ملکه ملکزاده بیانی
ملکه ملکزاده (بیانی) (زاده ۱۲۸۹ - درگذشته بهار ۱۳۷۷) باستان‌شناس و سکه‌شناس ایرانی بود. او در دانشگاه لوور پاریس تحصیل کرده بود. وی کارشناس و عضوانجمن جهانی کارشناسان سکه فرانسه، سوییس و یونسکو بود. او علاوه بر تدریس در دانشگاه تهران، ریاست بخش سکه‌ها، مهرها و الواح موزه ایران باستان را برعهده داشت و موزه سکه بانک سپه تهران را بنیان نهاد. او در هنرهای نقاشی و نگارگری ایرانی (مینیاتور) نیز مهارت داشت و تابلوهای گرانبهایی از خود بر جای گذاشته‌است.[1]
| ملکه ملکزاده | |
|---|---|
| زادهٔ | ۱۲۸۹ خورشیدی تهران |
| درگذشت | ۱۲ خرداد ۱۳۷۷ تهران |
| محل زندگی | تهران |
| ملیت | ایرانی |
| دیگر نام‌ها | ملکه ملکزاده بیانی |
| تحصیلات | دیپلم نقاشی و فوق‌لیسانس باستان‌شناسی و سکه شناسی |
| محل تحصیل | دانشگاه هنرهای زیبای پاریس و دانشکده لوور |
| پیشه | استاد سکه‌شناسی و مهرشناسی دانشگاه تهرانریاست بخش سکه‌ها، مهرها و الواح موزه ملی ایران |
| سال‌های فعالیت | ۱۳۱۷–۱۳۵۷ |
| شناخته‌شده برای | تأسیس موزه سکه بانک سپه،پایه‌گذار تدریس علمی «سکه‌شناسی و مهرشناسی» در ایران |
| همسر(ها) | خانبابا بیانی |
| فرزندان | شیرین بیانی (اسلامی ندوشن)سوسن بیانی (سمیعی) |
| والدین | دکتر مهدی ملکزاده |
| خویشاوندان | نواده ملک المتکلمین |
زندگی‌نامه
ملکه ملکزاده در سال ۱۲۸۹ خورشیدی در تهران به دنیا آمد. وی فرزند دکتر مهدی ملکزاده (یکی از پایه‌گذاران علم پزشکی جدید در ایران و نویسنده کتاب تاریخ مشروطیت ایران)، نوادهٔ ملک المتکلمین و نیز نوادهٔ میرزا سلیمان‌خان میکده (از رجال نیک‌نام دوره قاجار و از مشروطه‌خواهان معروف) بود.[2]
ملکه ملکزاده تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در مدرسه‌های ناموس و ژاندارک به پایان برد و موفق به اخذ دیپلم زبان فرانسه گردید. وی با داشتن استعداد هنری ذاتی به آموختن نقاشی گرایش پیدا کرده و نگارگری ایرانی را نزد استاد بزرگ مینیاتور ایران، میرزا هادی‌خان تجویدی، فرا گرفت.[2] بانو ملکه ملکزاده، از سال ۱۳۱۳ در دانشکده هنرهای زیبای پاریس École des Beaux-Arts به فراگیری نقاشی همت گماشت و هم‌چنین هم‌زمان موفق شد فوق لیسانس خود در رشته باستان‌شناسی و سکه شناسی را بصورت مشترک از دانشکده لوور و دانشگاه سوربن پاریس، گرفته و در زمینه"سکه‌شناسی" [Numismatic] سرآمد گردد. ملکزاده در سال ۱۳۱۷ پس از چهار سال به ایران بازگشت و به ریاست بخش"سکه‌ها، مهرها و الواح موزه ایران باستانِ موزه ملی ایران" برگزیده شد. در موزه ملی ایران، بخش سکه‌ها و مهرها به همت ایشان و به شکل علمی راه افتاد.[3] آموزش"سکه‌شناسی"و"مهرشناسی" در گروه باستان‌شناسی و تاریخ هنر دانشگاه تهران در شمار سایر فعالیت‌های این بانوی دانشمند ایرانی بوده‌است که از سال ۱۳۴۷ تا سال ۱۳۵۷؛ که سال بازنشستگی ایشان بود ادامه یافت. بانو ملکزاده ملکزاده را می‌توان پایه‌گذار تدریس علمی این شاخه مهم از مطالعات باستان‌شناسی در ایران دانست. ملکزاده به زبان‌های فرانسه و انگلیسی مسلط بوده و در خواندن خطوط باستانى تبحر داشت.[2]
ملکه ملک زاده با دکتر خانبابا بیانی استاد رشته تاریخ دانشگاه تهران ازدواج کرد. دو فرزند ایشان یعنی دکتر شیرین بیانی (اسلامی ندوشن) و دکتر سوسن بیانی (سمیعی) هستند که هر دو از استادهای به‌نام دانشگاه تهران بودند: اولی در گروه تاریخ و دومی در گروه باستان‌شناسی این دانشگاه خدمت کردند. ملکزاده ملکزاده در تاریخ دوازدهم خرداد ماه سال ۱۳۷۷ خورشیدی درگذشت.
