محمدحسین خان مکری

محمدحسین خان مکری (۱۲۹۷ (هجری قمری) ۱۲۵۹ خورشیدی در بوکان، ۱۳۳۳ هجری قمری برابر با ۱۲۹۳ شمسی در مراغه اعدام شد) یکی از شخصیت‌های دولتی کُرد در دوره قاجار و یکی از خویشاوندان مظفرالدین شاه، نوه عزیزخان مکری و فرماندار ساوجبلاغ، سردشت و بوکان نیز بود.[1]

محمدحسین خان مکری
مأمور دولتی، فرماندار
پیش ازسیف الدین خان
اطلاعات شخصی
زاده۱۲۹۷(هجری قمری) ۱۲۵۹ خورشیدی
بوکان، ایران
سردار مکری
درگذشته۱۳۳۳ (هجری قمری) ۱۲۹۳ خورشیدی
مراغه،
فرزندانعلی خان مکری
خویشاوندانعزیزخان مکری، مظفرالدین شاه قاجار
دیناسلام

او در سال ۱۲۹۳ خورشیدی به جرم طرفداری از حزب هیوا و پناه دادن شیخ محمود از طرف دولت عثمانی در جنگ جهانی اول دستگیر شد و در شهر مراغه آذربایجان شرقی اعدام شد.

زندگی‌نامه

محمدحسین خان مُکری در سال ۱۲۵۹ شمسی در بوکان متولد شد و پس از پدرش (سیف الدین خان) به لقب سرداری و فرمانداری ساوجبلاغ و سردشت و بوکان نایل گردید. براساس منابع تاریخی، او فردی نیکوکار و به روحانیون احترام خاصی داشته و در تأمین هزینه ساخت «مسجد جامع» و «مسجد بازار در میدان اسکندری» شهر بوکان که از بناهای قاجاری هستند نفش داشته و به دستور او ساخته شدند. همچنین تأسیس مدرسه علوم دینی بزرگ بوکان و انتقال عالم نامدار کُرد «مرحوم ملامحمدحسن وجدی قزلجی» از تُرجان به شهر بوکان و تأمین تمامی هزینه‌های مدرسه و مستمری طلاب نیز یکی از اقدامات مهم حاکم وقت بوکان یعنی محمدحسین خان مُکری بود.[2]

جنگ جهانی اول

در سال ۱۲۹۳ شمسی، در زمان جنگ جهانی اول؛ با اشغال مناطق مختلفی از کُردستان در محاربه قشون روس و عثمانی سردار محمدحسین خان را به اتهام همکاری با حزب هیوا کردستان عراق و پناه دادن به شیخ محمود برزنجی دستگیر و بهمراه محمدخان بانه (از خوانین مشهور بانه) سیف الدین خان اردلان (حاکم سقز) شیخ باباسعید برزنجی (از شیوخ منطقه و شاعر و خوشنویس و فاضل مُکریان) از افرادی بودند[3] که توسط عثمانی‌ها اعدام شدند. محمدخان بانه را در شهر بانه اعدام می‌کنند و به محض رسیدن به سقز سیف الدین خان اردلان نیز دستگیر می‌شود.

دوازده سرباز و مأمور ترُک دولت عثمانی، سردار محمدحسین خان را همراه میرزامحمود افخم منشی و پیکارش با دست و کتف بسته آنها را در حالی سوار بر شتر لخت و بدون جهاز کرده بودند بطرف شهر مراغه که مقر فرماندهی سپاه عثمانی‌ها بود بردند اما شیخ باباسعید بزرنجی غوث آبادی را در روستای کهریزه در چندکیلومتری شهر بوکان بقتل رساندند و جسد او را به زادگاهش (روستای غوث آباد) بردند و در آنجا بخاک سپرده شد.

مقبره محمدحسین خان واقع در آرامگاه سرداران مکری در بوکان

عثمانی‌ها سردار مُکری را دستگیر و او را به مراغه بردند. محمدحسین خان دارای مقام عالی و جایگاه دولتی بود و هیچگاه تصور نمی‌کرد که مأمورین عثمانی بدون توجه به قوانین موجود آن زمان یک شخصیت دولتی را خود سرانه دستگیر و آن را محکوم به اعدام کنند. از طرفی دیگر «شجاع الدوله» والی وقت آذربایجان، بطرفداری از روسها می‌پرداخت و در اطراف میاندوآب شجاع الدوله و قشونش همزمان با دستگیری سردار کُرد و همراهانش در برابر سپاه عثمانی شکست فاحشی را درجنگ در آن ناحیه خوردند و ناچار فرار را بر قرار ترجیح دادند و بسوی تبریز بازگشتند. محمدحسین و میرزامحمود افخم در مراغه زندانی شدند و سرانجام در سال ۱۲۹۳ هجری شمسی به دستور «ارکان» یکی از فرماندهان تُرک حکومت عثمانی، سردار محمدحسین خان مُکری و سیف الدین خان سقز در مقابل صدها سرباز عثمانی در میدان عمومی شهر مراغه تیرباران کردند.[4] میرزامحمود افخم منشی به وساطت حاجی باپیرآقا آزاد می‌گردد و به وسیله او و بزرگان شهر مراغه با تشریفات لازم و احترام اجساد «سردار بوکان» و «سیف الدین خان اردلان» را به بوکان آورده و جنازه سیف الدین اردلان به سقز منتقل و محمدحسین خان مُکری نیز بنا به وصیت خودش در زادگاه دیرینهٔ خانوادش در آرامگاهی واقع در پارک ملت بوکان (در مرکز شهر) دفن شده‌است.

زنان

محمدحسین خان دارای سه زن که از آنها تنها صاحب یک پسر بنام «علی خان» و دو دختر بنام «کبری» و «عشرت» بود. علی خان در زمان اعدام پدرش در شهر تفلیس گُرجستان بسرمی برد و مدتی نیز در روسیه در دانشکده علوم نظامی مشغول بتحصیل بود که با اطلاع از خبر مرگ پدرش به ایران بازگشت.[5]

اقدامات

پانویس
  1. افخمی ابراهیم، تاریخ و فرهنگ و ادب مکریان جلد اول، ۲۱۳.
  2. افخمی ابراهیم، تاریخ و فرهنگ و ادب مکریان جلد اول، ۱۹۹–۲۰۵.
  3. افخمی ابراهیم، تاریخ و فرهنگ و ادب مکریان جلد اول، ۱۹۹.
  4. افخمی ابراهیم، تاریخ و فرهنگ و ادب مکریان جلد اول، ۲۱۴–۲۱۳.
  5. افخمی ابراهیم، تاریخ و فرهنگ و ادب مکریان جلد اول، ۲۲۹.

منابع
  • افخمی، ابراهیم (۱۳۶۴)، تاریخ و فرهنگ و ادب مکریان، سقز: محمدی
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.