ژوستینین یکم

یوستی‌نیانوس[1] یا ژوستینین یکم (به لاتین: Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus Augustus، به یونانی: Φλάβιος Πέτρος Σαββάτιος Ἰουστινιανός، به فرانسوی: Justinien) (۴۸۳ میلادی - ۵۶۵ میلادی) امپراتور روم شرقی (بیزانس) از سال ۵۲۷ میلادی تا هنگام مرگش در سال ۵۶۵ میلادی بود.

ژوستینین یکم
Ἰουστινιανός
امپراتور بیزانس (روم شرقی)
نمایی از یوستی‌نیانوس بر موزاییکی شناخته‌شده در کلیسای سن‌ویتاله در راونا
سلطنت۱ اوت ۵۲۷ - ۱۴ نوامبر ۵۶۵
تاج‌گذاری۱ اوت ۵۲۷
پیشینیوستین یکم
جانشینیوستین دوم
زاده۴۸۳
تائورسیوم، داردانیا
درگذشته۱۴ نوامبر ۵۶۵ (۸۲ سال)
کنستانتینوپول
همسر(ان)ملکه تئودورا
نام کامل
فلاویوس پتروس سباتیوس یوستیانوس
دودمانیوستینیان

او نزد کلیسای ارتدکس شرقی با عنوان «قدّیس یوستی‌نیانوس بزرگ» شناخته می‌شود. او پس از عمویش ژوستین یکم دومین فرمانروا از دودمان ژوستینی به حساب می‌آید.

زندگی‌نامه
نقش‌برجسته ای از ژوستینین یکم در مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا برای گرامیداشت یاد او به عنوان یکی از ۲۳ شخصیت برجستهٔ جهان در امر قانونگذاری در سرتاسر تاریخ.

از کارهای ژوستینین نوشتن قانون شهروندی روم و اصلاحات دیوانی و ارتشی بود. او امپراتور جاه‌طلبی بود و کوشید تا مرزهای پیشین امپراتوری روم را بازگرداند و این روم غربی و به ویژه شهر رم را نیز در بر می‌گرفت. فرمانروایی او به شکوفایی فرهنگ بیزانسی انجامید. او سازه‌های چندی از خود به‌جا گذارد که برجسته‌ترینش کلیسای ایاصوفیه که تا سده‌ها مرکز کلیسای ارتدکس خاوری بود، است. یوستی‌نیانوس کوشش بسیاری برای گسترش مسیحیت نمود.

سلطه مجدد بر سرزمین‌های غربی

پس از مرگ اودوآکر، پادشاه ایتالیا که موجب ساقط شدن امپراتوری روم غربی گشته بود، ژوستینین که از دست رفتن سرزمین‌های غربی را غیرقابل بازگشت نمی‌دید، جنگ‌هایی را آغاز نمود تا این اراضی را باز پس بگیرد. او در ابتدا سال ۵۳۳ میلادی به آفریقای تحت کنترل وندال‌ها و سپس در سال ۵۳۴ میلادی به ایتالیا حمله برد. شورش در ایتالیا موقتاً پادشاهی استروگوت‌ها را احیا کرد اما تا سال ۵۵۴ میلادی سرکوب شد. همزمان بیشتر سواحل اسپانیا نیز به زیر سلطه ژوستینین درآمد. بدین شکل تمامی سرزمین‌های اطراف مدیترانه مجدداً در تصرف رومی‌ها قرار گرفت و تنها سرزمین گل و مناطق داخلی اسپانیا خارج از کنترل مستقیم آن‌ها بود.[2]

این پیروزی‌ها پادشاهی وندال‌ها و استروگوت‌ها را برای همیشه از میان برد و آن‌ها را مجدداً وارد جامعه استانی روم نمود.[3]

