شیرزاد حسن

شیرزاد حسن Sherzad Hassan (به کُردی: شێرزاد حه‌سه‌ن) از طائفه نصیری ها زادهٔ سال ۱۹۵۱ در اربیل نویسنده، شاعر و مترجم معاصر کردستان است. شهرت او بیشتر به خاطر داستان‌نویسی است. دارای آثار مهمی در داستان‌نویسی و رُمان با نگاه و جایگاهی متفاوت در ادبیات کُرد است. نوشته‌های او که همه به زبان کُردی و لهجه سورانی نگاشته شده‌اند به دیگر زبان‌های دنیا نیز ترجمه شده‌است.

شیرزاد حسن
زاده۱۹۵۱
اربیل
محل زندگیسلیمانیه
زمینه کارینویسنده، شاعر، مترجم
ملیت کردستان
کتاب‌هاحصار و سگهای پدرم، مه بر فراز دره، واپسین شب هبوط عیسی

شیرزاد حسن نویسندهٔ بلندآوازهٔ کردستان به سال ۱۹۵۱ در شهر اربیل (پایتخت اقلیم کردستان) به دنیا آمد. پدر او نظامی خشنی بود و در خانواده آن‌ها کسی اجازه ابراز عقیده نداشت و همین مسئله باعث کم‌رویی شیرزاد نوجوان شد. او بعدها شخصیت پدر و جامعه سنتی و پدرسالار خود را در داستانهایش، از جمله نوولت قدرتمند «حصار و سگهای پدرم» بازتاب داد. در این قصه، راوی پس از پدر کشی، درمی یابد که زنده و مرده پدرش ارزش و کارکردی برابر دارد. مرده پدر مانند زنده و مرده فیل است، یا حتی، ارزشی افزوده پیدا کرده‌است! چون ارزش اسطوره در جامعه اسطوره اندیش بسیار بیشتر از واقعیت است و ارزش دروغ بیش از حقیقت! از این روست که شیرزاد حسن با آگاهی از جنبه‌های گوسفند وار زندگی توده‌های اسطوره اندیش و خرافه باور، با شجاعت در کنار نقد خودکامگی پدر یا قدرت استبدادی، به نقد فرهنگ توده‌وار نیز دست می‌زند، با این که می‌داند ممکن است از دو طرف طرد شود.[1] سال ۱۹۷۵ دانشنامه کارشناسی زبان انگلیسی را از دانشگاه المستنصریه بغداد دریافت کرد و به عنوان دبیر زبان خارجه به تدریس پرداخت. سال ۱۹۹۷ پس از شرکت در کنفرانس جهانی نویسندگان مدت شش ماه در فنلاند ماندگار شد، اما طاقت نیاورد و راه میهن را در پیش گرفت و در سلیمانیه اقامت گزید. رُمان «مِه بر فراز دره» در حقیقت داستان نوستالژیک اقامت چندماههٔ او در اروپا است. او هم‌اکنون در شهر سلیمانیه برای یکی از نهادهای وابسته به سازمان ملل متحد کار می‌کند و همچنان به نوشتن داستان و رُمان مشغول است.[2][3]

وی به ایران نیز سفر کرده و در دهم فروردین ۱۳۹۵ در حضور بیش از هزار نفر از دوستداران ادبیات به سخنرانی در مورد ادبیات پرداخت.[4]

شیرزاد از همان آغاز با سبک و رویه ای متفاوت پا به جهان نویسندگی نهاد. وی با درهم شکستن تابوها و محدودیت‌های جامعه سنتی، توانست گوشه‌هایی از اسباب درماندگی و عقب ماندگی‌های مردم و دردها و محنت‌های لایه‌های فرودست اجتماع خود را آشکار سازد. او نویسنده ای متعهد به ادبیات و جامعه است و از این روی ادبیات را رها از هر گونه قید و بند و مرز می‌داند و تصریح می‌کند: «من وقتی می‌نویسم هیچ چیزی را قبول ندارم».[5] شیرزاد حسن طرفدار جدی فمینیسم و حقوق زنان و آزادی‌های مشروع قانونی است و این موضوع در بیشتر داستانهای او نمود پیدا می‌کند. به قول بختیار علی این «این اُدیپ خجالتیِ کُردستان» گرچه نگاه و دیدگاهی کمابیش فرویدی به جهان پیرامون خود دارد، اما فرویدیسم او از نوع شرقیِ آن است که در عشقی ناب و به دور از هرگونه خیانت ریشه دارد. عشقی که همهٔ زنان و مردانِ میهنش از آن سهمی دارند.[6]

