میاندوآب

میاندوآب یکی از شهرهای جنوبی استان آذربایجان غربی در شمال غرب ایران است. میاندوآب بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهرستان جنوبی استان آذربایجان غربی و با فاصله ۱۶۴ کیلومتری از ارومیه، در جنوب استان قرار گرفته‌است.[2] میاندوآب شهر رودخانه‌های پرآب[3] در جنوب دریاچه ارومیه و میان دو رود زرینه‌رود و سیمینه‌رود واقع شده و محل تلاقی استانهای آذربایجان غربی و شرقی محسوب می‌شود. وجه تسمیه این شهر نیز حاصل موقعیت این شهر بین دو رود زرینه‌رود و سیمینه‌رود است.[4] ورزش دوچرخه سواری در این شهر قدمت زیادی دارد و میاندوآب به شهر دوچرخه ایران معروف و مشهور است.[5][6] اکثریت اهالی میاندوآب مردم آذربایجانی هستند و به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می‌کنند. در جلد چهارم کتاب «فرهنگ جغرافیائی ایران (آبادیها)» نیز زبان مردم میاندوآب، ترکی آذربایجانی و مذهب آن‌ها شیعه ذکر شده است.[7] سوغات این شهر قند است.[8][9][10]

میاندوآب
کشور ایران
استانآذربایجان غربی
شهرستانمیاندوآب
بخشمرکزی
نام(های) پیشینمرحمت آباد
مردم
جمعیت۱۳۴٬۴۲۵ نفر (۱۳۹۵)[1]
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۱۳۱۴ متر از سطح دریا
آب‌وهوا
میانگین بارش سالانه۲۸۹ میلی‌متر
اطلاعات شهری
تأسیس شهرداری۱۳۱۴
ره‌آوردچغندر، قند و شکر، سیب، هلو
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۴۴–۴۵
وبگاهhttp://www.miandoab-ag.ir/
میاندوآب

این شهر یکی از بزرگترین و مهم‌ترین شهرهای آذربایجان غربی می‌باشد و تنها شهرستانی در ایران می‌باشد که نسبت جمعیت شهری و روستایی آن تقریباً برابر است[11][12] میاندوآب، چهارمین دشت حاصل خیز کشور محسوب می‌شود[11] و شهرستان میاندوآب نیز بعد از ارومیه بزرگترین تولیدکننده محصولات کشاورزی در آذربایجان غربی و یکی از قطب‌های اصلی استان در امر تولید می‌باشد.[13]

میاندوآب از جایگاه ارتباطی، نظامی و راهبردی ویژه ای در سطح منطقه شمال غرب کشور برخوردار است و به دلیل واقع شدن در مسیر راه تبریز ـ مراغه ـ سنندج و ارومیه و تهران و پیوند دادن استان‌های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی و زنجان و کردستان اهمیت و نقش مهمی برخوردار است.[14][15][16]

میاندوآب و حومه آن در دنیای قدیم یکی از مناطق پررونق محسوب می‌شده‌است، اولین سند معتبر به دست آمده که مربوط به منطقه میاندوآب باشد، سنگ نبشته ای به زبان اورارتویی که در شمال غرب شهر در نزدیکی روستای داش تپه می‌باشد که دو قطعه بزرگ این کتیبه به موزه بریتانیا انتقال داده شده‌است.[17]

نام گذاری
نام میان دوآب در نقشه ای تاریخی از عثمانی در سال ۱۸۹۳ میلادی آمده‌است

میاندوآب در جنوب دریاچه ارومیه و میان دو رود زرینه‌رود و سیمینه‌رود واقع شده‌است؛ و نام گذاری این شهر به دلیل جایگاه این شهر بین دو رود زرینه‌رود و سیمینه‌رود می‌باشد.[18]

نام قدیمی شهر مرحمت آباد بوده‌است که به دلیل اهدای زمینهای آن از سوی ناصرالدین شاه به فرزند دوست علی خان معیرالممالک به این نام خوانده شد.[19]

مردم

زبان مردم میاندوآب ترکی آذربایجانی است.[20] [21] [22] [23]

