پروتاکتینیم

پروتاکتینیوم عنصر ۹۱ با معادل انگلیسی Protactinium نماد: Pa

پروتاکتینیم، 91Pa
پروتاکتینیم
تلفظ/ˌprtækˈtɪniəm/ (PROH-tak-TIN-ee-əm)
ظاهردرخشان, نقره‌ای
جرم اتمی استاندارد (Ar، استاندارد)۲۳۱٫۰۳۵۸۸(۱)[1]
پروتاکتینیم در جدول تناوبی
Pr

Pa

(Uqu)
توریمپروتاکتینیماورانیم
عدد اتمی (Z)91
گروهn/a
دورهدوره 7
بلوکبلوک-f
دسته Actinide
آرایش الکترونی[Rn] 5f2 6d1 7s2
2, 8, 18, 32, 20, 9, 2
ویژگی‌های فیزیکی
فاز در STPجامد
نقطه ذوب1841 K (1568 °C, 2854 °F)
نقطه جوش? 4300 K (? 4027 °C, ? 7280 °F)
چگالی (near r.t.)15.37 g/cm3
حرارت همجوشی12.34 kJ/mol
آنتالپی تبخیر 481 kJ/mol
ویژگی‌های اتمی
عدد اکسایش+2, +3, +4, +5 (a weakly basic اکسید)
الکترونگاتیویمقیاس پائولینگ: 1.5
انرژی یونش
  • 1st: 568 kJ/mol
شعاع اتمیempirical: 163 pm
شعاع کووالانسی pm 200
Color lines in a spectral range
خط طیف نوری پروتاکتینیم
دیگر ویژگی ها
ساختار بلوری tetragonal[2]
[[File:tetragonal[2]|frameless|alt=Tetragonal[2] crystal structure for پروتاکتینیم|upright=0.23|Tetragonal[2] crystal structure for پروتاکتینیم]]
رسانندگی گرمایی47 W/(m·K)
رسانش الکتریکی177 n Ω·m (at 0 °C)
رسانش مغناطیسیپارامغناطیس[3]
شماره ثبت سی‌ای‌اس7440-13-3
ایزوتوپ‌های پروتاکتینیم
ایزوتوپ فراوانی نیمه‌عمر (t۱/۲) حالت فروپاشی محصول
229Pa syn 1.4 d α 5.58 225Ac
230Pa syn 17.4 d ε 1.310 230Th
β 0.563 230U
231Pa ~100% 32760 y α 5.149 227Ac
232Pa syn 1.31 d β 0.31 232U
233Pa syn 26.967 d β 0.571 233U
234mPa ایزوتوپ پرتوزای ناچیز 1.17 min β 2.29 234U
IT 0.0694 234Pa
234Pa ایزوتوپ پرتوزای ناچیز 6.75 h β 0.23 234U
پروتاکتینیوم در جدول تناوبی

تاریخچه

این عنصر رادیو اکتیو به سال ۱۹۱۷ توسط هان و لیزه مایتنر و به‌طور جداگانه در سال ۱۹۱۸ توسط سادی و کرنستون کشف شد. این عنصر را سرچشمه آکتینیم می‌دانند که توسط نشر ذره آلفا تولید می‌شود. ابتدا به پیشنهاد اسفتن مایر و به افتخار مایتنر قرار بود نام آن «لیزونیوم» یا «لیزوتونیوم» نامیده شود.[4]

ریشه نام

پروتاکتینیم یعنی نخستین اکتینیم (نام یونانی protos به معنی اصلی، نخستین است)

خواص

جامد بلوری با جلای نقره ای، عنصری رادیواکتیو با عدد اتمی ۹۱ عضو سری اکتینید. جرم اتمی ۲۳۱٫۰۳۵۹ ظرفیت‌ها ۴ و۵ دارای سیزده ایزوتوپ ناپایدار است که‌است که دوتای آن به‌طور طبیعی یافت می‌شوند. سخت و سفید است، نقطه ذوب نزدیک ۱۶۰۰ درجه. برای مقاصد تجاری بسیار کمیاب است با هالوژنٰها ترکیبهای مختلفی می‌دهد.

احتیاط

ماده رادیواکتیو به شدت سمی است.

طرز تهیه

پروتاکتینیم در همه کانیهای اورانیوم یافت می‌شود ٬حدود ۳۴۰ میلی گرم از یک تن استخراج می‌شود. پروتاکتینیم ممکن است با تابش توریم-۲۳۰ ایجاد شود. تصفیه و جداسازی آن به کمک تبادلگر یونی و روش‌های استخراج حلال انجام می‌گیرد. ایزوتوپ طویل العمر آن پروتاکتینیم-۲۳۱ با تابش آلفا تباهی می‌باد و دارای نیم عمری در حدود ۳۳۰۰۰ سال است. پروتاکتینیم ممکن است به صورت فلویورید پروتاکتینیم دی پتاسیم یا اکسید پروتاکتینیم ته‌نشین شود. این فلز را می‌توان به کمک احیای PaF۴ با باریم یا با گرما دادن PaF۴ در خلا تهیه کرد.

منابع

  1. Meija, J.; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". شیمی محض و کاربردی(نشریه). 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
  2. Donohue, J. (1959). "On the crystal structure of protactinium metal". Acta Crystallographica. 12: 697. doi:10.1107/S0365110X59002031.
  3. Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press.
  4. کروپر، ویلیام (۱۳۸۹). فیزیک‌دانان بزرگ از گالیله تا هاوکینگ مجلد دوم. فاطمی. صص. ۴۰۴. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۳۱۸-۶۰۸-۱.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پروتاکتینیم موجود است.

کتاب فرهنگ عناصر نوشته سید رضا آقاپور مقدم

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.