نقش‌برجسته ایلامی در نقش رستم

نقش‌برجسته ایلامی در نقش رستم قدیمی‌ترین نقش موجود در نقش رستم است که مربوط به دورهٔ ایلام است و بعدها بهرام دوم آن را محو کرد و نقش خود و درباریانش را جایگزین آن کرد، اما اندکی از نقش پیشین سالم مانده‌است و می‌توان آن را با توجه به نقش‌برجستهٔ کورنگان تا حدودی بازشناخت.[1]

نقش‌برجسته ایلامی در نقش رستم
نامنقش‌برجسته ایلامی در نقش رستم
کشورایران
استانفارس
شهرستانمرودشت
اطلاعات اثر
کاربرییادمان
دورهٔ ساخت اثرایلام
بانی اثرنامشخص
مالک فعلی اثرسازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت۲۱
تاریخ ثبت ملی۲۴ شهریور ۱۳۱۰

آنچه که از این نقش باقی مانده، دو ایزد و ایزدبانو را بر روی تختی که پایه‌های آن به‌صورت مارهای پیچیده است، نشان می‌دهد که در سمت راست و چپ آنها اشخاص دیگری ایستاده بوده‌اند.[2] در تصویر سمت راست، پیکر کامل مردی با ریش و موی بلند نقش شده‌است که به حالت احترام، دست‌هایش را به سینه گذاشته و روی به خدایی دارد که نقش آن محو شده‌است، کلاه این مرد گرد است و با بندی بسته شده و ردای بلندی به تن دارد. در آن‌سوی نقش، اثر بانویی مشخص است که تاجی کنگره‌دار بر سر نهاده و بدون ریش است و چهرهٔ ظریفی دارد. این‌دو را شاه و ملکه می‌دانند که در پیشگاه ایزد و ایزدبانو در حال نیایش بوده‌اند؛ از نقش ایزد و ایزدبانو، اندکی به‌جای مانده ولی قابل تشخیص نیست.[3]

دربارهٔ تاریخ این نقش، عقاید مختلفی وجود دارد؛ ارنست هرتسفلد و هایدماری کخ قدمت آن را مربوط به ۴۰۰۰ سال پیش می‌دانند[4] اما شاپور شهبازی معتقد است که شکل کلاه پادشاه و تاج ملکه، همانند نقوشی هستند که تاریخشان حدود ۸۰۰ تا ۶۰۰ سال پیش از میلاد است و از سوی دیگر، تخت ایزد و ایزدبانو که به شکل مار است، همانند نقش‌برجستهٔ کورنگان به حدود ۱۲۰۰ سال پیش از میلاد بازمی‌گردد؛ بنابراین نگاره‌های ایلامی نقش‌رستم در دو دورهٔ متفاوت کنده‌کاری شده‌اند.[5] عیسی بهنام هم تاریخ این نقوش را حدود ۱۲۰۰ قبل از میلاد می‌داند.[6]

جستارهای وابسته

پانویس

منابع

  • قبایل باستانی ایران: پیش از ظهور هخامنشیان.مولف:رضا صدیقی.تهران.انتشارات آزاد اندیشان.1396
  • «پایگاه میراث جهانی تخت جمشید». سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری. ۱۳۸۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ فوریه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۵ اسفند ۱۳۹۰.
  • مصطفوی، محمدتقی (۱۳۱۷). «آثار باستان: نقش رستم». تعلیم و تربیت (آموزش و پرورش). تهران (۱۰).
  • شهبازی، علیرضا شاپور (۱۳۵۷). شرح مصور نقش رستم. تهران: بنداد تحقیقات هخامنشی.
  • کخ، هایدماری (۱۳۷۷). از زبان داریوش. ترجمهٔ پرویز رجبی. تهران: کارنگ. شابک ۹۶۴-۹۰۳۸۰-۴-۳.
  • نقش برجسته هاي باستاني ايران.نويسنده :رضا صديقي..تهران.انتشارات آزاد اندیشان.1397
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نقش‌برجسته ایلامی در نقش رستم موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.