بدون حکم شرعی و خداوند جایگاه قاتل را جهنم قرار داده چنان‌که می‌فرماید: «هر کس مؤمنی را به عمد بکشد مجازات او آتش جهنم است که در آن همیشه معذب خواهد بود و خدا بر او خشم و لعن کند و عذابی بسیار شدید برایش مهیا سازد» (سوره نسا - ۹۵)
  5. تهمت: دیگری تهمت و نسبت زنا دادن به کسی است و هر که چنین تهمتی بزند و عده عذاب به او داده شده چنان‌که می‌فرماید: «کسانی که به افراد با ایمان نسبت زنا داده‌اند در دنیا و آخرت ملعون خواهند بود و به عذاب سخت معذب خواهند شد» (سوره نور - ۲۳)
  6. خوردن مال یتیم: و دیگر خوردن اموال یتیم است که آن هم در آخرت جز عذاب ثمر دیگری ندارد چنان‌که خداوند می‌فرماید: «آنان که اموال یتیمان را به ستمگری می‌خورند در حقیقت آن‌ها در شکم خود آتش جهنم فرو می‌برند و به زودی در آتش افروخته خواهند افتاد» (سوره نسا - ۱۱)
  7. فرار از جنگ: و دیگر فرار از جنگ است (که به دستور پیغمبر اسلام یا امام یا نائب خاص پیغمبر و امام واجب شده باشد) چنان‌که می‌فرماید: «هر که در روز جنگ فرار کرد همانا به طرف خشم و غضب خدا روی آورده و جایگاهش دوزخ که بدترین منزل است خواهد بود.»
  8. خوردن ربا: و دیگری خوردن ربا است که خداوند در حق ربا خورندگان می‌فرماید: «آن کسانی که ربا می‌خورند مبعوث نمی‌شوند در قیامت از قبرهای خود مگر مانند آن که شیطان ایشان را با مس کردن مخبط کرده»
  9. ساحر و جادوگر: دیگری سحر و جادو کردن و یادگرفتن و یاد دادن آن است و خدای متعال در مذمت ساحران فرموده: «و محققا می‌دانند که هر که سحر کند، در عالم آخرت هرگز بهره‌ای از بهشت نخواهد یافت».
  10. زنا: دیگری زنا کردن است و خدای تعالی وعده عذاب به زنا کنندگان داده چنان‌که می‌فرماید: «هر که زنا کند کیفرش را خواهد دید و عذابش در قیامت مضاعف و دو چندان شود و با ذلت و خواری به جهنم جاوید و ملخد گردد» (سوره فرقان - ۶۸)
  11. قسم ناحق: و دیگری قسم ناحق یاد کردن است. یاد کنندگان ناحق در آخرت بهره‌ای از رحمت الهی ندارند چنان‌که می‌فرماید: «آنان که عهده خدا و سوگند خود را به بهایی اندک بفروشد اینان را در آخرت بهره و نصیبی از رحمت خداوندی نیست».
  12. خیانت : و دیگری خیانت به دین و مملکت و اموال و ناموس مردم نمودن است و خائن را نیز به کیفر اعمالش می‌رسانند چنان‌که می‌فرماید: «هر کس خیانت کند روز قیامت به کیفر آن خواهد رسید» (سوره آل عمران - ۱۵۵)
  13. ندادن زکات: و دیگری ندادن زکات است و خدای تعالی در حق مانعین زکات فرموده: «روزی که آن طلا و ذخایرشان در آتش جهنم گداخته شود و پیشانی و پشت و پهلویشان را بدتن داغ کنند» (سوره توبه - ۳۵)
  14. شهادت دروغ و کتمانش: و دیگری شهادت دروغ و ناحق دادن است که در آیه ۷۲ سوره فرقان می‌فرماید: «...هر کس به دروغ و ناحق شهادت دهد مؤمن نیست و مرتکب گناه کبیره شده‌است». و دیگری کتمان شهادت نمودن است در جایی که آبرو یا جان یا اموال مؤمنی در معرض تلف و خطر باشد چنان‌که خدای متعال می‌فرماید: «شهادت را مخفی نکنید زیرا هر کس شهادت را کتمان کند البته به قلب گناه کار است» (سوره بقره - ۲۸۳)
  15. شراب خواری و ترک نماز: و دیگری شراب خوردن است و خدای تعالی نهی از خوردن شراب و مسکرات دیگر فرموده هم چنان‌که از بت‌پرستی نهی نموده‌است و دیگری ترک نماز است و رسول خدا در ذم تارک الصلوة فرمود: «هر کس عمداً نماز را ترک نماید از امان و پناه رسول خدا خارج است».
  16. نقض عهد و قطع رحم: و دیگری نقص عهد و قطع رحم نمودن است و خداوند ناقض عهد و قاطع رحم را لعن نموده به قولش که می‌فرماید: «برای ایشان است لعن خدا و منزلگاه بد نصیب آنهاست» (سوره رعد - ۲۵) پس عمروبن عبید از خدمت آن حضرت خارج شد و سخت به خود می‌پیچید و گریه شدید می‌نمود و می‌گفت هلاک شد آن که به رای خود فتوی می‌دهد و خود را در فضیلت و علم برابر شما می‌داند.

