محمدحسن گنابادی
محمّد حسن بیچاره بیدختی گنابادی ملقب به صالحعلیشاه (۲۴ تیر ۱۲۷۰ هجری شمسی برابر با ۸ ذیحجه ۱۳۰۸ هجری قمری، بیدخت گناباد - درگذشته‌ی ۶ مرداد ۱۳۴۵ هجری شمسی برابر با ۹ ربیع‌الثانی ۱۳۸۶ هجری قمری) قطب سی و ششم سلسله نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی گنابادی بود.
| محمّدحسن بیچاره بیدختی گنابادی «صالحعلیشاه» | |
|---|---|
 | |
| زادهٔ | ۲۴ تیر ۱۲۷۰ هجری شمسی برابر با ۸ ذیحجه ۱۳۰۸ هجری قمری بیدخت، گناباد. |
| درگذشت | ۶ مرداد ۱۳۴۵ هجری شمسی برابر با ۹ ربیع‌الثانی ۱۳۸۶ هجری قمری بیدخت، گناباد. |
| آرامگاه | مزار سلطانی بیدخت |
| ملیت | ایرانی |
| عنوان | صالحعلیشاه |
| دوره | قاجار، پهلوی اول و پهلوی دوم |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه دوازده‌امامی |
| منصب | قطب سی و ششم سلسله نعمت‌اللهی سلطان علیشاهی گنابادی |
| مکتب | تصوف |
| والدین | نورعلیشاه ثانی |
وی فرزند ارشد و جانشین حاج ملّا علی بیدختی نورعلیشاه ثانی است. پس از ایّام کودکی، علوم مختلف دینی اعم از نقلی و عقلی را نزد جدّ خود سلطانعلیشاه و پدر و استادان محلّی در بیدخت گناباد فراگرفت. در سال ۱۳۲۷ قمری پس از درگذشت سلطانعلیشاه، به دست پدر وارد سلوک گردید. سپس برای تکمیل تحصیلات به اصفهان رفت و نزد استادان مشهور آن زمان مانندآخوند ملا محمد کاشانی و جهانگیرخان قشقایی تحصیل کرد. پس از بازگشت به گناباد در ۲۰ شعبان ۱۳۲۸ قمری از طرف پدر مجاز به اقامه نماز جماعت فقرا و در ۱۱ ربیع‌الثّانی ۱۳۲۹ قمری مجاز در دستگیری و ارشاد طالبان راه با لقب صالحعلیشاه شد. پس از درگذشت نورعلیشاه ثانی در سال ۱۳۳۷ هجری قمری، بنا بر فرمان وی به جانشینی او تعیین شد. وی در مدت حیات، علاوه بر رسیدگی به امور پیروان و تربیت معنوی آن‌ها، ضمن اشتغال به کشاورزی، در امور خیریه و احداث بناهای عمومی فعال بود. از او تعدادی مکتوبات و رساله‌ی پند صالح برجای مانده است. وی سرانجام در تاریخ نهم ربیع الثانی ۱۳۷۶ درگذشت و پس از او فرزند ارشدش، سلطانحسین تابنده ملقّب به رضاعلیشاه بنا بر وصیت و فرمان پدر، به جانشینی و قطبیت منصوب شد. مقبره‌ی وی در جوار آرامگاه جدش در مزار سلطانی بیدخت گناباد واقع است.[1] این شعر از وی نقل شده است:
| از نور علی فیض دمامدم داریم | از جود علی بین که چه خاتم داریم | |
| ما صالح وقتیم و ظهور سلطان | این دم که به ما رسیده زآدم داریم |
آثار و تالیفات
از آثار و تألیفات محمدحسن بیچاره بیدختی (صالحعلیشاه) می‌توان به رساله شریفه پند صالح و مقالاتی چون: تحیت اسلامی، امتیاز شیعه، جبر و تفویض و خواب و مرگ اشاره کرد.
منابع
سلطانی گنابادی، محمدباقر (۱۳۷۹)، رهبران طریقت و عرفان، انتشارات حقیقت، تهران.
هیات تحریریه کتابخانه‌صالح (۱۳۸۰)، یادنامه صالح، چاپ دوم، انتشارات حقیقت، تهران.
رحیمی، مرتضی (۱۳۹۲)، از مجذوبعلیشاه همدانی کبودرآهنگی تا مجذوبعلیشاه گنابادی، ناشر مؤلّف، تهران.
جانشینان
سلطانحسین تابنده(رضاعلیشاه ثانی)
علی تابنده(محبوبعلیشاه)
نورعلی تابنده(مجذوبعلیشاه)
سیّد علیرضا جذبی اصفهانی(ثابت‌علیشاه)
پانویس
- سلطانی گنابادی، محمدباقر (۱۳۷۹)، رهبران طریقت و عرفان، تهران: انتشارات حقیقت، صص ۱۹۸ و ۱۹۹.