دسته‌های عناصر شیمیایی

در حال حاضر ۱۱۸ عنصر شیمیایی شناخته شده وجود دارد که خصوصیات فیزیکی و شیمایی بسیار متنوعی از خود نشان می‌دهد. در بین این تنوع زیاد، دانشمندان دریافته‌اند که استفاده از نامگذاری دسته‌های مختلف این عناصر که خصوصیات مشابهی دارند به منظور بررسی و مطالعه آنها کاربردی است. بسیاری از این دسته‌ها به‌طور کلی توسط آیوپاک شناسایی شده‌است.[1]

دسته‌های نام زیر توسط آیوپاک توصیه شده‌است: [2]

  • فلزهای قلیایی– فلزات گروه ۱: Li, Na, K, Rb, Cs, Fr.
  • فلزهای قلیایی خاکی– فلزات گروه ۲: Be, Mg, Ca, Sr, Ba, Ra.
  • گروه نیتروژن– عناصر گروه ۱۵: N, P, As, Sb, Bi. (Mc خصوصیات آن به‌طور کلی شناخته نشده‌است)
  • کالکوژن– عناصر گروه ۱۶: O, S, Se, Te, Po. (Lv خصوصیات آن به‌طور کلی شناخته نشده‌است)
  • هالوژن– عناصر گروه ۱۷: F, Cl, Br, I, At. (Ts خصوصیات آن به‌طور کلی شناخته نشده‌است)
  • گاز نجیب– عناصر گروه ۱۸: He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn. (Og خصوصیات آن به‌طور کلی شناخته نشده‌است)
  • لانتانیدها– عناصر ۵۷–۷۱: La, Ce, Pr, Nd, Pm, Sm, Eu, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb, Lu.
  • آکتینیدها– عناصر ۸۹–۱۰۳: Ac, Th, Pa, U, Np, Pu, Am, Cm, Bk, Cf, Es, Fm, Md, No, Lr.
  • عنصرهای خاکی کمیاب– Sc, Y, به همراه لانتانیدها.
  • فلز واسطه – عناصر گروه‌های ۳ تا ۱۱ یا ۳ تا ۱۲.

یک دسته‌بندی رایج دیگر درجه رفتار فلزات، شبه فلزات و نافلزها و خصوصیات آن‌ها است. هیچگونه توافق جامعی بر روی نام این دسته‌ها وجود ندارد. این دسته‌ها شامل موارد زیر است:

  • فلزات قلیایی، قلیایی خاکی و گازهای نجیب (مانند سامانه آیوپاک بالا)
  • عناصر واسطه که همان فلزات واسطه بالا هستند.
  • لانتانوئیدها و آکتینوئیدها که همان لانتانیدها و آکتینیدها هستند.
  • عناصر خاکی کمیاب، کالکوژن و هالوژن‌ها به عنوان یک دسته ذکر نشده‌اند.
  • دیگر دسته‌های نام‌گذاری به شرح زیر است:
    • فلزات پس‌واسطه– فلزات گروه‌های ۱۲–۱۸: Zn, Cd, Hg, Al, Ga, In, Tl, Sn, Pb, Bi, Po. دوره ۷ عناصر Nh, Fl, Mc, Lv, و Ts. همچنین Og می‌تواند یکی از عناصر این دسته باشد.
    • شبه‌فلز– عناصری با خواص مابین فلزات و غیر فلزات: B, Si, Ge, As, Sb, Te, At.
    • نافلزهای فعال – نافلزهایی که فعالیت شیمیایی دارند (بر خلاف گازهای نجیب): H, C, N, P, O, S, Se, F, Cl, Br, I
    • آکتینیدهای ویژه– سری تئوری از عناصر ۱۲۱ تا ۱۵۷ که شامل بلوک-جی پیش‌بینی‌شده از جدول تناوبی است.

نام‌های دیگری برای دسته‌های عناصر به‌طور عمومی رایج است که این نام‌ها الزاماً تمام جدول تناوبی را پوشش نمی‌دهد.

  • فلز گران‌بها– گروهی بسیار متنوع از فلزات غیر رادیواکتیو که دارای ارزش اقتصادی بالایی هستند.
  • فلزات مسکوک– فلزات متنوعی که برای ساخت مسکوکات به‌کار می‌روند از جمله عناصر گروه ۱۱ شامل Cu, Ag, and Au.
  • گروه پلاتین– Ru, Rh, Pd, Os, Ir, Pt.
  • فلزات نجیب– فلزاتی که در مقابل خوردگی مقاوم هستند. این فلزات به‌طور کلی شامل Ag, Au است.
  • فلز سنگین– عناصر این دسته بر حسب دانسیته، عدد اتمی و سمیت طبقه‌بندی می‌شود.
  • فلز بومی– فلزاتی که به‌طور خالص در طبیعت به وفور یافت شده و فلزات نجیب را هم در بر می‌گیرد مانند Sn و Pb.
  • فلزات خاکی – یک نام تاریخی قدیمی که معمولاً به فلزات گروه‌های ۳ و ۱۳ ارجاع داده می‌شود اما گاهی برلیوم و کروم را هم شامل می‌شود.
  • عنصرهای فرااورانیم– عناصری با عدد اتمی بالاتر از ۹۲.
  • عنصر فوق سنگین– عناصری با عدد اتمی بالاتر از ۱۰۳ که در حقیقت پس از آکتینیدها قرار می‌گیرد.
  • عنصرهای فرااورانیم– عناصری با عدد اتمی بالاتر از ۹۴.
  • Minor actinide – آکتینیدهای یافت‌شده در مقادیر مشخصی از سوخت هسته‌ای به جز U و Pu شامل Np, Am, Cm.
  • اتم سنگین – عبارت استفاده شده در شیمی محاسباتی که به عناصری به جز هیدروژن و هلیوم اشاره دارد.

منابع
  1. آیوپاک (2005). Nomenclature of Inorganic Chemistry (IUPAC Recommendations 2005). Cambridge (UK): انجمن سلطنتی شیمی–آیوپاک. شابک ‎۰−۸۵۴۰۴−۴۳۸−۸. Electronic version. Retrieved 10 June 2012.
  2. IUPAC 2005, p. ۵۱, IR 3.5.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ دسته‌های عناصر شیمیایی موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.