رضا ارحام صدر

رضا ارحام صدر (زاده ۱۲ اردیبهشت ۱۳۰۲ – درگذشته ۲۴ آذر ۱۳۸۷) بنیان‌گذار مکتب کمدی انتقادی در تئاتر ایران بود که بعدها به «مکتب تئاتر اصفهان» نیز مشهور شد.

رضا ارحام صدر

رضا ارحام صدر
زمینه فعالیتبازیگر سینما و تئاتر
تولد ۱۲ اردیبهشت ۱۳۰۲
اصفهان، ایران
والدین محمد تقی ارحام صدر
مرگ ۲۴ آذر ۱۳۸۷ (۸۵ سال)
اصفهان
علت مرگ کهولت سن
محل زندگی اصفهان
مدفن باغ رضوان، اصفهان
ملیت ایرانی
سال‌های فعالیت ۱۳۲۶–۱۳۸۳
صفحه در وبگاه IMDb
صفحه در وبگاه سوره

او فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۲۶ با بازی در تئاتر آغاز کرد. وی مؤسس «گروه هنری ارحام صدر» در سال ۱۳۴۳ بوده‌است. وی به «شکرپاره اصفهان» معروف بود. فیلم ویدئویی درسا که در سال ۱۳۸۴ توسط محسن دامادی ساخته شد، آخرین حضور او در جلوی دوربین بود. ۱۷۶ نمایش حاصل ۵۰ سال فعالیت هنری وی بود.

زندگی

ارحام صدر در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۰۲ در محله پاقلعه اصفهان به دنیا آمد. وی تحصیلات ابتدایی را در اصفهان گذراند و سپس وارد کالج انگلیسی این شهر شد. این کالج بعدها تبدیل به دبیرستان ادب گردید. پس از پایان تحصیلات فنی به خوزستان رفت و پس از یادگیری مهارت‌های فنی در آنجا مشغول به کار گردید. در آن زمان در شرایطی که خود را برای ادامه تحصیل در انگلستان آماده می‌کرد به دلیل بیماری مزمن مالاریا از ادامه فعالیت در خوزستان بازماند و به اصفهان مراجعت نمود و دیپلم بازرگانی را از دبیرستان ادب و دیپلم ادبی را از «دبیرستان صارمیه» دریافت نمود. وی در سال ۱۳۲۶ به استخدام بیمه ایران درآمد و به‌طور همزمان مدرک کارشناسی را در رشته فلسفه و امور تربیتی از دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان دریافت نمود.

وی برای اولین بار در دوران دبیرستان روی صحنه رفت. در جشن سالانه دبیرستان ادب معمولاً سه شب نمایش برای معلمان و والدین و بزرگان شهر اجرا می‌گردید ولی در زمان حضور ارحام صدر به دلیل استقبال از آن نمایش که «رفیق ناجنس» نام داشت، تا هفت شب بلیت فروخته شد.

در سال ۱۳۲۷، ناصر فرهمند اولین تئاتر حرفه‌ای را در اصفهان تأسیس نمود و از ارحام صدر برای همکاری دعوت نمود. این تئاتر در دروازه دولت اصفهان و ساختمانی که هم‌اکنون تبدیل به شهرداری شده‌است قرار داشت. تمام تلاش وی آن بود که نمایش کمدی از حالت فکاهی محض خارج شود و به انتقاد از مسائل سیاسی و اجتماعی نیز بپردازد.

پس از مدتی با سرمایه‌گذاری علی صدری (پسر عموی ارحام صدر) «گروه تئاتر سپاهان» شکل گرفت، ولی پس از مدتی ناصر فرهمند همراه گروهی از بازیگران از این گروه جدا شده گروه تئاتر اصفهان را شکل دادند. ارحام صدر به همراه نصرت‌الله وحدت در «گروه تئاتر سپاهان» ماند و با افزوده شدن بازیگران زن به این مجموعه فعالیت گروه به اوج رسید.

