اسدآباد (همدان)

اسدآباد یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران و در استان همدان است. این شهر مرکز شهرستان اسدآباد می‌باشد. زبان مردم اسدآباد زبان پارسی است که با لهجه اسدآبادی سخن می‌گویند و نیز در برخی از روستاها، زبان های کردی کلهری، لری و ترکی رایج می‌باشد که در نوع خود از نظر تنوع گویش، قابل توجه می‌باشد. دانشگاه سیدجمال الدین اسدآبادی در این شهر واقع شده‌است.

اسدآباد
کشور	ایران
استان	همدان
شهرستان	اسدآباد
نام(های) دیگر	ئەسد ئاوا
نام(های) پیشین	آدراپانا
مردم
جمعیت	۵۱٬۴۵۵ نفر[1][یادداشت 1]
جغرافیای طبیعی
مساحت	۱۳۹۵ کیلومتر مربع
ارتفاع	۱۶۰۷
میانگین دمای سالانه	۱۰/۸
میانگین بارش سالانه	۴۰۳/۵ میلیمتر
روزهای یخبندان سالانه	۱۲۰ روز
اطلاعات شهری
شهردار	علیرضا فعله گری[2]
پیش‌شمارهٔ تلفن	۰۸۱
اسدآباد روی نقشه ایران ۳۴٫۷۸°شمالی ۴۸٫۱۱°شرقی مختصات: ۳۴٫۷۸°شمالی ۴۸٫۱۱°شرقی

اسدآباد زادگاه سید جمال الدین اسدابادی است و محله ای به نام سیدان در این شهر است که احتمالا زادگاه سید جمال الدین است.

نمایندگان اسدآباد در مجلس شورای اسلامی به شروح ذیل می باشد: دور هفتم:محمدباقر بهرامی دور هشتم:اکبررنجبرزاده

دور نهم:بهروز نعمتی دور دهم:اکبررنجبرزاده دور یازدهم:کیومرث سرمدی واله

پیشینه تاریخی

اسد اباد تحریف شده نام اسا اباد است در کتاب حدود العالم ذیل منطقه جبال در نوشته است اسااباد کرمانشاهان و مرج شهرکهایی اند بر ره حجاج انبوه و ابادان اسا به زبان پارسی باستان به معنی اسب است و به احتمال بسیار از انجا که کنار مرج است جایگاه پرورش اسب های شاهی بوده حدودالعالم بکوشش منوچهر ستوده تهران کتابخانه طهوری ص ۱۴۱ چاپ ۱۳۶۳ خورشیدی

تعدادی از ایل ترک زبان افشار در زمان سلجوقیان به این منطقه کوچ کردند و سپس نادر شاه افشار گروه دیگری از افشارها را به این منطقه وارد کرد به همین علت به اسدآباد افشار نیز معروف است

اسدآباد شهری است که به فرمان سعدوقاص تقریباً در محل امروزی شهر بنام سعدآباد بنا شده سعد وقاص به این مناطق نیامد و تا تیسفون بیشتر نیامده در جنگ نهاووند نیز نعمان بن مقرن و حذیفه سردار سپاه بودند و نه سعد دقیق تحقیق کنید - که همین اسدآباد کنونی می‌باشد. نام کاخ سعدآباد مجاور خیابان اسدآباد (نیاززاده امروزی) حاصل گذر شاه وقت از این شهرستان می‌باشد و برگرفته از نام این شهر می‌باشد.

