حمله ازبکها به ایران (۱۶۳۴)
به دستور شاه صفی، امیرخان در رجب ۱۰۴۳ ه.ق (۱۶۳۴ میلادی) برای دفع حمله‌ی[1] ازبکان به سرداری نیروه‌های خراسان گماشته و به آن ایالت اعزام شد. امیرخان در این ایام توانست مانع از نفوذ ازبکان به خراسان شود.[2] بعد از پیروزی امیرخان نامه‌ای مبنی بر گزارش اوضاع و عقب‌نشینی ازبکان برای شاه صفی ارسال کرد که به پاس آن مفتخر به دریافت خلعت‌های فاخر با ارقام مطاعه شد.[3][4]
| حمله ازبکها به ایران (۱۶۳۴) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخشی از حمله ازبکها به ایران در دوران صفویه | |||||||||
| |||||||||
| جنگندگان | |||||||||
 امپراتوری صفوی |
ازبکها | ||||||||
| فرماندهان | |||||||||
| امیرخان قورچی‌باشی | عبدالعزیز خان | ||||||||
| نیروها | |||||||||
| نامعلوم | ۲۰۰۰۰ | ||||||||
| تلفات | |||||||||
| نامعلوم | ۳۰۰۰ | ||||||||
درگیری‌های شاه صفی
→ جنگ‌های شاه عباس یکم جنگ‌های شاه عباس دوم ← | |||||||||
در همان سال بار دیگر ازبکان به فرماندهی عبدالعزیزخان فرزند ندر محمدخان به خراسان حمله کردند.[5] در سال ۱۶۳۴میلادی، عبدالعزیز چهاربار به خراسان حمله کرد که در بعضی تقریباً موفق بود و در بعضی نتیجه‌ای نگرفت. در یکی از این یورشها در سال ۱۰۴۴ ه. ق، بیست هزار سپاهی ازبک به قصد مشهد و سبزوار حرکت کردند؛ اما چون سردار خراسان، امیرخان قورچی‌باشی به موقع خبردار شد، طی نبردی توانست شکست سختی به ازبکان وارد کند و آنان با سه هزار کشته و تعداد زیادی اسیر عقب‌نشینی کردند.[6] در این درگیری عبدالعزیزخان فرار کرد و خزاین او به دست نیروه‌های صفوی افتاد. وقتی خبر این پیروزی به شاه صفی رسید، شادمان شد و بریا قرچی‌باشی، امرا، مین‌باشیان و یوزباشیانی که در آن نبرد حضور داشتند، خلعت‌های فاخر و انعام فرستاد. بخشی از غنایم این جنگ شامل سر و زنده‌ای[یادداشت 1] که امیرخان در جنگ بدست آورده بود همراه با کتاب‌خانه و اسباب عبدالعزیزخان به نظر شاه صفی رسید و اسباب او را به رستم محمدخان،[یادداشت 2] فرزند ولی محمدخان ازبک، والی ترکستان، انعام دادند.[7][8]
بین عثمانی‌ها و ازبکان در حمله به ایران، نامه نگاریهایی بوده، اما معلوم نیست که تا چه حد حمایت واقعی از سوی عثمانی‌ها در حمله ازبکها وجود داشته‌است.[9]
یادداشت‌ها
- کشته و اسیر
- رستم خان فرزند ولی محمدخان ازبک از دست پسرعموهای خود فرار کرد و به دربار شاه عباس آمد و در ولایت درجزین که به تیول او مقرر شد، سکونت گزید. با روی کار آمدن شاه صفی به حضور او رسید و شاه صفی نیز به او مهربانی و احترام کرد.
پانویس
- ثواب، سازمان سپاه و صاحب‌منصبان نظامی عصر شاه صفی، ص۱۴.
- ثواب، سازمان سپاه و صاحب‌منصبان نظامی عصر شاه صفی، ص ۱۵.
- ثواب، سازمان سپاه و صاحب‌منصبان نظامی عصر شاه صفی، ص ۱۵.
- اصفهانی، خلدبرین، ۱۹۲.
- ثواب، سازمان سپاه و صاحب‌منصبان نظامی عصر شاه صفی، ص ۱۵.
- Audrey Burton, “Imam Quli”, The Bukharans: A Dynastic, Diplomatic, and Commercial History, 1550-1702, 184.
- ثواب، سازمان سپاه و صاحب‌منصبان نظامی عصر شاه صفی، ص ۱۵.
- اصفهانی، خلدبرین، ۲۰۷.
- Yuri Bregel، دانشنامه ایرانیکا.
منابع
- اصفهانی، واله (۱۳۸۰). خلدبرین، تصحیح محمدرضا نصیری. انجمن آثار مفاخر ایرانی.
- ثواقب، جهانبخش. «سازمان سپاه و صاحب‌منصبان نظاهمی عصر شاه صفی». فصلنامه علمی- پژوهشی تاریخ اسلام وایران «دانشگاه الزهرا (س)». ۸ (شماره ۱۴): ۱–۲۴. از پارامتر ناشناخته
|ماه=صرف‌نظر شد (کمک) - Yuri Bregel. "BUKHARA iv. Khanate of Bukhara and Khorasan". [[دانشنامه ایرانیکا|Encyclopædia Iranica]]. online edition. Retrieved October 15 , 2012. Check date values in:
|تاریخ بازبینی=(help); URL–wikilink conflict (help) - Audrey Burton (1997). "Imam Quli". The Bukharans: A Dynastic, Diplomatic, and Commercial History, 1550-1702. Palgrave Macmillan. ISBN 0312173873. Retrieved ۲۰۱۲ October 15. Check date values in:
|بازبینی=(help)
| ||
| خانواده |
|  |
| رخدادها | ||
| جنگ‌ها | ||
| شورش‌ها | ||
| کارگزاران حکومتی | ||