پس از مدتی ارحام صدر از این گروه جدا شد و مدیران تئاتر سپاهان سعی کردند همایون و جهانگیر فروهر را جانشین وی نمایند. وی پس از مدتی گروه نمایشی ارحام را در محل «سینما پارس» (مولن روژ) واقع در محله جلفای اصفهان پایه‌گذاری کرد. ارحام صدر ، گروه هنری ارحام را با حضور خودش، مهدی ممیزان، رضا خندان، علی محمد رجائی و دختران (ژاله، فروغ و سرور)، کلارا استپانیانس (دخانی)، منصور جهانشاه، پری کربلایی، هوشنگ بصیری، ایرج صالحی، سعید محقق و... تشکیل داد که این جمع کمابیش تا پایان با همین نفرات به کار خود ادامه داد و جمعی از کمدی ترین نمایشها از جمله دیوانه، من می خوام، وادنگ، رسواها و ... را روی صحنه برد.[1]

شب‌نشینی در جهنم در سال ۱۳۳۶، اولین حضور ارحام صدر در سینما بود. روزی که مهدی میثاقیه برای تماشای نمایش وادنگ به اصفهان آمده بود نسخه‌ای از سناریو را از ارحام صدر گرفت که بعدها تبدیل به فیلم شب‌نشینی در جهنم گردید. در این فیلم ابتدا قرار بود ارحام صدر در نقش حاج جبار ظاهر شود ولی به دلیل ضعف هنر گریم در آن زمان، نقش نوکر حاج جبار را بر عهده گرفت. ارحام صدر در مجموع در هفده فیلم سینمایی و سه مجموعه تلویزیونی بازی کرد.

مقبره ارحام صدر در باغ رضوان

ساخت هتل عباسی توسط بیمه ایران در زمانی که ارحام صدر مدیر عامل بیمه ایران در استان اصفهان بود محقق شد. ارحام صدر در این باره می‌گوید:

«من آن زمان مدیر بیمه ایران بودم، سرمایه ساخت این هتل سودی بود که بعد از مدتی در بیمه ایران جمع شده بود و قرار بود به مرکز منتقل شود اما من اعتقاد داشتم این پول مردم اصفهان است و بایستی صرف خود شهر شود.»

بعد از انقلاب اسلامی، تئاتر در اصفهان تعطیل شد و پس از احیا تئاتر نیز ارحام صدر تا پایان عمر ممنوع‌التصویر بود و تنها در اواخر عمر از وی برای شرکت در سریال کوچه اقاقیا دعوت به عمل آمد که به دلیل بیماری آن را نپذیرفت. ارحام صدر تا پایان عمر در اصفهان زندگی کرد. وی در سال ۱۳۸۷ در اصفهان درگذشت و در قطعه نام آوران باغ رضوان به خاک سپرده شد.

وی می‌گوید روزی مقامات دولتی خواستند که مرا به فعالیت هنری در تهران وادار نمایند (از طریق انتقال محل خدمت در بیمه ایران) که در پاسخ شان گفتم:

هر موقع توانستید منارجنبان اصفهان را از بیخ کف تا کف ببرید و در لاله‌زار تهران کار بگذارید اون موقع بغلش بلندگو اعلام می‌کنه تئاتر ارحام امروز ظهر اینجا برگزار میکنه.

حسن علیرضایی که با ایفای نقش میرزا رضا کرمانی درسریال بانوی عمارت به شهرت رسید از هنرجویان ارحام صدر می‌باشد.

