میر شمس‌الدین ادیب‌سلطانی

میر شمس‌الدین ادیب‌سلطانی (زادهٔ ٢١ اردیبهشت ۱۳۱۰)، پزشک، فیلسوف، زبان‌شناس، نقاش، ریاضی‌دان، نویسنده و مترجم متون مهم ادبی و فلسفی است. او مترجم منطق ارسطو، سنجش خرد ناب کانت و همچنین رسالهٔ منطقی-فلسفی ویتگنشتاین به زبان فارسی است. وی به‌زبان‌های انگلیسی، آلمانی، فرانسه، یونانی باستان، عربی، ایتالیایی، روسی، عبری، ارمنی، لاتین، پارتی، اوستایی، پارسی میانه و پارسی باستان مسلط است.[2]

میر شمس‌الدین ادیب‌سلطانی
میر شمس‌الدین ادیب‌سلطانی در نشست نقد کتاب «فرهنگنامه تاریخی مفاهیم فلسفه»
زادهٔ۲۱ اردیبهشت ۱۳۱۰
(۹۰ سال)
بروجرد[1]
ملیتایرانی
تحصیلاتدکترای پزشکی
محل تحصیلدانشگاه تهران
پیشهنویسنده، مترجم، ویراستار
کارهای برجستهراهنمای آماده ساختن کتاب

زندگی‌نامه

میر شمس‌الدین ادیب‌سلطانی، چهارمین فرزند زین‌العابدین ادیب‌سلطانی و بتول آغا در محله قلمستان تهران در سال ۱۳۱۰ به دنیا آمد.[3] در دانشنامه دانش‌گستر آمده که میرشمس‌الدین در بروجرد به دنیا آمد.[1] زبان فرانسه را در کودکی با کتاب دست دومی به نام فرانسه بدون معلم آموخت و زبان انگلیسی را از رادیو بی‌بی‌سی. او در سال ۱۳۲۲ به دبیرستان می‌رود و در همین ایام هم به سازمان جوانان حزب توده ایران می‌پیوندد.[3]

او پس از اتمام شش سال متوسطه، در سال ۱۳۲۸ وارد دانشکده طب دانشگاه تهران می‌شود و دکترای پزشکی خود را از دانشکدهٔ پزشکی دانشگاه تهران دریافت کرد. برای ادامهٔ تحصیل در زمینهٔ روان‌پزشکی بالینی و تحقیقات بیوشیمی به وین رفت و بعد از چند ترم، دستیار پروفسور هافمن، از جمله سرشناس‌ترین روان پزشکان آن ایام شد. او سال ۱۳۴۰ برای دیدن خانواده به ایران بازگشت و وقتی بازگشت، به دانشگاه وین نرفت بنابراین روانپزشکی را نیمه کاره رها کرد و به لندن رفت.[3] اطلاعات اندکی از زندگی‌نامهٔ ادیب موجود است.[2][4]

آثار

ادیب آثار ترجمه‌ای را مستقیماً از زبان مبدأ به فارسی برگردانده‌است. روشِ او را نمی‌توان سره‌نویسی نامید چرا که وام‌واژه‌های بسیاری در آثار او به چشم می‌خورد. روش او شکستنِ واژه‌هایِ زبان‌های اروپایی از نظرِ تکواژشناسی و سر هم کردنِ معادل‌های آن‌ها در زبانِ فارسی نو و میانه و باستانی است. آثار وی مشهور به استفادهٔ گسترده از واژگان فارسی است. او باور دارد که برای برزیستن زبان پارسی در جهان دانش و فناوری، چاره‌ای جز بهره‌بردن از همه توان زبان فارسی و هم خانواده‌هایش (ماننده اوستایی) و نیاکانش (پارسی باستانی و پارسی میانه) نیست. این‌گونه ترجمه از جانب برخی تشویق و از جانب برخی دیگر نیز مورد انتقاد قرار گرفته‌است.[5][6] منتقدان ترجمه‌های وی از آثار فلسفی باور دارند که او در ترجمه این آثار نثری دشوارفهم به کار برده و به «زبان‌سازی یا اختراع زبانی» دست یازیده‌است.[7] این منتقدان ترجمه‌های او از آثار پیش‌گفته را «وفادار به متن ولی غیرقابل فهم» خوانده‌اند.[8]

تألیف
  • پژوهشی در پیرامون مسئلهٔ تصمیم در منطق: طرح چند خوارزمیک تحلیلی-معنایی. تهران: انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۳. شابک ‎۹۶۴−۰۰−۰۰۶۸-x
  • درآمدی بر چگونگی شیوهٔ خطّ فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر: ۱۳۵۴؛ ویراست دوم: ۱۳۷۱؛ ویراست سوم: ۱۳۷۸.
  • راهنمای آماده ساختن کتاب: برای مؤلفان، مترجمان، ویراستاران، کتابداران، ناشران، چاپخانه‌ها و دوستداران کتاب. تهران: ۱۳۶۵؛ ویراست دوم: ۱۳۷۴؛ ویراست سوم: ۱۳۸۱.
  • رسالهٔ وین: بازنمود و سنجش مکتب فلسفی تحصل‌گروی منطقی یا آروین‌گروی منطقی حلقهٔ وین. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، بنیاد فرهنگ و هنر ایران، مرکز ایرانی مطالعهٔ فرهنگها، ۱۳۵۹.

ترجمه


پانوشت‌ها
  1. رامین، علی؛ فانی، کامران؛ سادات، محمدعلی, ویراستاران (۱۳۸۹). «میر شمس‌الدین ادیب سلطانی». دانشنامه دانش‌گستر. ۲. تهران: مؤسسه دانش‌گستر. ص. ۱۲۳. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۵۳۴-۰۰-۹.
  2. اکبری، علی. اندیشه‌های آقای مترجم: درآمدی بر سبک ترجمه دکتر میرشمس‌الدین ادیب سلطانی بایگانی‌شده در ۷ ژوئیه ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine. گروه مجلات همشهری، ۱۹ بهمن ۱۳۸۹.
  3. ماهنامه اندیشه پویا، سال پنجم، شماره 38، مهر و آبان 1395
  4. همشهری آنلاین
  5. گزارش مهر از نشست «ویتگنشتاین در ایران»
  6. دربارهٔ هملت با برگردان ادیب‌سلطانی
  7. پرهام، باقر. باهم‌نگری و یکتانگری. مجموعه مقالات، انتشارات آگاه، ۱۳۷۸، ص. ۴۰۷.
  8. کلانتری، عبدی. میرشمس‌الدین ادیب‌سلطانی و مسئلهٔ چپ. رادیو زمانه، ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۰.

منابع
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ میر شمس‌الدین ادیب‌سلطانی موجود است.
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به میر شمس‌الدین ادیب‌سلطانی در ویکی‌گفتاورد موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.