آزمایش خون
آزمایش خون یک روند مربوط به علوم آزمایشگاهی است که بر روی یک نمونه خونی گرفته شده از سیاه‌رگ، سرخ‌رگ و یا مویرگ انجام می‌شود. به چند آزمایش خون مرتبط به‌هم یک پانل می‌گویند.[1]آزمایش خون اغلب در بهداشت و درمان برای تعیین وضعیت فیزیولوژیک و بیوشیمیایی، مانند بیماری، میزان مواد معدنی، اثر بخش بودن دارویی، و عملکرد اندام درونی بدن استفاده می‌شود. نمونه پانل‌های خون بالینی همیشه شامل یک پانل متابولیک پایه یا شمارش کامل خون هستند. آزمایش خون همچنین در آزمایش مواد مخدر برای تشخیص سوء مصرف مواد مخدر بکار می‌رود.
خون‌گیری
خون‌گیری وریدی به‌عنوان یک روش کم‌تهاجمی برای داشتن سلول‌ها و مایع برون‌سلولی یا همان پلاسما از بدن بیمار برای آزمایش امروزه بهترین روش است. از آنجا که جریان خون در سراسر بدن به‌عنوان وسیله فراهم‌آوری اکسیژن و مواد غذایی و حمل مواد زائد دفعی به سیستم‌های دفعی بدن وجود دارد، بسیاری از وضعیت‌های بالینی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل، آزمایش خون یکی از پرکاربردترین آزمایش‌های پزشکی است.[2] مداخله پزشکی خون‌گیری از وظایف تکنیسین آزمایشگاه، پرستار و مسئول خون‌گیری است. در اورژانس، نیروهای امدادگر دوره دیده و پزشکان آمبولانس نیز می‌توانند اقدام به خون‌گیری نمایند. متخصصین تنفسی همچنین برای آنالیز خون شریانی باید دوره ویژه خون‌گیری از سرخ‌رگ را گذرانده باشند.[3][4]
انواع آزمایش خون
سرولوژی
شامل آزمایش‌های خاصی همچون هپاتیت و ایدز و سیفلیس و تب مالت و ویدال و ... می‌باشد که معمولاً از روی سرم خون انجام می‌گیرد.
بیوشیمی
یکی‌از پانل‌های خون در بخش بیوشیمی برای اندازه‌گیری سدیم، پتاسیم، کلر، بی‌کربنات، نیتروژن اوره خون (BUN)، منیزیم، کراتینین، گلوکز و گاهی نیز کلسیم بکار می‌رود. آزمایش‌های مربوط به کلسترول در دو گروه ال. دی. ال و اچ. دی. ال و نیز تری‌گلیسرید تعریف می‌گردند.[5] برخی آنالیزها مانند اندازه‌گیری گلوکز و یا پروفایل لیپیدها در بخش بیوشیمی، در فرد ناشتا انجام شده و پیش از خون‌گیری فرد بین ۸ تا ۱۲ ساعت پیش از آن نباید چیزی خورده و یا نوشیده باشد.[6]
بیشترین استفاده خون در آزمایشگاه‌ها از سیاه‌رگ گرفته می‌شود درحالیکه گروهی از آزمایش‌های تخصصی مانند ای. بی. جی نیازمند نمونه خون گرفته شده از سرخ‌رگ یا شریان است. اندازه‌گیری و آنالیز گازهای درون خون شریانی بهترین وسیله برای مانیتورینگ و کنترل سطح کربن دی‌اکسید و اکسیژن در فهم و درک عملکرد شش‌ها است و نیز این خون در آنالیز و اندازه‌گیری اسید-بازی خون یا همان سطح پی‌اچ و اندازه سطح بی‌کربنات در تعیین وضعیت دقیق متابولیک خون است.[7]
میکروب شناسی
به نمونه‌های ادرار برای کشت میکروب و بررسی عفونت و سنگ کلیه و قارچ و همینطور مدفوع برای بررسی عفونتهای روده‌ای و انگل و کرم به کار می‌رود.در این بخش نمونه‌های آزمایشی کشت میکروبی از جمله خلط،کشت گلو،کشت از تمامی مایعات بدن و تشخیص نوع میکروب نیز انجام می‌شود.
