سلطان‌العلماء آملی

سید علاءالدین حسین الحسینی مرعشی آملی مشهور به سلطان العلماءآملی و همچنین خلیفه سلطان وزیر اعظم شاه عباس بزرگ، شاه صفی یکم و شاه عباس دوم بود. او یکی از بزرگان خاندان مرعشی و از نوادگان میر قوام‌الدین مرعشی بود و از عالمان شناخته شده مذهب شیعه است و همچنین صاحب حاشیه بر معالم الاصول می‌باشند.

سلطان‌العلماء آملی
نقاشی سدهٔ نوزدهمی دهلی از وزیر اعظم صفوی (چپ)، به احتمال زیاد خلیفه‌سلطان، و شاه عباس دوم (راست).
وزیر اعظم ایران
مشغول به کار
۱۰۳۳ – ۱۰۴۱ ه‍.ق
پادشاهشاه عباس یکم
شاه صفی
پس ازسلمان‌خان استاجلو
پیش ازطالب‌خان اردوبادی
وزیر اعظم ایران
مشغول به کار
۱۰۵۵ – ۱۰۶۴ ه‍.ق
پادشاهشاه عباس دوم
پس ازساروتقی اعتمادالدوله
پیش ازمحمد بیگ ارمنی تبریزی
اطلاعات شخصی
زاده۱۰۰۱ ه‍.ق
اصفهان (اصالتاً آمل)
درگذشته۱۵ ربیع‌الثانی ۱۰۶۴ ه‍.ق
بهشهر، استان مازندران
همسر(ان)خان‌آغا بیگم
فرزندانمیرزا سید حسن
مادربزرگ‌زاده‌ای با نام ثبت‌نشده از خاندان مرعشی
پدرمیرزا رفیع‌الدین محمد
دینشیعه دوازده‌امامی

تبار و خانواده

او در سال ۱۰۰۱ هجری در اصفهان متولد شد. پدر او میرزا رفیع الدین محمد از عالمان و دانشمندان مشهور بود و در کاخ سلطنتی خدمت می‌کرد. وی از جانب پدر با واسطه ۲۹ تن به علی بن حسین می‌رساند و از جانب مادرش از سادات شهرستان بود. نصب پدر او از سادات مازندران و خود پدرش از سادات مشهور اصفهان بود که احتمالاً در زمان امیر نظام الدین جد پدرش به اصفهان آمده بودند. وی با خیرالنساء بیگم مادر شاه عباس نسبت خانوادگی داشته‌است.

علااءلدین حسین بخشی از تحصیلات خود را در نزد پدرش میرزا رفیع الدین محمد که از علما ودانشمندان آن عصر بود آموخت، همچنین سال‌ها در محضر ملا محمود اصفهانی و به ویژه میرداماد و بهایی به تحصیل علوم معقول و منقول پرداخت، وی در خدمت شیخ بهایی هم درس ملا خلیل قزوینی بود.

وزیر اعظم

وی پس از سال‌ها بهره‌مندی از مکتب بزرگان اصفهان به درجهٔ اجتهاد رسید و در زمرهٔ علمای طراز اول آن عصر اصفهان بود. پدرش در سلطنت شاه عباس اول مدت دو سال مقام صدارت داشته و به دلیل انتساب با خاندان صفوی فرزندش خلیفه سلطان با یکی از دختران شاه عباس به نام خان آغا بیگم ازدواج کرد.[1]

سلطان العما در سال ۱۰۳۳هجری به وزارت رسید، از این رو وی با پدرش در یک خانه جلوس می‌کردند و به امور کشور رسیدگی می‌نمودند. در سال ۱۰۳۹ هجری شاه عباس از دنیا رفت و شاه صفی به پادشاهی رسید و سلطان العلما مدت سه سال وزیر اعظم شاه صفی بود تا اینکه در سال ۱۰۴۹ شاه صفی دستور داد تا تمامی دخترزادگان شاه عباس و منسوبین دولت را کور کنند، خودش و چهار پسرش نابینا شدند و او به قم تبعید شد.

شاه صفی پس از مدتی وی را به اصفهان فراخواند. وی پس از مدتی اقامت در اصفهان به سفر حج رفت که در همین مدت شاه صفی درگذشت و شاه عباس دوم به سلطنت رسید و پس از قتل میرزا تقی اعتماد الدوله در سال ۱۰۵۵ شمسی سلطان العلماء را به نخست‌وزیری منصوب کرد.

سلطان العلما اواخر دوران وزارت خود را در بهشهر (اشرف) گذراند. وی در مدت کوتاهی که شاه عباس دوم پس از فتح قندهار به اشرف سفر کرده‌بود، بیمار شد و فوت نمود، تاریخ وفاتش برابر ۱۰۶۴هجری شمرده‌اند. پیکرش را نیز در نجف به خاک سپردند.[2]

اشعار

صائب تبریزی قصیدهٔ بلندی در رثای وی سرود که مطلع آن «آه از دستور عالم وای از سلطان علم» که به حروف ابجد عدد برابر سال ۱۰۶۴، روز در گذشت وی می‌باشد.[3]

اشرف مازندرانی شاعر معاصر او و شاگرد صائب تبریزی، دربارهٔ او قصیدهٔ مفصلی در ۱۳۱ بیت دارد که در آن به نسب مازندرانی خود افتخار می‌کند (ص ۶۰ تا ۶۸):

گر اصفاهان پدید آمد چو گل طبع کمالخاسته چون سرو موزون اشرف از مازندران

نیز صائب تبریزی قصیده‌ای در مادهٔ تاریخ وفات او دارد:

بهره‌ور بودند ذرات جهان از دانششبود خورشید جهان‌افروز از احسان علم

منابع
  1. راجر سیوری، ایران عصر صفوی
  2. دکتر مصطفی مجد (۱۳۹۰)، ظهور و سقوط مرعشیان، ساری: رسانش، شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۱۱۱-۱۵-۹ مقدار |شابک= را بررسی کنید: checksum (کمک)
  3. «سلطان‌العلماء حسینی مرعشی (ره)». الشیعه. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۰ مرداد ۱۳۹۱.
  • اشرف مازندرانی، محمد سعید (۱۳۷۳)، دیوان اشرف، تهران: بنیاد محمود افشار

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.