بخشی از سخنان شیرزاد حسن در کنفرانس ۱۹۹۷ نویسندگان جهان

شیرزاد حسن سال ۱۹۹۷ در کنفرانس جهانی نویسندگان در شهر موکولای فنلاند به ایراد سخنرانی با عنوان «پاسخی تازه برای پرسشی کهن» پرداخت که توجه نویسندگان حاضر در کنفرانس را به خود جلب کرد. بخشی از سخنان او بدین گونه بود:

«شما وارثان دکارت هستید که می‌گفت: من می‌اندیشم، پس هستم. اما من فرزند فرهنگی هستم که باید نیندیشد تا بماند. فرهنگ شما برای یک پرسش در زمانهای گوناگون، پاسخهای تازه و گوناگون دارد، در حالی که فرهنگ ما برای یک پرسش در هر زمانی، یک پاسخ بیشتر ندارد. نزد ما آسمان به جای زمین سخن می‌گوید. شما از راهِ نوشتن وارد تاریخ شده‌اید، از راه هنر و ادبیات، ولی ما از راه مرگ و مصیبت، و به این دلیل است که پیش از آنکه با عقلِ شما گفتگو کنیم، بهتر است با وجدان شما سخن بگوییم. هراسِ من این است که آغازِ قرن بیست و یکم پایانی بر تاریخِ ما یا آغازی بر اختناقِ دسته جمعیِ ما باشد.»[7]

آثار

تألیف

کلیه آثار شیرزاد حسن به زبان کُردی است، عمده آن‌ها عبارتند از:

  1. تنهایی (مجموعه داستان ـ چاپ اول ۱۹۸۳)
  2. گل سیاه[8] (مجموعه داستان ـ چاپ اول ۱۹۸۸)
  3. حصار و سگهای پدرم[9] (نوولت ـ چاپ اول ۱۹۹۶)
  4. محله مترسک‌ها (مجموعه داستان ـ چاپ اول ۱۹۹۷)
  5. پهندشت غزالانِ کُشته شده[10] (رُمان ـ چاپ اول ۲۰۰۱)
  6. مِه بر فراز درّه[11] (رُمان ـ چاپ اول ۲۰۰۳)
  7. پروانه‌های پیرِ شامگاهان[12] (مجموعه داستان ـ چاپ اول ۲۰۰۴)
  8. عنکبوت و زنی اَلکَن[13] (دو رُمانِ کوتاه ـ چاپ اول ۲۰۰۶)
  9. زنی بر فراز مناره[14] (رُمان ـ چاپ اول ۲۰۱۰)
  10. واپسین شبِ هُبوطِ عیسی[15] (رُمان ـ چاپ اول ۲۰۱۵)
  11. چوبدستی‌های موطن و واپسین زمزمه‌های من[16] (مجموعه اشعار ـ چاپ اول ۲۰۱۵)

ترجمه

ترجمه‌های شیرزاد حسن از زبان انگلیسی در موضوعات متنوعی چون شعر، داستان، نمایشنامه، روان‌شناسی، هنر و… به زبان کُردی است. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

  1. قه لهڕه‍.ش و زه نگه کان (گزیده شعر غرب، به فارسی: کلاغ و زنگ‌ها) ۲۰۰۲
  2. چۆن ده بیت به باشترین هاوڕێی خۆت؟ (روانشناسی، به فارسی: چگونه بهترین دوست خود باید بود؟) ۲۰۰۳
  3. گه نجه ئازاکهٔ سه ر جۆلانه که (گزیده داستان‌های غرب) ۲۰۰۳
  4. جه‌نگاوه ری ڕۆشنایی ۲۰۰۷
  5. فریشه ته یه ک له بابل داده به زێت ۲۰۰۷
  6. مارا ساد (نمایشنامه) ۲۰۰۷
  7. مه‌رگه ساتی شالیر (نمایشنامه) ۲۰۰۷

ترجمه آثار به فارسی
  1. ناتور دره[17] (مِه بر فراز درّه)، مترجم: رضا کریم مجاور
  2. خانه ای از جنس آب،[18] مترجم: رضا کریم مجاور
  3. حصار و سگهای پدرم،[19] مترجم: رضا کریم مجاور
  4. حصار و سگهای پدرم،[20] مترجم: مریوان حلبچه‌ای
  5. خانه عنکبوت،[21] مترجم:آکو حسین پور

