آرادان

آرادان یا اَرادان یکی از شهرهای ایران در استان سمنان است. از نام‌های قدیمی این شهر می‌توان به «اردهان» و «اَردوان» اشاره کرد و در زبان محلی به نام «اَرادون» نامیده می‌شود. محمود احمدی‌نژاد، ششمین رئیس‌جمهور ایران، در این شهر به دنیا آمده‌است.

آرادان
ارادان
کشور ایران
استانسمنان
شهرستانآرادان
بخشمرکزی
نام(های) دیگراَرادون
نام(های) پیشیناردهن-اردوان[1]

سال شهرشدن۱۳۳۹[2]
مردم
جمعیت۶،۲۵۷ نفر (۱۳۹۵)[3]
تراکم جمعیت۲٫۷ نفر بر کیلومتر مربع
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۸۷۳متر
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۱۷٫۸ سانتی گراد[4]
میانگین بارش سالانه۱۴۱میلی‌متر[4]
اطلاعات شهری
شهردارعباس صادقی
ره‌آوردپنبه، خَربُزه، گندم، خیار رویال، انار، انجیر، نان تفتان و فتیر
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۲۳
شناسهٔ ملی خودرو ایران ۹۶د
کد آماری۱۵۴۹
آرادان

پیشینه نام شهر

آرادان در گذشته مرکز گرمسار یا به اصطلاح آن زمان حکومت‌نشین خوار بود و در این ناحیه عده‌ای از خوانین ایل پازوکی با اطرافیان خود ساکن بودند و اینک نیز بازماندگان آن‌ها در این شهر به سر می‌برند. این شهر در دوران پارت‌ها هم جزو مناطق مهم آن‌ها به‌شمار می‌رفته و در تاریخچه گرمسار در دوره امپراطوری اشکانیان نام آرادان آمده‌است. این احتمال وجود دارد که تعریف شده نام اردوان بوده باشد و به قول احمد کسروی در کتاب اسامی شهرها نام آرادان بمعنی جایگاه رادان آمده‌است. در سفرنامه ناصر الدین شاه «اردوان» و نام اصیلش «اردون» آمده و از عهد اردوان اشکانی و اردشیر بابکان ساسانی باید باقی‌مانده باشد. قلعه آرادان که امروزه خرابه‌ای از آن باقی مانده‌است، طبق احتمالاتی به دوران اشکانیان تخمین زده می‌شود و نشان از بنیاد این شهر به قبل از اسلام به ایران دارد.

خانه معتمدی در محور مواصلاتی روستای علی‌آباد آرادان در فهرست آثار تاریخی کشور و میراث ملی ثبت شده‌است.[5]

ارتفاعات آرادان

گررجه

ارتفاع آن ۲۷۵۰ متر است و در فاصله ۴۵ کیلومتری شمال شرقی آرادان واقع شده‌است. جهت کوه شمال شرقی-جنوب غربی است.

سنگاب

این کوه با ارتفاع ۳۲۲۴ متر، در ۳۵ کیلومتری شمال شرقی آرادان قرار دارد. جهت کوه شمالی-جنوبی است.

آتشگاه

ارتفاع آن ۲۹۸۵ متر است و در ۴۵ کیلومتری شمال شرقی آرادان واقع شده‌است. جهت کوه شمال شرقی-جنوب غربی است.

تلخاب

این کوه با ارتفاع ۲۲۹۰ متر، در ۸ کیلومتری شمال شرقی آرادان قرار دارد. جهت کوه شمالی-جنوبی است.

سَرحُر

ارتفاع آن ۲۳۶۵ متر است و در شمال آرادان قرار دارد. جهت کوه شرقی-غربی است.

کوه گچ

این کوه با ارتفاع ۲۷۴۵ متر، در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی آرادان قرار دارد. جهت کوه شمال شرقی-جنوب غربی است.

