مسعود احمدزاده
مسعود احمدزاده هروی (زاده ۱۳۲۵ مشهد - اعدام ۱۱ اسفند ۱۳۵۰ تهران) از رهبران و اعضای بنیانگذار سازمان چریکهای فدایی خلق بود. وی به همراه امیرپرویز پویان گروه احمدزاده-پویان را شکل داد که یکی از گروه‌های مؤسس این سازمان بود و به مبارزهٔ مسلحانه با رژیم پهلوی پرداخت.[1]
مسعود احمدزاده | |
|---|---|
 | |
| عضو بنیانگذار | |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | مسعود احمدزادهٔ هروی ۱۳۲۵ مشهد، ایران |
| درگذشته | ۱۱ اسفند ۱۳۵۰ تهران، ایران |
| حزب سیاسی | سازمان چریکهای فدایی خلق |
| خویشاوندان | طاهر احمدزاده، مجید احمدزاده، مجتبی احمدزاده |
| تحصیلات | لیسانس ریاضی |
| پیشه | مبارزهٔ مسلحانه علیه حکومت پهلوی |
زندگی
مسعود احمدزاده در یک خانوادهٔ مذهبی و سیاسی در شهر مشهد متولد شد. خانوادهٔ احمدزاده از دوران رضاخان به فعالیت سیاسی علیه رژیم پهلوی پرداخته بودند و در دوران حکومت مصدق نیز از وی و جبههٔ ملی ایران حمایت کرده بودند و پس از کودتای ۲۸ مرداد به حمایت از نهضت آزادی ایران و نهضت مقاومت ملی ایران پرداختند.[2] وی از دوران دبیرستان با امیرپرویز پویان همکلاس بود و بعدها رابطهٔ خود را با وی در دوران دانشگاه نیز ادامه داد. وی در دوران دبیرستان به جبهه ملی ایران گرایش داشت و در راستای مبارزه علیه رژیم پهلوی اقدام به سازماندهی گروهی به نام انجمن دانش آموزان مسلمان کرده بود.[2] احمدزاده به تحصیل در رشتهٔ ریاضی در دانشگاه تهران پرداخت و از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. دوستی وی با پویان به شکل گرفتن گروه احمدزاده-پویان منجر شد که یکی از گروه‌های مؤثر در شکل‌گیری سازمان چریکهای فدایی خلق بود و مبارزهٔ مسلحانه با رژیم محمدرضاشاه پهلوی را سازماندهی کرد. برادر مسعود احمدزاده، به نام مجید احمدزاده هم در تشکیل این گروه نقش زیادی داشت. یک برادر دیگر مسعود احمدزاده نیز به نام مجتبی احمدزاده پس از انقلاب ۵۷ اعدام شد. پدر مسعود، مجید و مجتبی احمدزاده، به نام طاهر احمدزاده از زندانیان سیاسی دوران پهلوی مشی ملی-مذهبی داشت[3] و نخستین استاندار خراسان پس از پیروزی انقلاب بود. وی بعدها در سال ۱۳۶۱ دستگیر و تا سال ۱۳۶۵ در زندان بود.[4] مسعود و مجید احمدزاده پس از عملیات سیاهکل از سوی رژیم پهلوی دستگیر شدند.
آثار و اندیشه‌ها
آثار مسعود احمدزاده:
- مبارزه مسلحانه، هم استراتژی و هم تاکتیک. مسعود احمدزاده. سال ۱۳۴۹
- مسائلی دربارهٔ تز دبره، ویلیتام جی. بومری. ترجمهٔ مسعود احمدزاده[5]
دربارهٔ آثار و اندیشه‌های مسعود احمدزاده
مسعود احمدزاده به همراهی امیرپرویز پویان اولین نظریه‌های جنبش مبارزهٔ مسلحانه را برای سازمانی که بعداً چریکهای فدایی خلق نامیده شد ارائه کردند. اعتقاد به مبارزهٔ مسلحانه به عنوان هم راهبرد (استراتژی) و هم راهکار (تاکتیک) مشخصهٔ اندیشهٔ احمدزاده و یار همرزمش پویان بود. جزوهٔ «مبارزه مسلحانه، هم استراتژی هم تاکتیک» نشان می‌دهد که احمدزاده جزم‌گرایی (دگماتیسم) رایج چپ سنتی را که نوعی پیروی از احکام شوروی بود، نمی‌پذیرفتند. احمدزاده و پویان کوشش کردند تا از اندیشه‌های قالبی (کلیشه‌ای) فراتر روند و به جای حزب انقلابی گروه پیشاهنگ را جایگزین کنند. آنان در شناخت نسبی گذار جامعهٔ نیمه فئودال به سرمایه‌داری وابسته موفق شدند. افکار آنان باعث شد که جنبش چپ نو در ایران آن روزگار از اعتقادات سنتی که شوروی را مرکز سوسیالیسم دانسته و اقماری برای آن قائل می‌شدند عبور کند. آنان همچنین عقیده داشتند که نظریه‌های لنین و مائو برای توضیح درست واقعیت سرمایه‌داری کافی نیست.[6]