جغرافیا

وضعیت طبیعی

شهر میاندواب با واقع شدن در دشت میاندوآب که به عنوان چهارمین دشت حاصل خیز کشور شناخته می‌شود، دارای ظرفیت بالایی برای توسعه و پیشرفت می‌باشد[11][24] استعداد بالقوه و خاک مرطوب و حاصل خیز، آب فراوان برای کشتزارهای بزرگ، تنوع انواع محصولات زراعی و سردرختی،[25] میاندواب را به یکی از قطب‌های اصلی و بزرگ تولیدکننده محصولات کشاورزی در آذربایجان غربی بدل ساخته‌است[13] میاندوآب پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های بالقوه زیادی برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی دارد و در بخش کشاورزی به عنوان یک قطب مطرح می‌باشد.[26] در کنار این عوامل، شهر میاندواب با واقع شدن در موقعیت مناسب جغرافیایی و وجود منابع آبی مناسب مثل رودخانه زرینه رود، شرایط مناسبی برای توسعه و رشد شهری دارا است.[24] در زمانی نه چندان دور جلگه میاندوآب یکی از جلگه‌های معروف کشت پنبه بوده است و هم‌اکنون کشت چغندر قند رواج دارد.

آب و هوا

آب و هوای منطقه متغیر بوده، دارای تابستانهای نسبتاً گرم و زمستانهای بسیار سرد می‌باشد. میزان بارش متوسط در منطقه ۲۸۹میلی لیتر ثبت شده‌است.،

موقعیت جغرافیایی
نمای شهر میاندوآب

میاندوآب از موقعیت ارتباطی و جغرافیایی بی نظیری برخوردار است و به عنوان چهارراه ارتباطی چهار استان شمال غربی کشور شناخته می‌شود[27] و محل اتصال استان‌های آذربایجان‌شرقی و آذربایجان‌غربی، زنجان و کردستان به محسوب می‌شود،[28] میاندوآب با توجه موقعیت استراتژیک خود از لحاظ جغرافیایی، سیاسی و گردشگری همواره مورد تأکید صاحب نظران در امر توسعه بوده‌است[29] این شهر در حد فاصل بین شهرهای ملکان، شاهین‌دژ، بوکان و مهاباد و میانه واقع شده‌است و در واقع پل ارتباطی برای استان‌های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی محسوب می‌گردد. مساحت شهرستان میاندوآب ۲۶۹۴ کیلومتر مربع است و در طول جغرافیایی ۴۶درجه و ۶ دقیقهٔ شرقی از نصف‌النهار گرینویچ و در عرض ۳۶ درجه و ۵۸ دقیقهٔ شمالی از خط استوا در وسط جلگه‌های منتهی به دریاچه ارومیه با ارتفاع ۱۳۱۴ متر از سطح دریا قرار دارد.

پیشینه
نوشتار(های) وابسته: یهودیان آذربایجان

سابقه تاریخی سکونت در دشت میاندواب به هزاره‌های قبل از میلاد و به دوران اورارتو برمی‌گردد و اولین سندی که به موجودیت شهر امروزی میاندواب اشاره دارد به زمان فتحعلی شاه قاجار می‌رسد.[30] میاندواب تا سال ۱۳۰۹ هجری شمسی مرکز ناحیه مرحمت‌آباد و از توابع مراغه به‌شمار می‌رفت.[30] میاندوآب را سیاحان اروپایی که تا پیش از دوره پهلوی از این منطقه دیدن می‌کردند در کتاب‌های خود آورده‌اند.[31][32]

در دوره قاجار آغامحمدخان قاجار که شهر کرمان را به‌کل نابود ساخته و همگی مردم آن را کور کرده بود، یک هزار تن از جوانان شهر را به سرکردگی مرتضی‌قلی‌خان کرمانی به تهران فرستاد و پس از آن به میاندوآب و سراب و برخی نقاط دیگر آذربایجان تبعید کرد. این کرمانیان پس از چند نسل در جمعیت این شهرها حل شدند حتی در میاندوآب از دیرباز محله‌هایی به نام محله کرمانی‌ها، سیرجانی‌ها، زرند، راه‌بُر و لک‌ها وجود دارد.[33][34] طایفه‌ای نیز تا یک نسل پیش در میاندوآب هنوز به فارسی با لهجه کرمانی صحبت می‌کردند و از تاریخ نیاکانشان آگاه بودند.[35] در حال حاضر اقلیت بسیار اندکی از کلیمیان در میاندوآب هستند.[36]

