نبردناو
نَبَردناو (به انگلیسی: Battleship) نوعی کشتی جنگی بزرگ با زره ضخیم است که دارای توپخانه‌ای با بزرگترین (کالیبرِ) توپ است.[1]
.jpg.webp)
نبردناوها از سال ۱۸۷۵ تا پایان جنگ جهانی دوم قدرتمندترین کشتیهای جنگی به‌شمار رفته و با قدرت آتش و زره بهتری نسبت به رزم‌ناوها، ناوها و ناوشکن‌ها اهمیتی استراتژیکی فوق‌العاده‌ای داشته و نمادی از قدرت ناوگان دریایی یک کشور به‌شمار می‌رفتند اما پیشرفت هواپیماهای جنگی و افزایش برد آنها و همین‌طور ساخت بمب‌ها و موشک‌های هدایت‌شونده موجب شد تا اهمیت توپ‌های بزرگ و دوربرد رو به کاهش بگذارد. زره نبردناوها هم به هیچ‌وجه قدرت حفاظت از آنها در مقابل برخورد موشک‌های دارای کلاهک هسته‌ای را نداشت و مشخص شد که احتمال درگیری بین نبردناوها بسیار پایین است، در نتیجه تمامی کشورها نبردناوهای خود را که هزینه تولید و نگهداری بسیار سنگینی داشتند از نیروی دریایی خارج کردند. هرچند آمریکایی‌ها در دهه ۱۹۸۰ مجدداً ۴ نبردناو کلاس آیوای ساخت جنگ جهانی دوم خود را به خدمت فراخواندند اما آنها نیز در اوایل دهه ۱۹۹۰ از فعالیت خارج شده و آخرین آنها در سال ۲۰۰۶ به‌طور قطعی از فهرست تجهیزات ارتش خارج شد.
طراحی نبردناوها به مرور در طول زمان با فناوری دگرگون شده‌است. در سال ۱۹۰۶، نبردناو بریتانیایی هرالدد (به انگلیسی: HMS Dreadnaught Heralded) انقلابی بود در طراحی نبردناوها، و برای سالیان دراز نبردناوهای نوین با نام بی پروا (به انگلیسی: Dreadnought) مورد خطاب قرار می‌گرفتند.
نبردناوها برای دهه‌ها نماد افتخار و قدرت نیروهای دریایی و شکوه و توان ملی بودند. نبردناوها یک عامل مهم در نیروهای نظامی و سیاست بودند به طوری که رقابت تسلیحاتی آغاز سدهٔ بیستم بر سر ساختن نبردناوها یکی از دلایل اصلی آغاز جنگ جهانی اول بود، که در آن یکی از بزرگترین برخوردهای ناوگان‌های دریایی در نبرد یوتلند (به انگلیسی: Battle of Jutland، آلمانی Skagerrakschlacht) اتفاق افتاد. پیمان‌های دریایی دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ تعداد نبردناوها را محدود کرد ولی باعث پایان تحول در طراحی آنها نشد.
در جریان جنگ جهانی دوم هر دو گروه متحدین و متفقین از نبردناوهای جدید و قدیمی استفاده می‌کردند.
با این حال برخی از تاریخدانان و نظریه‌پردازان علوم دریایی ارزش نبردناوها را زیر سؤال می‌بردند. به غیر از نبرد جوتلند، برخورد بین نبردناوها بسیار اندک بوده‌است. با وجود قدرت آتش و زراده فوق‌العاده آنها، اغلب رزم‌ناوها در مقابل شناورهای بسیار ارزانتر و کوچکتر و به ویژه اژدرها و مین‌های دریایی و بعدها هواپیماها و موشک‌های هدایت شونده بسیار آسیب‌پذیر بودند. با افزایش برد نبردها در طول جنگ جهانی دوم، نبردناوها جای خود را به عنوان رکن اصلی ناوگان‌های دریایی به ناوهای هواپیمابر دادند.
نبردناوها در نیروی دریایی ایالات متحده در دوران جنگ سرد تنها برای مقاصد پشتیبانی توپخانه به کار رفتند و سرانجام آخرین نبردناو دنیا در مارس سال ۲۰۰۶ از فهرست کشتیهای ایالات متحده خارج شد.
جستارهای وابسته
منابع
- فرهنگستان زبان و ادب فارسی. فرهنگ واژه‌های مصوّب فرهنگستان، دفتر هفتم. بخش اوّل: فارسی. تهران: ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۵.
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نبردناو موجود است. |