فضاپیمای اندور

فضاپیمای اِندِور (به انگلیسی: Space Shuttle Endeavour) نام یکی از ۳ فضاپیمای باقی‌مانده در ناوگان شاتل در سازمان هوانوردی و فضایی ملی آمریکا (ناسا) است که از سال ۱۹۹۲ تا ۲۰۱۱ در مأموریت‌های ارسال فضانوردان و قطعات فنی به ایستگاه بین‌المللی فضایی را به عهده داشت. این فضاپیما به یاد اولین کشتی جیمز کوک، دریانورد و کاشف و ستاره‌شناس انگلیسی قرن ۱۸ نامگذاری شده‌است. در سفرهای اولیهٔ جیمز کوک با اندور، او برای دیدن گذر زهره از بین زمین و خورشید به جنوب اقیانوس آرام رفت. عبور زهره بین زمین و خورشید این امکان را به ستاره‌شناسان می‌دهد که فاصلهٔ زمین تا خورشید را اندازه بگیرند و از این به عنوان واحدی برای اندازه‌گیری فضا استفاده کنند. در سال ۱۷۶۹، کوک اولین کسی بود که نقشهٔ نیوزلند را به‌طور کامل کشید و همچنین به هاوایی سفر کرد.

اندور OV-105
شاتل اندور در مجتمع پرتاب ۳۹ پایگاه فضایی کندی جهت اعزام به مأموریت اس‌تی‌اس-۱۲۷ آماده‌سازی می‌شود.
کد مدارگرد	OV-105
کشور	ایالات متحده
طرف قرارداد	۳۱ ژوئیه ۱۹۸۷
نامگذاری	اچ‌ام‌اس اندور (۱۷۶۴)
وضعیت	بازنشسته، محل نگهداری California Science Center در لس آنجلس
نخستین پرواز	اس‌تی‌اس-۴۹ ۷ می ۱۹۹۲ – ۱۶ می ۱۹۹۲
آخرین پرواز	Ferry flight on SCA NASA905 to Los Angeles, California September 19–21, 2012
تعداد ماموریت‌ها	۲۵
تعداد خدمه	۱۵۴
زمان سپری‌کرده در فضا	۲۹۶ روز، ۳ ساعت، ۳۴ دقیقه، ۲ ثانیه
تعداد مدارهای کامل‌کرده	۴٬۶۷۱
مسافت طی کرده	۱۲۲٬۸۸۳٬۱۵۱ مایل (۱۹۷٬۷۶۱٬۲۶۲ کیلومتر)
تعداد ماهواره‌های حمل‌کرده	۳
اتصال به ایستگاه فضایی میر	۱
اتصال به ایستگاه فضایی بین‌المللی	۱۲

تاریخچه

یک سال پس از فاجعه انهدام فضاپیمای چلنجر در سال ۱۹۸۶، کار ساخت فضاپیمایی برای جایگزینی چلنجر آغاز شد. برای اولین بار بود که برای نامگذاری یک وسیلهٔ فضایی در بین دبستان‌ها و دبیرستان‌های آمریکا مسابقه گذاشتند و در نهایت نام اندور را در سال ۱۹۸۹ بر روی این فضاپیمای بازگشتی گذاشتند. ساخت این فضاپیما در سال ۱۹۹۱ به پایان رسید و سپس در همان سال، برای تحویل به ناسا به پایگاه فضایی کندی در فلوریدا منتقل شد. نخستین پرواز شاتل فضایی اندور در سال ۱۹۹۲ انجام شد که طی آن خدمه شاتل، ماهواره‌ای مخابراتی به نام Intelsat VI F-3 را در مدار تعمیر نمودند. در هفتم ماه مه ۱۹۹۲ زمانی‌که شاتل فضایی ایندیور برای نخستین بار راهی مدار زمین گردید کمی کمتر از دو سال از پرتاب ناموفق ماهواره مخابراتی Intelsat VI F-3 می‌گذشت. موتور مرحله سوم این ماهواره روشن نشده بود و بنابراین ماهواره همچنان در مدار پارکینگ خود در ارتفاع حدود ۳۰۰ کیلومتری به دور زمین می‌چرخید و نتوانسته بود خود را به مدار زمین‌آهنگ در ۳۶۰۰۰ کیلومتری سطح زمین برساند. سه فضانورد از هفت خدمه مأموریت STS49 به مدت ۸ ساعت و در قالب چندین راهپیمایی فضایی موفق شدند موتور مرحله سوم این ماهواره را تعویض و مجدداً آن را در مدار رها کنند تا راهی مقصد نهایی خود در مدار ژئوسنکرون شود.[1]

مشخصات فضاپیمای اندور

اندور از نظر تجهیزات و وسایل مدرن‌ترین شاتل ناسا می‌باشد. البته در دوره بررسی دوبارهٔ شاتل این امکانات به دو فضاپیمای دیگر اضافه شد. کامپیوترهای قوی تر و همچنین سیستم پیشرانهٔ آن در نوع خود منحصر به فرد هستند. بازوی رباتیک که مجهز به یک دوربین پیشرفته و لیزر است، شاتل را برای پیدا کردن هرگونه صدمه‌ای بر بال‌ها و دماغه شاتل بازرسی می‌کند. فضاپیمای اندور پس از بازسازی‌های مفصل، اکنون مجهز به ابزاری است که می‌تواند به شبکه برق ایستگاه بین‌المللی فضایی متصل شده و امکان تمدید مأموریت خود از ۱۱ روز به ۲۸ روز[2] را بیابد.