کوه‌های شهرستان میاندوآب

شهرستان میاندوآب، از نظر توپوگرافی، تپه ماهوری و جلگه‌ای است. بجز در شرق میاندوآب، که دامنه‌های سهند در آن واقع است؛ اکثراً تپه ماهوری و هرچه به طرف شهر میاندوآب نزدیک می‌شویم از ارتفاع آنان کم می‌شود. بلندترین ارتفاع کوه‌های مرز آذربایجان‌شرقی و غربی، در محل ربط با ارتفاع ۲۸۳۲ متر است و کوه‌های جان‌آقا، عثمان اولن، آیدشه و ارتفاعات نوروز لو (سد انحرافی نوروزلو در پای این کوه بر روی زرینه‌رود احداث شده) ۱۴۵۰ متر ارتفاع دارند. همچنین کوه قشلاق‌لو، با ارتفاع ۱۳۷۰ متر و ارتفاعات خطایی، در اطراف تالاب چنگیزگلی، با ارتفاع ۱۴۵۰ متر و کوه تلخاب یا قزل کوه، در حد فاصل مهاباد و میاندوآب با ارتفاع ۱۶۴۵ متر می‌باشد.[37]

آثار باستانی

این پل تاریخی در ۵ کیلومتری میاندوآب بر روی رودخانه سمینه رود بنا شده‌است. این اثر که قدمت آن به دوره قاجاریه می‌رسد در حال حاضر، در کنار جاده میاندوآب به مهاباد واقع شده‌است. طول این پل ۵۲ متر و تعداد دهانه‌های آن ۷ دهانه می‌باشد. مصالح بکار رفته در این بنا در قسمت پایه‌ها و سیل شکن‌ها، سنگ و در بقیه قسمت‌ها آجر می‌باشد. این بنا به شماره ۲۰۶۸ در فهرست آثار ملی ثبت شده‌است[38]

  • '''پل کوسالار '''

پل کوسالار در ۱۰ کیلومتری شمال شرقی میاندوآب در مسیر جاده میاندوآب به شهر چهار برج در روستای کوسالار بر روی کانالی به نام «آجی گوبی» که از زرینه رود منشعب است، ساخته شده‌است. با توجه به نوع ساخت آن قدمت این پل به اواخر دوره قاجاریه برای ارتباط میان دو طرف کانال آب می‌رسد. پل کوسالار دارای ۲ پایه است که با لاشه سنگ و ملات آهک بر روی پی‌های نه چندان محکم استوار گشته‌اند پایه‌ها ۶/۱ متر عرض و ۵/۴ متر طول و در جهت مخالف جریان آب دارای آب شکن‌های مثلثی می‌باشند که هم‌اکنون بقایای آن‌ها باقی مانده‌است. طول آب شکن‌ها حدود ۱ متر و ارتفاع پایه‌ها و آب شکن‌ها از کف پل تا قسمت پایه طاقها ۵/۱ متر می‌باشد.

از دیگر آثار تاریخی و باستانی میاندوآب می‌توان به نقاط زیر اشاره کرد:

مسجد طاق، تپه باستانی روستای داش تپه، مجاری صخره‌ای معروف به چهل پله، امامزاده تاجن علی، قلعه هلاکو، آرامگاه ملا شهاب الدین، قلعه حسین‌آباد، قلعه خرابه، قزل قلعه (قزون ۷ و ۸ هـ. ق) دلیک داش (دوره تاریخی).

میاندوآب بیش از ۱۰۰ اثر تاریخی دارد که ۴۳ اثر از آن‌ها در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.[39]