فهرست گناهان کبیره از نظر سید عبدالحسین دستغیب

سید عبدالحسین دستغیب شیرازی کتابی به نام گناهان کبیره دارد. فهرست گناهان کبیره در این کتاب به این صورت است:

  1. شریک قائل شدن به خدا[6]
  2. ناامیدی از رحمت خدای تعالی[7]
  3. ایمنی از مکر و عقاب خدا[8]
  4. دروغ[9]
  5. آدمکشی، کشتن کسی که خدای تعالی کشتن او را تحریم کرده و خونش را محترم دانسته مگر آن که جنبه قصاص و اجراء حدود الهی داشته باشد.
  6. عاق پدر و مادر شدن[10]
  7. خوردن مال یتیم به ستم[11]
  8. دروغ بستن به خدا یا رسول خدا و یا به اوصیاء او[12]
  9. فرار از جنگ[13]
  10. قطع رحم[14]
  11. سحر و جادوگری[15]
  12. زنا[16]
  13. لواط[17]
  14. دزدی
  15. نسبت زنا دادن به زنان پاکدامن
  16. کتمان شهادت[18]
  17. شهادت به ناحق دادن[19]
  18. شکستن عهد و پیمان
  19. مصرف نوشیدنی‌های الکلی[20]
  20. ربا خوردن[21]
  21. سحت (یعنی بهای چیزهای حرام و مزد کارهای حرام)
  22. قمار[22]
  23. خوردن گوشت مردار و خوک و خون و گوشت هر حیوانی که هنگام ذبح نام غیر خدا بر آن برده باشند، مگر آن که ضرورت خوردن این چند چیز را ایجاب کند.
  24. کم فروشی
  25. رفتن و مهاجرت به مکانی که در آن جا انجام وظایف دینی میسر نیست.
  26. ظالم را در ظلمش کمک کردن[23]
  27. به کمک و پشتیبانی ظالم اعتماد داشتن
  28. حقوق دیگران را بدون هیچ عذری نگهداشتن[24]
  29. قسم دروغ[25]
  30. تکبر[26]
  31. اسراف[27]
  32. خیانت در امانت[28]
  33. غیبت[29]
  34. سبک شمردن حج و بی اعتنایی به آن[30]
  35. ترک نماز[31]
  36. ندادن زکات[32]
  37. اصرار بر گناهان کوچک.[33]
  38. استمنا[34]

جستارهای وابسته

پانویس
  1. گناهان کبیره، جلد۱، ص ۱۱
  2. گناهان کبیره، جلد۱، ص ۲۶
  3. گناهان کبیره، جلد۱، ص ۲۷
  4. گناهان کبیره، جلد۱، ص و ۲۷ و ۲۸
  5. گناهان کبیره، جلد۱، ص ۳۱
  6. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ...
  7. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۶۸
  8. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۹۵
  9. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۳۰۲
  10. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۱۲۳
  11. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۱۷۳
  12. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۳۱۰
  13. گناهان کبیره، جلد۲، صفحهٔ ۳۱
  14. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۱۴۹
  15. گناهان کبیره، جلد۲، صفحهٔ ۷۴
  16. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۱۹۹
  17. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۲۲۲
  18. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۳۵۲
  19. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۳۴۵
  20. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۲۴۷
  21. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۱۸۴
  22. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۲۷۱
  23. گناهان کبیره، جلد۲، صفحهٔ ۴۳
  24. گناهان کبیره، جلد۲، صفحهٔ ۱۶
  25. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۳۳۲
  26. گناهان کبیره، جلد۲، صفحهٔ ۱۱۱
  27. گناهان کبیره، جلد۲، صفحهٔ ۹۳
  28. گناهان کبیره، جلد۱، صفحهٔ ۳۷۹
  29. گناهان کبیره، جلد۲، صفحهٔ ۲۳۹
  30. گناهان کبیره، جلد۲، صفحهٔ ۱۹۸
  31. گناهان کبیره، جلد۲، صفحهٔ ۱۶۳
  32. گناهان کبیره، جلد۲، صفحهٔ ۱۷۹
  33. گناهان کبیره، جلد۲، صفحهٔ ۲۲۶
  34. گناهان کبیره، جلد۲، صفحهٔ ۲۹۱

منابع
  • کتاب گناهان کبیره، سید عبدالحسین دستغیب شیرازی، انتشارات جهان، تهران، جلد اول، چاپ ششم.
  • کتاب گناهان کبیره، سید عبدالحسین دستغیب شیرازی، انتشارات صبا، تهران، جلد دوم.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.