یحیی شیدا

یحیی شیدا شاعر، ادیب، روزنامه‌نگار و نویسنده آذری و از یاران شهریار بود. در سال ۱۳۰۳ هجری خورشیدی در تبریز زاده شد؛ پدرش «حسن یوزباشی چرندابی» از مجاهدان انقلاب مشروطه و از محلهٔ چرنداب تبریز بود. شیدا بر اثر کهولت سن در شامگاه ۲۹ مهر ۱۳۹۰ هجری خورشیدی در منزل شخصی خودش در منطقهٔ طالقانی درگذشت.[1][2][3]

یحیی شیدا
زاده5 آذر ۱۳۰۳، تبریز، ایران
محل زندگیتبریز، ایران
درگذشته۲۹ مهر ۱۳۹۰، تبریز، ایران
پیشهادیب، شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار
ملیتایرانی

وی تحصیلات خود را در دبیرستان فردوسی رشته ادبیات را به سرانجام رساند، به زبان‌های آلمانی، عربی، ترکی و پارسی آشنایی کامل و به الهیات ، فلسفه و روانشناسی نیز تسلط داشت، فعالیت ادبی خود را از جوانی آغاز کرد، از سال ۱۳۲۷ همکاری خود را با مطبوعات آغاز و در روزنامه "آذر مرد" به عنوان سردبیر مشغول به کار شد تحصیلات خود را در سالهای ۱۳۵۱-۱۳۸۸ در تهران ادامه داد و در این مدت در جلسات مختلف ادبی شرکت داشت.استاد شیدا، مدتی در مدرسه طالبیه تبریز رشته علوم دینی را تحصیل کرد و عضو انجمن نویسندگان باکو بوده و دارای دکترای افتخاری ادبیات از این دانشگاه است.[3][4]

شعر ارس

از جمله مهم ترین اثر وی می توان به شعر ارس (آراز) که پس از اشغال مجدد اران سروده شده اشاره کرد.[5][6]

بخشی از سروده وی بدین شکل است:

قاضی اول ، انصافه گل ، حکم زمان وئر تازه دن غصب اولان تورپاقلاری وابستهٔ ایران ائله
کؤکلمه هجران سازین ، دل سوزونو آرتیرما چوخ وصلدن سال صحبتی گل چارهٔ هجران ائله
قارداشی، قارداشا چاتدیر ، جانی هجراندان قوتار بو آغیر بیر خسته لیک دیر ، خسته یه درمان ائله
نه «شمالی» نه «جنوبی»؟ آت بو چرکین سؤزلری مولک ایراندیر تماماً،دونیایا اعلان ائله
فتحعلیشاه ائیله دی فاحش خیانت ایرانا سنده خدمت گوستریب ، نقصانلاری جبران ائله
تورکمن چای پیمانی بیر ننگ دیر تاریخ ده عرضه سیز شاهین ایشین دونیالره اعلان ائله
کئچدی اون یئدی شهر روسیه نین چنگالینا بوجنایاتی گتیر یاده ،بوگون عنوان ائله

ترجمه به زبان پارسی:

قاضی باش ، انصاف کن ، دوباره حکم بده سرزمین های غصب شده را وابستهٔ ایران نما
ساز هجران را کوک مکن ، بر سوز دل میفزای از وصل سخن بگو،بیا و هجران را چاره کن
برادر را به برادر برسان و جان را از هجران برهان این ناخوشی سختی است ، درمانش نما
چه شمالی؟چه جنوبی؟ این سخنان چرکین را به دور بینداز به جهانیان بگو همگی سرزمین ایران است
فتحعلی شاه، خیانت بزرگی به ایران کرد تو خدمت بکن و نقصان ها را جبران نما
قرار داد ترکمن چای ننگی در تاریخ است اقدام شاهین بی لیاقت را به دنیا اعلام نما
هفده شهرزیر چنگال روسیه قرار گرفت این جنایات ها را به یاد بیاور ، و امروز آن ها را عنوان کن

واکنش یحیی شیدا به جعل دیوان تُرکی منسوب به نظامی گنجوی

نوشتار های وابسته: کارزار نمایاندن نظامی به عنوان شاعر ملی آذربایجان

یحیی شیدا که در احیای آثار زبان ترکی آذربایجانی مسبوق به سابقه فراوانی است، چاپ و انتشار کتاب دیوان ترکی نظامی گنجه‌ای را دستاورد جعل «ائل اوغلو» و «محمد زاده صدیق» دانسته و اصل این دیوان را متعلق به یک شاعر تُرک زبان موسوم به نظامی قارامانلی از سخن سرایان سده هشتم و اوایل سده نهم هجری در آسیای کوچک دانسته‌است.[7]

آثار

وی بیش از ۲۲ هزار بیت شعر به زبان پارسی و ۱۸ هزار بیت شعر به زبان ترکی سروده است، از جمله آثار وی می توان به موارد زیر اشاره کرد.[2][3][4][8]

  • ادبیات اوجاغی (۳جلد)
  • پسر خان (رمان)
  • دیوان معجز شبستری
  • در زوایای تاریخ نثر
  • بدیهه‌گویی در ادبیات فارسی
  • تلواسه‌ها
  • ساری کوینک
  • جنایات زن یا شاهکارهای طبیعت (در زوایای ادبیات)
  • دریای متلاطم
  • مذنب کیست؟
  • فرآورده‌ها
  • اودلی سؤزلر
  • اودلار وطنی
  • بی ریانین اورهک سوزلری
  • میرزا علی معجزین 'یاپیلمامیش' شعر لری
  • شعر مجموعه‌سی
  • احساسلی غزللر
  • قورخولو سفر
  • گلینلر بزه‌ای
  • اون‌لارجا
  • اون جزوه

منابع
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به یحیی شیدا در ویکی‌گفتاورد موجود است.

<https://www.facebook.com/Yahya.Sheyda/>استاد یحیی شیدا

  1. «استاد یحیی شیدا درگذشت +عکس». مشرق نیوز. ۱۳۹۰. دریافت‌شده در ۲۲ شهریور ۱۳۹۱.
  2. 10 (۲۰۱۱-۱۰-۲۰). «استاد یحیی شیدا درگذشت». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۲۴.
  3. «استاد "یحیی شیدا" دار فانی را وداع گفت - ایسنا». www.isna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۲۴.
  4. «یحیی شیدا ؛ ادیب، شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار». تبریز پدیا. ۲۰۱۷-۰۸-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۲۴.
  5. «شعر آراز به زبان ترکی و ترجمه فارسی».
  6. «شعر استاد «یحیی شیدا» بر زبان اردوغان · پایگاه خبری آذرقلم». پایگاه خبری آذرقلم. ۱۳۹۹-۰۹-۲۲\۱۰:۴۳:۵۵. دریافت‌شده در 2021-03-24. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  7. «You are being redirected...». www.ettelaat.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۴.
  8. «یار دیرین شهریار در بستر بیماری/ استاد یحیی شیدا ذخیره فرهنگی تبریز است». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۱-۱۰-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۳-۲۴.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.