مأموریت‌های اندور

شاتل فضایی اندور در دوران خدمت ۲۰ ساله خود و در طی بیست و پنج مأموریت فضایی این شاتل جمعاً ۱۴۸ فضانورد را به فضا برده‌است (برخی از فضانوردان چندین بار سفر با شاتل‌های فضایی را تجربه می‌کنند) و ۴۴۲۹ بار زمین را دور زده‌است و می‌توان گفت که حدود ۲۸۰ روز از این ۲۰ سال را در فضا سپری کرده‌است. اندور یک بار در کنار ایستگاه فضایی میر و ۱۰ بار در کنار ایستگاه فضایی بین‌المللی پهلو گرفته‌است و جمعاً سه ماهواره را در مدار رها کرده‌است. اندور همچنین در کارنامه خود یک مأموریت ویژه برای تعمیر تلسکوپ فضایی هابل را نیز دارد.[3]

آخرین مأموریت و بازنشستگی

این فضاپیما برای آخرین بار در تاریخ ۱۶ مه ۲۰۱۱ برای مأموریتی ۱۶ روزه به فضا پرتاب شد. این پرواز قرار بود روز ۲۹ آوریل صورت گیرد اما تنها سه ونیم ساعت پیش از به پایان رسیدن شمارش معکوس، کارشناسان در یکی از سیستم‌های پیشران این فضاپیما نقصی فنی را تشخیص دادند و بدین صورت بود که اجازه پرواز این فضاپیما لغو شد. پنجره بعدی پرواز هم به دلیل ترافیکی که در برنامه پروازهای فضایی دیگر به مقصد ایستگاه فضایی بین‌المللی بود از دست رفت و ایندیور تا دوشنبه بعد بر سکوی پرواز باقی ماند تا سرانجام راهی آخرین مأموریت خود شد.[4]

شش فضانورد این شاتل فضایی عبارت بودند از:

• "مارک کلی"، فرمانده، چهارمین سفر فضایی، ناسا
• "جرج هانسون"، خلبان شاتل، دومین سفر فضایی، ناسا
• "مایکل فینک"، متخصص و فضانورد، سومین سفر فضایی، ناسا
• "روبرتو ویتوری"، متخصص و فضانورد، سومین پرواز فضایی، آژانس فضایی اروپا
• "اندرو فوستل"، متخصص و فضانورد، دومین پرواز فضایی، ناسا
• "گرگوری کامیتوف"، متخصص و فضانورد، دومین پرواز فضایی، ناسا

بزرگداشت‌ها و نشان‌های مأموریتی

پوستر یادبود ناسا برای شاتل اندور
نشان‌های مأموریتی فضاپیمای اندور
اس‌تی‌اس-۴۹	اس‌تی‌اس-۴۷	STS 54	STS 57	اس‌تی‌اس-۶۱	STS 59	اس‌تی‌اس-۶۸	اس‌تی‌اس-۶۷
اس‌تی‌اس-۶۹	اس‌تی‌اس-۷۲	اس‌تی‌اس-۷۷	اس‌تی‌اس-۸۹	اس‌تی‌اس-۸۸	اس‌تی‌اس-۹۹	اس‌تی‌اس-۹۷	اس‌تی‌اس-۱۰۰
اس‌تی‌اس-۱۰۸	اس‌تی‌اس-۱۱۱	اس‌تی‌اس-۱۱۳	اس‌تی‌اس-۱۱۸	اس‌تی‌اس-۱۲۳	اس‌تی‌اس-۱۲۶	اس‌تی‌اس-۱۲۷	اس‌تی‌اس-۱۳۰
اس‌تی‌اس-۱۳۴

جستارهای وابسته

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ فضاپیمای اندور موجود است.

• ایستگاه بین‌المللی فضایی
• ایستگاه فضایی میر
• فضاپیمای کلمبیا (آمریکا)
• فضاپیمای چلنجر (آمریکا)
• فضاپیمای آتلانتیس (آمریکا)
• فضاپیمای دیسکاوری (آمریکا)
• فضاپیمای سایوز (روسیه)

منابع

1. آغاز و پایان یک ایندیور بایگانی‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، از وب‌گاه دانش فضایی، بازدید: ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۰
2. «صفحه‌ی‌اندور در سایت ناسا».
3. آغاز و پایان یک ایندیور بایگانی‌شده در ۲۶ مه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، بازدید: ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۰
4. آخرین پرواز شاتل فضایی ایندیور بایگانی‌شده در ۱۱ اوت ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine، از وب‌گاه دانش فضایی، بازدید: ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۰

• شاتل اندور در کنار ایستگاه فضایی پهلو گرفت (بی‌بی‌سی فارسی)

• Wikipedia contributors, "Space Shuttle Endeavour," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Space_Shuttle_Endeavour&oldid=150541228 (accessed August ۱۱، ۲۰۰۷).