مردم جات
مردم جات یا زَط، زُط، جط، زوت، جاط، گات یا جَت نام مردمانی است که خاستگاه اصلیشان شمال هندوستان و پاکستان کنونی میباشد. اینان در آغاز در درهٔ رود سند میزیستند. تعداد جتهای هندوستان در سال ۲۰۱۲ میلادی ۸۲٫۵ میلیون تن گزارش شدهاست. چودهاری چاران سینگ ششمین نخستوزیر هندوستان از این قوم بود. در پاکستان نیز سیاستمدار نامی حنا ربانی کهر از این قوم است.
پیشینه
هنگامی که عربهای مسلمان به فرماندهی محمد بن قاسم ثقفی در سدهٔ هشتم میلادی سرزمینهای گرداگرد سند را گشودند، با قوم اصلی جت روبهرو شدند. در سدههای پانزدهم و شانزدهم میلادی گروهی از شبانان جت از خاستگاه اصلیشان به سوی پنجاب کوچیدند. در دورهٔ مغولی در پنجاب واژهٔ جت برابر با مفهوم رعیت بود. جتها در غرب پنجاب به اسلام گرویدند، حال آنکه در شرق پنجاب آنان پیرو آیین سیک و در دیگر مناطق هندو بودند. در سدهٔ هژدهم میلادی بسیاری از آنان شهرنشین شدند.
زطها در ایران
برپایهٔ نوشتههای کلاسیک اسلامی زطها قومی از مردمان سند بودند که به درخواست بهرام گور از شنگل پادشاه هندوستان تعداد ۴ تا دوازدههزار تن از آنان را به ایران کوچاندند. بهرام در ازای در اختیار گذاشتن وسایل کشاورزی و دامپروری از آنان میخواهد تا ابزار طرب مردمان را فراهم آورند. باز برطبق همین منابع سرانجام گروهی از آنان در حدود هندیجان در خوزستان ساکن شدند. در پایان روزگار ساسانی از آنها برای خدمت در ارتش ایران نیز استفادهمیشد. با آمدن اسلام به منطقه زطها از خود مقاومت چندانی نشان ندادند و به زودی اسلام آوردند.
جستارهای وابسته
منابع
- لغتنامهٔ دهخدا، سرواژهٔ زط
- شبانه، رحیم، زطها در تاریخ، مجله رشد آموزش تاریخ، تابستان ۱۳۸۶، شماره ۲۷
- غروی، زط، مجله وحید، شهریور ۱۳۵۳، شمارهٔ ۱۲۹
- Wikipedia contributors, "Jat people," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Jat_people&oldid=631763007 (accessed November 2, 2014).