مقاله‌ها و کتاب‌ها
از ملکزاده در حدود پنجاه مقاله به زبان‌های فارسی و فرانسه، در مجلات معتبر داخلی و خارجی به چاپ رسیده که عمدتاً دربارهٔ سکه‌ها و مهرهای دوران باستان و سکه‌های دوره اسلامی ایران هستند. از جمله کتاب‌های او می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- سیمای شاهان و نام آوران ایران باستان، تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، ۱۳۴۹؛
- پایتخت‌های قدیم ایران. انتشارات انجمن آثار ملی ایران، ۱۳۴۹؛
- هنر ساسانی، به زبان فرانسه، تهران: جشن شاهنشاهی ایران، ۱۳۵۰؛
- تاریخ سکه از قدیم‌ترین ازمنه تا دوره اشکانیان. جلد اول، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۵۵؛
- تاریخ سکه، دوره پارتی. جلد دوم، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۵۷؛
- سیمای بزرگان ایران، با همکاری دکتر خانبابا بیانی. انجمن آثار ملی، ۱۳۵۸؛
- سکه‌های ایران در دوران هخامنشی. انتشارات انجمن آثار ملی، ۱۳۵۸؛
- تاریخ مهر در ایران. انتشارات یزدان، ۱۳۶۴.[2]
فعالیت‌ها و افتخارات
- تأسیس موزه سکهٔ بانک سپه؛
- تأسیس نمایشگاه تاریخی و هنری ایران و تأسیس انجمن روابط فرهنگی ایران و ایتالیا در ایتالیا.
- برپایی و ریاست نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران در میلان (ایتالیا)؛
- قرار گرفتن در فهرست مشاهیرعلم و فرهنگ جهان؛
- قرار گرفتن در فهرست بانوان مشهور جهان از جهت علمی، فرهنگی و هنری (در کتابی که توسط دانشگاه کمبریج انگلستان تدوین گردیده است)؛
- عضویت در انجمن بین‌المللی کارشناسان سکه که مرکز آن در فرانسه و سوئیس بود؛
- قرار گرفتن در ردیف مشهورترین نقاشان معاصر ایران (سبک وی"امپرسیونیسم"بود ولی در سبکهای کلاسیک و مینیاتور نیز کار کرده‌است)؛
- عضویت در یونسکو (شعبه ایران) در اولین دور تأسیس این مؤسسهٔ علمی-فرهنگی در ایران.[2]
جستارهای وابسته
منابع
- کارنمای زنان کارای ایران از دیروز تا امروز، پوران فرخزاد، تهران، نشر قطره، ۱۳۸۱، شابک ۸–۱۱۶-۳۴۱–۹۶۴
- نشریه: تاریخ باستان پژوهی خرداد 1378- شماره 4 (76 تا 77) به یاد عزیزی سفر کرده...
- محدودیت برای زنان در باستان‌شناسی و مرمت بناهای تاریخی، بیژن روحانی، تارنمای تا قانون خانواده برابر، ۱۳ شهریور ۱۳۹۱
| اقلام کلکسیونی |
|    | |||
|---|---|---|---|---|---|
| مجموعهداران |
| ||||
| تمبرشناسی |
| ||||
| سکه‌شناسی |
| ||||
| اسکناس |
| ||||
| پولهای ایران | |||||
| جستارهای وابسته | |||||
| |||||