سرکوب سایر ادیان و فلسفه

در سال ۵۲۹ یوستی‌نیانوس یکم که معتقد بود فرایند آموزش باید تنها در دست مسیحیان باشد، آکادمی نوافلاطونیان آتن را بست، و همچنین ممنوع بودن آموزش و فراگیری فلسفه در قلمروی امپراتوری روم شرقی را اعلام نمود. در پی این رویداد، فیلسوفان آتن به دربار خسرو انوشیروان، شاهنشاه ایران ساسانی، پناهنده‌شدند و کتابهای بسیاری را نیز با خود به ایران آوردند. این کتابها که آثار ارسطو در میان آنها بود، نخست به زبان سریانی، و سپس به زبان پارسی برگردانده شدند. پس از روی کار آمدن بنی عباس، از سال ۷۶۲ برخی از این کتاب‌ها بدست کشیشان مسیحی نسطوری مذهب، به زبان عربی برگردانده شدند؛ ولی از سال ۸۳۲ میلادی، روند ترجمه کردن این کتاب‌ها به زبان عربی، شدت بیشتری به خود گرفت. همچنین چون در این هنگام، بازرگانی ایران از بازرگانی روم خاوری پیشی گرفته بود، یوستی‌نیانوس یکم به ناچار رو به دریانوردان اتیوپیایی آورد تا از آنها در بازرگانی خود سود ببرد؛ ولی با این همه، او نتوانست از این ترفند خود بهره چندانی ببرد.

جنگ با ساسانیان، ۵۴۰–۵۶۲
نقشه روم شرقی در آغاز (سرخ) و پایان (نارنجی) امپراتوری یوستینیانوس

میان سال‌های ۵۴۰ تا ۵۶۲ (میلادی) به جنگ با ساسانیان پرداخت. در بهار ۵۴۰ خسرو یکم به مرزهای روم لشکر کشید. حلب را گرفت، آنگاه در ژوئن بر انطاکیه چیره‌گشت. درعا را محاصره‌کرد. آنگاه به پادشاهی کوچک ولی استراتژیک لازستان در کنار دریای سیاه که پیرو روم بود روی آورد. بلیزاریوس سردار رومی در ۵۴۱ به پدافند پرداخت و در آغاز پیروزی‌های کوچکی نیز به دست آورد، ولی در نهایت شکست خورد ودر ۵۴۲ به کنستانتینوپول فراخوانده‌شد. در ۵۴۳ گسترش طاعون جنگ را آرام نمود. در ۵۴۴ انوشیروان ادسا را محاصره‌کرد ولی در دستیابی بدان شهر بزرگ ناکام ماند. پیشرفت هر دو سوی نبرد، اندک بود، پس در ۵۴۵ دو سوی میدان، دست از جنگ کشیدند و بر سر مرزهای جنوبی با هم کنار آمدند ولی جنگ لازستان در شمال دنباله‌داشت، تا اینکه در ۵۵۷ قرار صلحی که پنج سال ادامه داشت بین دو قدرت وضع شد.

پانویس
  1. تلفظ اصلی این نام در زبان لاتینی، به این ترتیب است. سایر تلفظ‌ها متعلق به زبان‌های دیگر هستند. مرتضی ثاقب‌فر در ترجمهٔ شاهنشاهی ساسانی نوشتهٔ تورج دریایی این نام را به همین صورت ثبت کرده‌است.
  2. Wickham، Medieval Europe، 27.
  3. Wickham، Medieval Europe، 27.

منابع
  • Wickham, Chris (2016). Medieval Europe. New Haven: Yale University Press. ISBN 978-0-300-20834-4.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ ژوستینین یکم موجود است.
  • نویسندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، Justinian I. (نسخه ۷ ژوئیه ۲۰۰۷)
  • تورج دریایی، شاهنشاهی ساسانی، برگردان مرتضی ثاقب‌فر، نشر ققنوس. شابک ‎۹۶۴-۳۱۱-۴۳۶-۸
پیشین:
یوستین یکم
امپراتور بیزانس
۵۲۷–۵۶۵ میلادی		 جانشین:
یوستین دوم
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.