گویش سنقری
گویش سنقری (Sonqori dialect) گویشی از زبان ترکی اغوز وقبایل بیست ودوگانه ترکمن است و گویش وران آن در شهرستان سنقر در شمال شرقی استان کرمانشاه پراکنده هستند و دانشنامه ایرانیکا جمعیت آنان را ۳۵٬۰۰۰ نفر در سال ۲۰۱۳ میلادی برآورد کرده‌بود.
| سنقری | |
|---|---|
| گویش سنقری | |
| زبان بومی در | ایران |
| منطقه | استان کرمانشاه شهر (سنقر) |
| قومیت | قبایل ۲۲ گانه ترکمن( ایل افشار) |
شمار گویشوران | ۳۵٬۰۰۰ (بدون تاریخ) |
ترکی
| |
| فارسی | |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۳–۶۳۹ | - |
اگر از لحاظ تاریخی به گویش ترکی سنقری نگاه کنیم یعنی با توجه به آثار باستانی به جامانده در شهر سنقر می توان متوجه این موضوع شد که مردمان ترک زبان سنقر از قبایل بیست و دوگانه ترکمن هستند برای مثال بقعه مالک شهرستان سنقر که مربوط دوره ایلخانان سلجوقی می باشد و سلجوقیان نیز از نوادگان سلجوق بودند .
خاندان سلجوقی را از بازماندگان یکی از قبایل ترکان اوغوز می‌دانند. اوغوزها قبیله‌ای از ترکان، شامل بر ۲۲ طایفه بودند که این طوایف، خود متشکل از شعبه‌ها و تیره‌هایی بود.
قبیله کای یا قایی (ترکی استانبولی: Kayı boyu) بر اساس افسانه‌های محلی، یکی از قبایل بیست و چهارگانه ترکمن‌ها است. قایی فرزند ارشد «گون‌خان»، و گون‌خان فرزند ارشد اوغوزخان بود. امپراتوری عثمانی توسط روسای این قبیله بنیانگذاری شده است. کای به‌معنی محکم و طوفان بوده و نام پرندهٔ آنها شونقار (سنقر) بوده‌است.
واژگان
| ترکی سنقری | فارسی |
|---|---|
| آت | اسب |
| آچئلن | آینده |
| اولئرماغ | کُشتن |
| آخر چور | ته تغاری |
| آرو | زنبور |
| آغئر | سنگین |
| آغوز | شیر تازه |
| آیرئن | مهتابی |
| سارو | زرد |
| آبا آنا ننه | مادر |
| قارئنجاغه | مورچه |
| قلن قولوغ | تاریک |
| تاری بیل باغی | رنگین کمان |
| یوللوز | ستاره |
| ارخه لوغ | پوشیدنی |
| ائششئغ لوغ | روشنایی |
منابع
- Michael Knüppel (April 15, 2010). "TURKIC LANGUAGES OF PERSIA: AN OVERVIEW". [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]. Bibliotheca Persica Press. Retrieved July 26, 2013. URL–wikilink conflict (help)