گورکن عسل‌خوار

رودک (گورکن) عسل‌خوار (نام علمی: Mellivora capensis) حیوانی از خانواده راسوها و بومی آفریقا، آسیای غربی و شبه‌قاره هند است.[3] به این حیوان لقب «نترس‌ترین جانور روی زمین» و «جنگجوی بدون رقیب» را داده‌اند چراکه فقط کمی بزرگتر از روباه است اما بارها مشاهده شده که با حیواناتی چون شیر، خرس و پلنگ که قصد شکار او را داشته‌اند وارد نبردی طولانی شده و آن‌ها را به عقب‌نشینی واداشته‌است. این حیوان هوش بالایی دارد و از معدود حیوانات غیرنخستی‌سان است که از ابزار استفاده می‌کند.

رودک عسل‌خوار
وضعیت بقا
آرایه‌شناسی
فرمانرو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: گوشت‌خوارسانان
تیره: راسویان
زیرخانواده: Mellivorinae[2]
سرده: Mellivora
(Storr, 1780)
گونه: M. capensis
Geographic distribution

گورکن عسل‌خوار تنها عضو از زیرخانوادهٔ Mellivorinae در خانوادهٔ راسوسانان است و با اینکه گورکن نامیده می‌شود اما به راسوها و سمورها بیشتر شباهت دارد تا به گورکن. جثه رودک عسل‌خوار به اندازه گورکن است اما آناتومی آن مشابه یک راسوی بسیار بزرگ است. رودک‌های عسل‌خوار در محیط‌های طبیعی در هر ساعت شبانه‌روز ممکن است به شکار بروند اما در مناطقی که انسان‌ها حضور دارند بیشتر شب‌گرد هستند.

مشخصات جسمی و بوم‌شناسی

آنها ۲۳ تا ۲۸ سانتیمتر ارتفاع در ناحیه شانه دارند. طول بدنشان ۵۵ تا ۷۷ سانتیمتر است و دمشان هم ۱۲ تا ۳۰ سانتیمتر درازا دارد. نرها ۹ تا ۱۶ کیلو وزن دارند و وزن ماده‌ها ۵ تا ۱۰ کیلوگرم است. برخلاف اکثر پستانداران، رنگ پشت آن سفید یا خاکستری متمایل به زرد و رنگ پهلوها و زیر بدن کاملاً سیاه است. این حیوان در زیستگاه‌های متنوعی از جمله مناطق نیمه بیابانی، استپی، جنگلی و بیشه‌زارها زندگی می‌کند. رودک عسل‌خوار حیوانی شبگرد است و تنها یا همراه با جفتش در یک لانه زندگی می‌کند. با ناخن‌های قوی خود حفره‌هایی در زمین ساخته و در آن لانه می‌کند یا در غارهای طبیعی، شکاف سنگ‌ها و سوراخ درختان لانه می‌سازد. برای یافتن عسل از درختان بالا می‌رود و بعضی از خصوصیاتش شبیه خرس است.

این حیوان در اوایل پاییز جفت‌گیری می‌کند. مدت آبستنی شش تا هفت ماه است. یک تا دو بچه می‌زاید. طول عمر آن در حیات وحش مشخص نیست اما در اسارت عمر ۲۶ سال هم دیده شده‌است.

تغذیه
اسکلتی از اجداد باستانی این جانور

غذای مورد علاقه آن‌ها عسل است و نام آن‌ها هم به همین دلیل انتخاب شده‌است. آن‌ها برای پیدا کردن عسل از درخت هم بالا می‌روند. رودک عسل‌خوار در شکار مار هم تبحر دارد و دیده شده که مارهای بزرگ یک و نیم متری را هم شکار کرده‌اند. این حیوان حفار ماهری است و در طول ده دقیقه در زمین سخت تونل می‌کند. او از این قابلیت برای شکار جوندگانی که در نقب‌های زیرزمینی زندگی می‌کنند همچون جربیل و سنجاب زمینی استفاده می‌کند. و آرواره‌های پرقدرت این حیوان اجازه خوردن لاک‌پشت را هم به آن می‌دهد. حشرات، قورباغه‌ها، مارمولک‌ها، پستانداران کوچک، پرندگان و تخم پرندگان و غذاهای گیاهی از جمله میوه‌ها و ریشه‌ها از دیگر منابع غذایی این حیوان هستند.