مردم

اسدآباد، شهری است در غرب استان همدان. شاید اسدآباد به لحاظ ترکیب جمعیتی در ایران کم‌نظیر باشد. در محدودهٔ این شهرستان روستاهای همجواری هستند که متعلق به دو گروه زبانی متفاوت می‌باشند. مردم شهرستان اسدآباد به زبان‌های مختلف ،[3] فارسی اسدآبادی ، کردی ، ترکی و لکی صحبت می‌کنند.[4][5] بعد از انقلاب اسلامی، مهاجرت آذری‌ها و مردم کردها روستاهای مجاور به این شهر سرعت بیشتری گرفته، عموماً اهالی هر روستا در یکی از محله‌های حاشیه شهر و اتفاقاً در منتهی‌الیه مسیر مواصلاتی آن روستا به شهر ساکن شده‌اند. برای مثال اهالی روستای خاکریز در محدوده «چهارراه خاکریز»، اهالی روستای شیرزلی، در ابتدای جاده منتهی به این روستا، واقع در بلوار کشاورز، و به همین ترتیب اهالی روستاهای ترخین آباد، ملحمدره و بیاج در خیابان رفسنجانی، و اهالی روستاهای خنداب و قاسم‌آباد در محله پشت بیمارستان ساکن شده‌اند.

تراکم جمعیتی شهرستان اسدآباد، به نظر بالاتر از متوسط کشور است. روستاهای نسبتاً زیادی در اطراف این شهر پراکنده‌اند. اهالی این روستاها، عمدتاً به زبان ‌کردی و چند آبادی هم به زبان‌های ترکی و لکی صحبت می‌کنند.

• روستاهای :شهراب ،کَمک علیا، کَمک سفلی، چشمه علی (چهچه قلی)، شمس‌آباد، چارق، آقاجان بلاغی، امین آباد، سمیران، دهنو، مأوا، علی‌آباد، ایوراع، قره بلاغ، محمدآباد (خرطجر)، حسن‌آباد امام، قره کن، قمشانه، پیرملو، ملاولی، دهبور، ده سفید، سوتپه، آهوتپه، طویلان علیا، طویلان سفلی، حیدرآباد و نادرآباد قاسم‌آباد، موسی‌آباد، پیریوسف، کوانج، قوش تپه، دوبراله، حبشی، نصرت آباد، نجف آباد، گاوگدار، صادق آباد، بیتروان، دهنو، و یوسف آباد و لک لک ، کرد زبان هستند؛
• جنت آباد، گذرکجین، بادخوره، مزرعه بید، دهنوش، دهبزان، خاکریز، چنارعباس خان، ملحمدره، بیاج، هودرج و ترخین آباد، بوجین، سیراوند النجه و گنجه بهراز روستاهای ترک‌زبان هستند.

برخی روستاها مانند شهراب، لک لک، آقاجانبلاغی، چارق و … هر دو زبان کردی و ترکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اسدآباد حدود ۱۱۰ جاذبهٔ گردشگری وجود دارد که ۵۲ عدد آن در آثار ملی و حتی جهانی ثبت شده‌است که بعضی از آن‌ها حدود ۶ تا ۷ هزار سال قدمت دارند.

جاذبه‌های توریستی اسدآباد عبارتند از: کتیبه سنگ نوشته دربند، حمام گلستان، بنای یادبود سیدجمال الدین اسدآبادی، مسجد سلطانی (مسجد جامع)، پل شکسته خسروآباد، روستای ملهمدره، دربند، درهٔ خنداب، بهمن دره، گردنهٔ اسدآباد، پارک جنگلی، آب انبار شاه عباس، گردوی ۷۰۰ساله ترخین آباد، غار اژدها ، آسیابهای ترخین آباد، روستای ترخین آباد، پیراسماعیل ترخین آباد، تالاب پیر سلیمان.[6] دربارهٔ حمام گلستان می‌خوانیم: این حمام در محله «در کاروانسرا» واقع شده‌است. زمان ورود به حمام با فضایی ۶ ضلعی که سقفی گنبدی شکل دارد مواجه می‌شوید. قبل از حمام رخت کنی هشت ضلعی وجود دارد که به آن «سربینه» می‌گویند. در این حمام حوضچه‌هایی با آب سرد و گرم وجود داشته‌است. در بنای این حمام آجر، گچ و مرمر به کار رفته‌است. به احتمال زیاد ساخت این حمام به دوره صفویه بر می‌گردد.

به تازگی در روستاهای ملحمدره و ترخین آبادترلان اقامتگاه‌هایی جهت اسکان مسافر احداث شده‌است.