بنا به گفتهٔ فضل الله صلواتی (مبارز، نويسنده و پژوهش‌گر ملی مذهبی)، منتشر شدن جزوات تئوریک مسعود احمدزاده و امیرپرویز پویان در آن زمان تاثیرات فراوانی بر گروه های مختلف سیاسی اعم از مارکسیستی و حتی مذهبی گذاشت و باعث گرایش، چرخش و جذب عده ای از جوانان مذهبی به این ایدئولوژی و راه مبارزاتی شد. [7]
ترجمه
- انقلاب در انقلاب، رژی دبره
- م‍ن‍ش‍أ خ‍ان‍واده، م‍ال‍ک‍ی‍ت خ‍ص‍وص‍ی و دول‍ت، فریدریش انگلس
دستگیری و اعدام
پس از عملیات سیاهکل مسعود احمدزاده از سوی رژیم پهلوی دستگیر شد. وی در دادگاه به شکنجه شدنش در زندان اشاره کرد و برای اثبات این مسُله لباسش را بالا زد و آثار شکنجه را به قضات نشان داد. یک حقوقدان فرانسوی به نام نوری آلبا که در این دادگاه حاضر بود در این رابطه نوشته‌است: «تمام وسط سینه و شکم او توده های چروکیده‌ای ناشی از سوختگی‌های بسیار عمیق دیده می شد. منظره وحشتناکی داشت. پشتش از آن هم بدتر بود.» تحقیقات بیشتر آلبا نشان داد که احمدزاده و زندانیان دیگر را بر روی صفحهٔ داغ مخصوص برشته کرده بودند. یک چارچوب فلزی مخصوص تقریباً شبیه رختخوابی پوشیده از توری‌هایی که مثل کباب‌پز با برق داغ می‌شد.[8]
سرانجام مسعود احمدزاده و ۵ تن دیگر از اعضای سازمان چریکهای فدایی خلق ایران، عباس مفتاحی، مجید احمدزاده، اسدالله مفتاحی، حمید توکلی و غلامرضا گلوی، پس از محاکمه توسط دادگاه نظامی رژیم شاه، در روز ۱۱ اسفند سال ۱۳۵۰ به جوخهٌ تیرباران سپرده شدند. فردای آن روز (دوازدهم اسفند) نیز فداییان بهمن آژنگ، سعید آریان، عبدالکریم حاجیان سه‌پُله و مهدی سوالونی، تیرباران شدند. این فدائیان که زیر شکنجه‌های ساواک مقاومت کرده بودند، در دادگاه نظامی نیز به افشای دیکتاتوری شاه پرداختند و از نبرد انقلابی مسلحانه دفاع کردند.[9][6]
جستارهای وابسته
منابع
- «فدائیان خلق پس از سیاهکل». موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۲.
- پایگاه اینترنتی هابیلیان، انتقال به زندان اوین: قسمت بیست و هشتم خاطرات احمد احمد، به کوشش محسن کاظمی؛ بایگانی‌شده در ۴ مه ۲۰۰۸ توسط Wayback Machine ۱۴ ژانویه ۲۰۱۴.
- پایگاه اینترنتی تاریخ ایرانی، تفنگم را بده تا ره بپویم: مروری گذرا بر زندگی و مبارزات امیرپرویز پویان، امید ایران‌مهر؛ ۱۴ ژانویه ۲۰۱۴.
- پایگاه اینترنتی پژواک ایران، شرفیابی و درخواست عفو و انابه در حضور رهبری، ایرج مصداقی؛ بایگانی‌شده در ۱۵ ژانویه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine ۱۴ ژانویه ۲۰۱۴.
- «مسعود احمدزاده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ فوریه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲ مه ۲۰۱۷.
- امیر پرویز پویان؛ روشنفکری انقلابی که ناخوانده ماند
- «فضل‌الله صلواتی: شکنجه و اعدام‌های دوره شاه موجب روی آوردن به تشکیلات مسلحانه شد». تاریخ ایرانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۲۲.
- مجلهٔ اینترنتی آلترناتیو، کادر: آناتومی یک انقلاب: مستندی درباره انقلاب بهمن 57؛ بایگانی‌شده در ۱۵ ژانویه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine ۱۴ ژانویه ۲۰۱۴.
- اسامی جانباختگان چریکهای فدایی خلق ایران