هوش

رودک‌های عسل‌خوار بسیار باهوش هستند. حیوانات معدودی در خارج از خانواده نخستیان با توانایی استفاده از ابزار دیده شده‌اند و رودک عسل‌خوار یکی از این حیوانات است که به روش‌های جالبی از ابزارهای مختلف برای کاربردهای متفاوتی استفاده می‌کند. در یک برنامه مستند تلویزیونی نشان داده شده که یک رودک عسل‌خوار در هند چگونه کنده درخت را به حرکت درآورده و روی آن می‌ایستد تا یک جوجه مرغ ماهیخوار را شکار کند. فیلم دیگری در مرکز بازپروری حیوانات در آفریقای جنوبی هم نشان داده که یک جفت رودک عسل‌خوار که در یک گودال با حصار دیواری قرار گرفته‌اند با استفاده از چوب، یک چنگک، پشته‌کردن گل‌ها و سنگ‌ها موفق به بیرون آمدن می‌شود.

شجاعت
جمجمه تشریح شده گورکن عسل خوار

بی‌باکی، سرسختی و درندگی رودک‌های عسل‌خوار مثل دیگر خویشاوندان راسوسان ایشان شهرت دارد. آن‌ها زمانی که فرار غیرممکن باشد با تمام وجود و بدون ترس با هر حیوان مهاجمی وارد نبرد می‌شوند و مشاهده شده که حتی شکارچیان بسیار بزرگتری همچون شیر را به عقب‌نشینی واداشته‌اند و دیده شده که به شیرهای تازه‌بالغ حمله کرده و طعمه آن‌ها را ربوده‌اند. حتی حیوانات بزرگی چون اسب، شتر یا گاومیش در صورتی که وارد لانه این حیوان شوند مورد حمله قرار خواهند گرفت. استقامت این حیوان در هنگام درگیری نیز بسیار بالاست و آنقدر به نبرد ادامه می‌دهد که دشمن از کار خود پشیمان شود. پرهیز شکارچیان از انتخاب رودک عسل‌خوار باعث مطرح شدن این تئوری شده‌است که رنگ توله‌های یوزپلنگ به تقلید از رنگ پوست رودک عسل‌خوار فرگشت پیدا کرده تا شکارچیان را فراری دهد.

توانایی ایجاد بوهای بسیار تند و تهوع‌آور از غده‌های زیر دم، داشتن دندان‌های تیز و آرواره‌های قوی، پوست کلفت و چرم مانند و حالت تهاجمی باعث شده به او لقب جنگجوی بدون رقیب را بدهند. او قادر است در پوست خود که بسیار شل است بچرخد و با این عمل می‌تواند حتی حیوانی را که پشت گردنش را گرفته‌است گاز بگیرد. پوست آن‌ها که در ناحیه گردن حدود ۶ میلی‌متر ضخامت دارد به قدری کلفت است که نیش زنبور، تیغ تشی و گاز درندگان به ندرت از آن عبور می‌کنند. با وجود این خوی درندگی چنانچه از کودکی در کنار انسان بزرگ شود بسیار دست‌آموز شده و به حیوانی کاملاً مطیع، مهربان و فعال تبدیل می‌شود.

در ایران

این حیوان در ایران هم زندگی می‌کند اما بسیار کمیاب است و به علت داشتن لانه قابل دسترس و آسیب‌پذیر، تخریب زیستگاه و اعتقاد مردم بومی مبنی بر اثرات درمانی چربی این حیوان و کشتار توسط کشاورزان و شکارچیان در خطر انقراض قرار گرفته‌است. تاکنون در پناهگاه حیات وحش دز و رامهرمز در خوزستان، گرگان و ترکمن‌صحرا، پارک ملی خبر در استان کرمان و منطقه بوروئیه هرات در استان یزد مشاهده شده‌است و در سال‌های اخیر چندین مورد کشتار این حیوان در اطراف پارک ملی خبر مشاهده شده‌است.[4]

پانویس
  1. Begg, K. , Begg, C. & Abramov, A. (2008). Mellivora capensis. 2008 IUCN Red List of Threatened Species. IUCN 2008. Retrieved on 21 March 2009 Database entry includes a brief justification of why this species is of least concern
  2. Steve Jackson. "Honey Badger..." Archived from the original on 25 May 2011. Retrieved 6 July 2011.
  3. http://www.irandeserts.com/content/درگاه_کویر/پوشش_جانوری/پستانداران_ایران_2/راسته_گوشت_خواران/رودک_عسل_خوار.htm
  4. نترس ترین جانور زمین
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.