جمعیت

شهرستان اسدآباد ۱۰۰ هزار و ۹۰۱ نفر جمعیت دارد. براساس آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ شهرستان اسدآباد دارای ۳۰ هزار و ۳۸۷ خانوار است که از این تعداد ۱۷ هزار و ۵۸۷ خانوار در شهرها و ۱۲ هزار و ۷۲۱ خانوار در روستاهای اسدآباد زندگی می‌کنند.

محلات و شهرک‌ها

بافت اصلی شهر شامل چند محله‌است. محله سیدان، محله میدان؛ محله اسلام‌آباد (باغات رحیم خانی)، در گاراژ، قلعهٔ بالا، خیابان سبزه ای‌ها، سرویر، محمود بیگی و سیامکی بعضی از این محله هاست. هنوز آثار خانه‌های قدیمی و کوچه باغ‌ها در بعضی از آن‌ها باقی و پیداست.

قدمت قدیمی‌ترین شهرک اسدآباد، به بیشتر از سه دهه می‌رسد. در سالهای گذشته و به تناسب رشد جمعیت این شهر، چند شهرک در اطراف آن ساخته شده‌است. شهرک شهید قندی بزرگترین و قدیمی‌ترین آنهاست. شهرک‌های فرهنگیان، سید احمد، شهرداری و شهید خزائی، به ترتیب اهمیت و جمعیت، شهرک‌های دیگر اسدآباد هستند.

اسدآباد به دو بخش پیرسلمان به مرکزیت اجین و مرکزی به مرکزیت اسدآباد می‌باشد.

مشاهیر

• زادگاه سید جمال‌الدین اسدآبادی
• زادگاه قاضی عبدالجبار

کشاورزی

دشت افشار در اسدآباد از لحاظ کشاورزی بسیار حاصلخیز می‌باشد و انواع محصولات کشاورزی و صیفی جات در آن کشت می‌شود و می‌توان این منطقه را خود کفا دانست. دشت افشار اسدآباد محل زندگی پرنده‌ای کمیاب به نام میش مرغ یا دقداق است.

گردشگری

در شهرستان اسدآباد بالغ بر 151 اثر تاریخی و فرهنگی وجود دارد که 58 اثر از این مجموع در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. که قدمت بعضی از این آثار به دوره های هزاره 5 و 6 قبل از میلاد میرسد. (منبع میراث فرهنگی اسدآباد - شایگان)

جاذبه هاي تاریخی و گردشگري شهرستان اسدآباد

(منبع میراث فرهنگی اسدآباد - شایگان)

رديف	عنوان جاذبه	نوع جاذبه	موقعیت
1	ارتفاعات حفاظت شده المابولاغ	طبيعي زيست محيطي	اسدآباد
2	گردنه و دشت زیبای اسدآباد	طبیعی	اسدآباد
3	تالاب حسن آباد چهاردولي (چم شور)	طبيعي زيست محيطي	حسن‌آباد
4	تالاب وامامزاده پيرسلمان روستای لک لک	طبيعي زيست محيطي	لک لک
5	کهریز فصلی روستای بیتروان	طبيعي	بیتروان
6	كهريز روستای چنار عليا	طبيعي	چنار علیا
7	باغات دربند	طبيعي	دربند
8	بوستان جنگلي	طبيعي	اسدآباد
9	دره و  روستای ويرايي	تاريخي- طبيعي	ویرایی
10	دره و روستای خنداب	تاريخي- طبيعي	خنداب
11	روستای هدف گردشگری ملحمدره	تاريخي- طبيعي	ملهمدره
12	روستای هدف گردشگری حبشی	تاريخي- طبيعي	حبشی
13	آب انبار صفوی	تاريخي	اسدآباد
14	حمام نیلوفر(صفوی)	تاریخی	اسدآباد
15	بناي يادبود سيد جمال الدين	فرهنگي	اسدآباد
16	موزه مردم شناسی اسدآباد	تاریخی – فرهنگی	اسدآباد
17	كتيبه آقاجان بلاغي	تاريخي	اسدآباد
18	مسجد میرزا آقاجانی	تاریخی	اسدآباد
19	کتیبه های سلطانی مسجد جامع	تاریخی	اسدآباد
20	پل شکسته	تاریخی	خسروآباد
21	سراب حق نظر	طبیعی	بیتروان و کوانج
22	سراب کوانج	طبیعی	کوانج
23	طبیعت دهکده تاریخی و گردشگری ترخین آباد	طبیعی	ترخین آباد
24	درخت گردوی 700 ساله ولیخان	تاریخی- طبیعی	ترخین آباد
25	آبگیر بیوک گئول	طبیعی	ترخین آباد
26	زاغه های دستکند ترخین آباد	تاریخی	ترخین آباد
27	غار اژدها	طبیعی	ترخین آباد
28	آسیاب های قدیمی ترخین آباد	تاریخی	ترخین آباد
29	پیراسماعیل های بالا و پایین	طبیعی - تاریخی	ترخین آباد
30	...

مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها

دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی

دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی در شهریورماه سال ۱۳۹۰ با موافقت اصولی از سوی شورای گسترش آموزش عالی با پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی با دو رشته تحصیلی مهندسی کامپیوتر- نرم‌افزار و مهندسی اقتصاد کشاورزی و تعداد ۶۰ دانشجو در فضاها و اماکن استیجاری شروع به فعالیت نمود که در آذر ماه همان سال با ایجاد قطعی آن موافقت گردید.[7] اینک این دانشگاه دارای یک رشته تحصیلی در مقطع ارشد و ده رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی با تعداد حدود ۱۲۰۰ دانشجو در سایت اصلی خود مستقر گردیده‌است[8]

دانشکده علوم پزشکی اسدآباد[9]

دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اسدآباد یک دانشگاه علوم پزشکی می‌باشد که در سال ۱۳۹۸ در شهر اسدآباد، استان همدان تأسیس شده‌است. در حال حاضر ۴۳۷ دانشجو و ۱۳ استاد در این مرکز مشغول فعالیت می‌باشند. بر اساس تحلیلهای انجام شده این مرکز تاکنون ۸ مقاله علمی در نشریات و همایشهای داخلی منتشر نموده‌است. در سال ۱۳۹۷ پژوهشگران دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اسدآباد بیشترین مقالات خود را با کلیدواژه‌های «بی خطرسازی» و «پسماند عفونی» منتشر نموده‌اند.[10]

دانشگاه آزاد اسلامی

دانشگاه پیام نور

دانشگاه علمی کاربردی

یادداشت‌ها

1. آمار بر اساس سرشماری ۱۳۹۵ است و بر همین اساس، جمعیت شهر اسدآباد ۵۱٬۳۵۴ تن و استان همدان ۱٬۷۵۸٬۲۶۸ تن بوده‌است.

مراکز اقامتی شهرستان اسدآباد اقامتگاه بومگردی ترلان واقع در روستای تاریخی و گردشگری ترخین آباد

منابع

1. نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ بایگانی‌شده در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۹ توسط Wayback Machine وبگاه مرکز آمار ایران
2. https://asadabad.ir/فعله‌گری-شهردار-اسدآباد-شد/
3. «اهالی موسیان در ایلام». DW.COM. ۲۰۱۷-۰۹-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۹-۰۲.
4. «دانشکده پزشکی شهرستان اسداباد - دربارهٔ اسدآباد». aums.umsha.ac.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ مه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۲۷.
5. «اسدآباد». www.irancities.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۲۷.
6. در اسدآباد پیر سلیمان گفته می‌شود.
7. www.parseweb.com. «دانشگاه سیدجمال الدین اسدآبادی - خانه». SJAU University. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۷-۱۳.
8. www.parseweb.com. «دانشگاه سیدجمال الدین اسدآبادی - تاریخچه دانشگاه». SJAU University. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۷-۲۳.
9. «سایت دانشکده علوم پزشکی اسدآباد».
10. «دانشکده علوم پزشکی اسدآباد».

پیوند به بیرون