آرامگاه خشایارشا
آرامگاه خشایارشا گوری صخره‌ای در کوه حاجی‌آباد نقش رستم است که در بلندای ۲۶ متری از تراز زمین جای گرفته‌است. خشایارشا در اکتبر ۴۶۵ پیش از میلاد توسط رئیس گارد سلطنتی اردوان و یک خواجه به نام میترا یا اسپنت میترا که با یکدیگر همدست شده بودند، در خوابگاه خویش کشته شد[1] و در این آرامگاه که در دل کوهی سنگی تراشیده بود جای گرفت. وی در سال ۴۸۶ پیش از میلاد در سن ۳۵ سالگی به تخت نشست[2] و پس از ۲۰ سال پادشاهی، در سال ۴۶۵ پیش از میلاد به قتل رسید.[3]
| آرامگاه خشایارشا | |
|---|---|
 | |
| |
| نام | آرامگاه خشایارشا |
| کشور | ایران |
| استان | فارس |
| شهرستان | مرودشت |
| اطلاعات اثر | |
| نوع بنا | گور صخره‌ای |
| کاربری | آرامگاه |
| دیرینگی | ساخته شده در بین سال‌های ۴۸۰ یا ۴۶۶ پیش از میلاد مسیح |
| دورهٔ ساخت اثر | هخامنشی |
| بانی اثر | خشایارشا |
| مالک فعلی اثر | سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۲۱ |
| تاریخ ثبت ملی | ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ |
در سمت چپ نگاره، آرامگاه خشایارشا که در دل کوه تراشیده شده، جای گرفته‌است.
این آرامگاه در فاصلهٔ ۱۰۰ متری شرق و شمال‌شرقی آرامگاه داریوش بزرگ و به شکل چِلیپا تراشیده شده‌است. در بخش بالایی صلیب، نقش نماد فروهر و ماه، در بالا و تصویر خشایارشا در حالی که دستش را به سوی فروهر و آتشدانی که روبه‌رویش قرار دارد دراز کرده، حکاکی شده‌است. در زیرپای شاه اورنگی که مردم سرزمین‌های گوناگون بر دوش دارند، قرار دارد.[4]
دهلیز و ورودی آرامگاه، ۳ متر در ۶٫۶۰ متر است و تنها یک اتاقک دارد که درست روبه‌روی درگاه ورودی است و در آن سه قبر کنده شده‌است. مشخص نیست که چه کسانی با خشایارشا در این قبرها دفن شده‌اند.
به چهار دلیل می‌توان انتساب این آرامگاه را به خشایارشا، اثبات کرد:
- پیش از هر آرامگاه دیگری در خصوصیات سنگ‌تراشی و کارهای هنری، دورهٔ داریوش بزرگ و خشایارشا را به‌یاد می‌آورد.
- در سمت راست آرامگاه داریوش واقع شده و از لحاظ نقوش، به‌آن شباهت فراوانی دارد.
- این آرامگاه را در سینهٔ صخره‌ای عمودی کنده‌اند که وقت چندانی برای تراشیدنش لازم نبوده، در حالی که آرامگاه طرف چپ آرامگاه داریوش را در صخره‌های شیب‌دار و برجسته تراشیده‌اند که وقت بیشتری می‌خواسته و معلوم است که آنکه جای بهتر را برگزیده، لابد زودتر دست به کار شده‌است.
- محور طولی دهلیز آن درست موازی با جبههٔ بیرونی آرامگاه است، و این ویژگی را فقط در آرامگاه داریوش بزرگ می‌توان یافت و آرامگاه‌های دیگر چنین دقت و موازنه‌ای ندارند.[5]
جستارهای وابسته
پانویس
- زرین‌کوب، تاریخ مردم ایران، ۱۶۹.
- پیرنیا، ایران باستان، ۶۹۸.
- پیرنیا، ایران باستان، ۹۰۶.
- شهبازی، شرح مصور نقش رستم، ۷۴.
- شهبازی، شرح مصور نقش رستم، ۷۵.
منابع
- زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۶۲). تاریخ مردم ایران، تاریخ ایران قبل از اسلام. تهران: مؤسسهٔ انتشارات امیرکبیر.
- پیرنیا، حسن (۱۳۶۹). ایران باستان. دوم. تهران: دنیای کتاب.
- شهبازی، علیرضا شاپور (۱۳۵۷). شرح مصور نقش رستم. تهران: بنداد تحقیقات هخامنشی.
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ آرامگاه خشایارشا موجود است. |