منابع
  1. «جمعیت شهرستانهای استان بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ مارس ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۶ مارس ۲۰۱۹.
  2. «کلیات طرح جامع شهر میاندوآب به تصویب رسید». خبرگزاری جمهوری اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۰۶.
  3. جم، Jamejam, جام (۲۰۰۹-۰۶-۲۷). «آذربایجان غربی آغوش خودرابه روی میهمانان گشود». Jamejam Online (به IR). دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۰۶.
  4. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ مه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۱۲.
  5. «ارومیه| میاندوآب به عنوان شهر دوچرخه کشور معرفی شد- اخبار استانها - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۰۶.
  6. «میاندوآب باید به عنوان شهر دوچرخه به مردم ایران شناسانده شود». خبرگزاری جمهوری اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۰۶.
  7. رزم‌آرا، حاجعلی (۱۳۳۰)، فرهنگ جغرافیائی ایران (آبادیها)؛ جلد ۴: استان ۳ و ۴ آذربایجان، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی کشور، انتشارات دایره جغرافیائی ستاد ارتش.
  8. معرفی میاندوآب
  9. میاندوآب، شهر آب‌های خروشان و دیار فرهنگ و تمدن/ نخستین پایتخت ایران و شهر دوچرخه‌ها
  10. http://www.irancities.ir/showcity.aspx?code=90&code2=11
  11. «پایگاه تحلیلی خبری زرین خبر» میاندوآب، شهر آب‌های خروشان و دیار فرهنگ و تمدن/ نخستین پایتخت ایران و شهر دوچرخه‌ها، چشم انتظار مسافران نوروزی». zarinkhabar.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۰۹.
  12. «زیبایی‌های طبیعت میاندوآب را از دست ندهید + تصاویر». www.dana.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۰۹.
  13. YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «رتبه دوم میاندوآب در تولید محصولات کشاورزی در آذربایجان غربی/ بهره‌برداری از گلخانه تولید گل و گیاهان زینتی». خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | YJC. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۰۹.
  14. «نام دو رودخانه میاندوآب، از نام پسران چنگیز نشات گرفته‌است دشت میاندوآب محل سکونت مادها بوده‌است». ایسنا.
  15. «میاندوآب». tebyan-urmia.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۰۹.
  16. «ایجاد سه بخش جدید در میاندوآب در انتظار تصویب نهایی وزارت کشور است». خبرگزاری جمهوری اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۰۹.
  17. عابری، سامان. «روزنامه جام جم89/9/11: شهری جاری میان دو رودخانه». www.magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۱۰.
  18. «دربارهٔ شهرستان میاندوآب». miandoab-ag.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۱۰.
  19. «بررسی اسامی میاندوآب در گذر تاریخ و وجه تسمیه آنان». شبکه اطلاع‌رسانی دانا.
  20. میاندوآب پرس
  21. جاده
  22. تاریخچه شهرستان میاندوآب
  23. دانانیوز
  24. احدنژاد روشتی، محسن؛ همکاران (۱۳۹۳). «ارزیابی توسعه کالبدی-فضایی شهر میاندواب». جغرافیا و مطالعات محیطی. ۳ (۱۲): ۷۵-۸۶.
  25. «بررسی اسامی میاندوآب در گذر تاریخ و وجه تسمیه آنان». www.dana.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۱۰.
  26. «سرمایه‌گذاری 150 میلیاردی چینی‌ها در میاندوآب». سازمان بسیج سازندگی.
  27. «پتروشیمی میاندوآب و جاده میاندوآب-سرچم سال 97 افتتاح می‌شوند». خبروان. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۱۹.
  28. «میاندوآب ناحیه 1». agro.irimo.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۱۹.
  29. ««زرینه رود میاندوآب» فرصتی برای توسعه گردشگری/ نگین خروشان میاندوآب، در سایه بی‌توجهی‌ها، غریب می‌ماند». شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۲-۱۹.
  30. موسوی، میرنجف (۱۳۹۱). «شکل پایدار شهر و عدالت اجتماعی (مطالعهٔ موردی: شهر میاندوآب)». پژوهش‌های جغرافیایی انسانی. ۴۴ (۸۰): ۱۷۷-۱۹۲. doi:10.22059/jhgr.2012.24607.
  31. The Treatment of Armenians in the Ottoman Empire: Documents Presented to Viscount Grey of Fallodon...
  32. Persia past and present: a book of travel and research, with more than two hundred illustrations and a map
  33. باستانی پاریزی، محمدابراهیم، حضورستان، تهران: انتشارات ارغوان، ۱۳۶۹ خورشیدی. ص۲۱۳.
  34. آبراهامیان، یرواند. ایران بین دو انقلاب. ص۴۱
  35. باستانی پاریزی، محمدابراهیم، حضورستان، تهران: انتشارات ارغوان، ۱۳۶۹ خورشیدی. ص۲۱۴.
  37. سرزمین مانائیها منصور حمدالله زاده انتشارات بهجت 1389 صفحه 456 شابک ‎۹۷۸−۹۶۴−۲۷۶۳−۳۶−۸
  38. سرزمین مانائیها منصور حمدالله زاده انتشارات بهجت 1389 صفحه 452 شابک ‎۹۷۸−۹۶۴−۲۷۶۳−۳۶−۸
  39. «20 هزار نفر از جاذبه‌های گردشگری میاندوآب بازدید کردند». پایگاه خبری جماران - امام خمینی - انقلاب اسلامی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۶-۱۰.

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.