گزیدهٔ کارنامهٔ هنری

تئاتر
  1. «خلیفه یک روزه»
  2. «رفیق ناجنس»
  3. «بوقلمون‌ها»
  4. «کدام یک از دو»
  5. «دلقک‌ها»
  6. «خروس بی‌محل»
  7. «من میخوام»
  8. «مست»
  9. «دیوانه»
  10. «شب‌نشینی در جهنم»
  11. «اداره کاریکاتور سازی»
  12. «وادنگ»
  13. «احمد دلاک»

سینما
سالنامسمتکارگردان
۱۳۸۳مستند «شکرپاره»بازیگرغلامرضا مهیمن
۱۳۷۱نصف جهانبازیگرمرتضی شاملی
۱۳۷۰افسانه شهر لاجوردیبازیگرمحمدعلی نجفی
۱۳۶۶جعفرخان از فرنگ برگشتهبازیگرعلی حاتمی
۱۳۵۳جوجه فُکلیبازیگررضا صفایی
۱۳۵۲اکبر دیلماجبازیگرخسرو پرویزی
۱۳۵۲پریزادبازیگرسیامک یاسمی
۱۳۵۲کی دسته گل به آب داده؟بازیگرنصرت‌الله وحدت
۱۳۵۱مستأجربازیگرآرمان هوسپیان
۱۳۵۱لج و لجبازیبازیگرمهدی رئیس‌فیروز
۱۳۵۱یک اصفهانی در نیویورکبازیگرماشاءالله ناظریان
۱۳۵۰مردان خشنبازیگرصابر رهبر
۱۳۴۶جاده زرین سمرقندبازیگرناصر ملک‌مطیعی
۱۳۴۶مأمور ۰۰۰۸بازیگرابراهیم باقری
۱۳۴۵داماد فراریبازیگراسماعیل ریاحی
۱۳۴۴زن و عروسک‌هایشبازیگراسماعیل ریاحی
۱۳۴۲ستاره‌ای چشمک زدبازیگرمحسن بدیع
۱۳۴۰علی واکسیبازیگرسردار ساگر
۱۳۳۵شب‌نشینی در جهنمبازیگرموشق سروری
ساموئل خاچیکیان

تلویزیون
سالنامسمتکارگردانتوضیحات
۱۳۵۷علاءالدین و چراغ جادوبازیگرپرویز نوریاین سریال، در میان مردم به «جعفر جنی» معروف بود.[2]
۱۳۵۵تله‌تئاتر «وادنگ»بازیگرناصر کوشاننویسنده: «مهدی ممیزان»

این نمایش تلویزیونی، از شبکه ۱ پخش شد.[3]

۱۳۵۳هزار و یک شببازیگرپرویز نورینویسنده: «پرویز دوایی»
این مجموعه، برخی از داستان‌های «هزار و یک شب» را به زبانی
طنز، به تصویر می‌کشید.[4]
۱۳۵۲خانواده حاج لطف‌اللهبازیگرپرویز نورینویسنده: «مهدی ممیزان»
یک تاجر فرش که با وجود ثروت هنگفت، آدمی بسیار تنگ نظر و
خسیس است، درگیر ماجراهای عجیبی می‌شود. افراد خانواده
برای تصاحب ثروت او، هربار ترفند تازه‌ای به کار می‌برند.[4]

پانویس
  1. «رضا-ارحام-صدر: نمایشنامه‌هایمان-را-براساس-سلیقه‌ی-مردم-می‌نوشتیم». ایسنا. ۱۵ دی ۱۳۸۱. دریافت‌شده در ۶ ژانویه ۲۰۲۱.
  2. «ارحام صدر، شکرپاره اصفهان: این منار از جایش نجنبید!». وبگاه پیک نت. ۱۲/۱/۸۴. دریافت‌شده در ۹۲/۵/۲۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  3. «کارنامه هنری «ناصر کوشان» در وبگاه «ایران تئاتر»». وبگاه ایران تئاتر. ۱۷/۳/۸۸. دریافت‌شده در ۹۲/۵/۲۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازبینی=،|تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  4. فرهنگ سریالهای تلویزیونی ایران از آغاز تا امروز؛ ماهنامه سینمایی «فیلم»، شماره ۲۴۵، ۱۵ آذر ۱۳۷۸

منابع

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.