پژوهش‌ها در مورد شیرزاد حسن
  1. بررسی تطبیقی و تحلیل شخصیت در آثار داستانی ثروت اباظه و شیرزاد حسن از دیدگاه روان‌شناسی و نقد ادبی[22] (پایان‌نامه مقطع دکترا یدالله پشابادی)

منابع
  1. صنعتی، دکتر محمد، دربارهٔ ادیپ ما و ادیپ آن‌ها – روایتی از خودکامگی و پدرکشی در فرهنگ مرگ، سایت فرهنگ و روانکاوی؛ http://www.mohammadsanati.net/1390/t/psychoanalyticalthought/484
  2. شیرزاد حسن در یک نگاه، کریم مجاور، رضا (مترجم)، ناتور دره، نشر افراز، ص ۱۱ تا ۱۳، تهران ۱۳۹۵
  3. انتشار معروف‌ترین رمان شیرزاد حسن با کپی‌رایت، خبرگزاری آنا؛ http://www.ana.ir/news/129437
  4. ادبیات کردی نیاز به تکاپوی بیشتر دارد - سایت ایرنا، بازدید: ۹۷/۳/۲۱؛ http://www.irna.ir/fa/News/82018998
  5. پشابادی، یدالله، بررسی و تحلیل اندیشه‌های شیرزاد حسن (بر اساس منتخب آثار داستانی وی)، پژوهشنامه ادبیات کُردی، صص 39 -58، سال سوم، شماره 4، بهار و تابستان 1396
  6. حصار و سگهای پدرم، کریم مجاور، رضا (مترجم). نشر افراز، ص ۱۰؛ تهران ۱۳۹۵
  7. ناتور دره، کریم مجاور، رضا (مترجم)، نشر افراز، ص ۷، تهران ۱۳۹۵
  8. حسن، شیرزاد. گولی ره‌ش، چاپ دوم، نشر تیشک؛ سلیمانیه ۲۰۰۱
  9. حسن، شیرزاد. حه‌سار و سه‌گه‌کانی باوکم، چاپ اولِ نشر مانگ؛ بانه ۱۳۹۴
  10. حسن، شیرزاد. پیده‌شتی کارمامزه کوژراوه‌کان، چاپ دوم، ناشر مولف؛ سلیمانیه ۲۰۰۴
  11. حسن، شیرزاد. ته‌می سه‌ر خه‌ره‌ند، نشر ئاراس؛ سلیمانیه ۲۰۰۳
  12. حسن، شیرزاد. پیره په‌پووله‌کانی ئیواران، ناشر مولف؛ سلیمانیه ۲۰۰۴
  13. حسن، شیرزاد. خه‌ونی جالجالووکه‌کان و ژنیکی منگن، ناشر ره‌نج؛ سلیمانیه ۲۰۰٦
  14. حسن، شیرزاد. ژنیک به سه‌ر مناره‌وه، نشر مانگ؛ بانه ۱۳۹۴
  15. حسن، شیرزاد. دواشه‌وی دابه‌زینی عیسی، نشر غه‌زه‌لنووس؛ سلیمانیه ۲۰۱۵
  16. حسن، شیرزاد. دارشه‌قه‌کانی نیشتمان و دواهه‌مین ورته‌ورتی من، نشر مانگ؛ بانه ۱۳۹۴
  17. ناتور دره، کریم مجاور، رضا (مترجم). نشر افراز؛ تهران ۱۳۹۵
  18. خانه ای از جنس آب، کریم مجاور، رضا (مترجم). نشر کوله پشتی؛ تهران ۱۳۹۶
  19. حصار و سگهای پدرم، کریم مجاور، رضا (مترجم). نشر افراز؛ تهران ۱۳۹۵
  20. حصار و سگهای پدرم. حلبچه‌ای، مریوان. نشر چشمه؛ تهران۱۳۸۲
  21. http://www.ketab.org.ir/bookview.aspx?bookid=2245875
  22. پشابادی، یدالله، بررسی تطبیقی و تحلیل شخصیت در آثار داستانی ثروت اباظه و شیرزاد حسن از دیدگاه روان‌شناسی و نقد ادبی، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، گروه زبان و ادبیات عربی 1390
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.