محدودهٔ معمول
| Test[8][9] | پایین | بالا | واحد | توضیحات |
|---|---|---|---|---|
| سدیم (Na) | 136 | 145 | mmol/L | |
| پتاسیم (K) | 3.5 | 5.0 | mmol/L | |
| اوره | 2.5 | 6.4 | mmol/L | BUN - نیتروژن اوره خون |
| اوره | 15 | 40 | mg/dL | |
| کراتینین - مرد | ۶۲ | ۱۱۵ | μmol/L | |
| کراتین - زن | ۵۳ | ۹۷ | μmol/L | |
| ;کراتینین- مرد | 0.7 | 1.3 | mg/dL | |
| کراتینین - زن | ۰٫۶ | ۱٫۲ | mg/dL | |
| قند خون (fasting) | 3.9 | 5.8 | mmol/L | همچنین ببینید: هموگلوبین گلیکوزیله |
| گلوکز (fasting) | 70 | 120 | mg/dL | |
پروفایل مولکولی
- الکتروفورز پروتئین (تکنیک جنرال)
- وسترن بلات (تکنیک جنرال)
- آزمون عملکرد کبد
- واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (DNA). پروفایل دی‌ان‌ای امروزه حتی با ذره‌ای از موی فرد یا بزاق نیز قابل دسترسی می‌باشد: پروفایل دی. ان. ای بیشترین استفاده را در علوم پزشک قانونی و جرم‌شناسی دارد ولی بتازگی بخشی از پروسه‌های تشخیص پزشکی را در کشف علت گروهی از بیماری‌ها را ازآن خود نموده.
- نورترن بلات (RNA)
- بیماری‌های آمیزشی
ارزیابی سلولی
- شمارش کامل خون (سی‌بی‌سی)
- هماتوکریت وام‌سی‌وی ("حجم متوسط گولبول‌ها")
- ای. اس. آر (ESR)
- کراس مچینگ. تعریف گروه خونی برای انتقال خون یا پیوند اندام
- کشت خون هنگامی‌که عفونتی ناشناخته و یا دشوار در تشخیص باشد از کشت خون برای تعیین دقیق نوع عفونت استفاده می‌شود.
جای‌گزینی
در سال ۲۰۰۸، دانشمندان اعلام کردند که آزمایش بر روی بزاق بسیار مقرون به صرفه‌تر بوده و در نهایت می‌تواند جایگزین برخی آزمایش‌های خون شود چراکه بزاق شامل ۲۰٪ از پروتئین‌های موجود در خون است.[10]
جستارهای وابسته
منابع
- "Blood Panel". Retrieved 2013-10-28.
- "Venipuncture - the extraction of blood using a needle and syringe". Retrieved June 21, 2012.
- Aaron SD, Vandemheen KL, Naftel SA, Lewis MJ, Rodger MA (2003). "Topical tetracaine prior to arterial puncture: a randomized, placebo-controlled clinical trial". Respir Med. 97 (11): 1195–1199. doi:10.1016/S0954-6111(03)00226-9. PMID 14635973.
- "Michigan careers". Michigan.gov. 2010-01-05. Retrieved 2011-08-09.
- Belargo, Kevin. "Cholesterol Levels". Manic EP. Retrieved 17 January 2012.
- "Fasting blood samples". NHS UK. Retrieved June 21, 2012.
- "Blood gases". NHS UK. Retrieved June 21, 2012.
- C. A. Burtis and E. R. Ashwood, Tietz Textbook of Clinical Chemistry (1994) 2nd edition, ISBN 0-7216-4472-4
- "Blood tests normal ranges". Monthly Prescribing Reference. Retrieved June 21, 2012.
- "Press TV - Saliva test to substitute blood test". Presstv.ir. Retrieved 2011-08-09.