سرآسیاب

ارتفاع آن ۱۳۵۷ متر است و در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی آرادان (در شمال روستای ده نمک) واقع شده‌است. جهت کوه شرقی-غربی است.[6]

موقعیت جغرافیایی

این شهرستان از شمال به فیروزکوه، از غرب به گرمسار، از شرق به سرخه و از جنوب به اردستان (اصفهان) منتهی می‌شود.[7]

آب‌انبارِ تاریخیِ آرادان

زبان
نقشهٔ زبانی استان سمنان : رنگ آبی زبان‌های کومشی (سمنانی، سنگسری، افتری و سرخه‌ای) - رنگ سبز تیره زبان مازندرانی (الیکایی، شهمیرزادی ،دیباجی و مجنی) - رنگ نارنجی (زبان‌های فارسی، مازندرانی ، آذربایجانی و لری) - رنگ سبز روشن گویش های فارسی-مازندرانی(ایوانکی) - رنگ زرد زبان فارسی - رنگ قرمز آذربایجانی

اکثریت مردم این شهرستان را الیکایی‌ها تشکیل میدهند که طبری تبار (مازندرانی) هستند و به گویش الیکایی که گویشی از زبان مازندرانی[8] [9] است صحبت می‌کنند. همچنین زبان فارسی نیز در این شهر رایج است. در محله‌ای در قسمت شمال غربی شهر، ساکنان به زبان مازندرانی صحبت می‌کنند که اصلیت آن‌ها از یکی از روستاهای فیروزکوه به نام رامه است.[10] روستاهای آرادان را عشایر الیکایی تشکیل می‌دهند.

جمعیت
سال‌خورشید ۱۳۵۵ ۱۳۶۵ ۱۳۷۵ ۱۳۸۵ ۱۳۹۰ ۱۳۹۵
جمعیت ۱۸۲۲۸ ۱۳۲۵۱ ۱۶۶۲۷ ۱۵۵۱۷ ۱۵۵۷۵ ۲۳۸۸۴

[11][12][13]

آب انبار تاریخی آرادان

آب و هوا

این شهرستان دارای آب و هوایی کوهپایه‌ای در مرکز، ییلاقی در شمال و کویری در جنوب شهرستان می‌باشد.

کمترین میزان بارش در ژوئن رخ می‌دهد. میزان متوسط در این ماه ۱ میلی‌متر است. بیشترین میزان بارش متعلق به ماه ژانویه که به‌طور میانگین به ۲۹ میلی‌متر می‌رسد. دما در ماه جولای در حدود ۳۰٫۴ درجه سانتی گراد است که در بالاترین میزان خود قرار دارد. در ژانویه، متوسط دما ۴٫۹ درجه سانتی گراد است. این میزان کمترین میانگین دما در تمام سال است. میانگین سالانه دما ۱۷٫۸ سانتی گراد است. در سال میانگین میزان بارش به ۱۴۱ میلی‌متر می‌رسد.[4][14]

تقسیمات کشوری

بخش آرادان که تا پیش از این جزء تقسیمات شهرستان گرمسار به‌شمار می‌رفت در مردادماه سال ۱۳۹۰ با تصویب هیئت وزیران ششمین شهرستان استان سمنان شد.[15] آرادان دارای ۱۳۰ آبادی می‌باشد.[16]

آب انبار تاریخی آرادان

اماکن تاریخی و جاذبه‌های دیدنی

در نگاه افراد

هادی هزاوه ای، نقاش معرف ایرانی ساکن نیویورک:

«در آرادان هفته‌ای سه روز تدریس می‌کردم. سه روز دیگر هم در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران تحصیل می‌کردم. در آرادان و در حین رفت‌وآمدی که با ماشین‌های متفرقه به آنجا داشتم با انواع و اقسام آدم‌ها و تیپ‌ها آشنا شدم و تا زمانی که از ایران رفتم. آنجا ماندم و درس دادم. زندگی در آرادان به من فرصت نقاشی، مطالعه، تنهایی و گاه گم شدن را می‌داد.»

مراکز آموزشی
  • دانشکده بهداشت و پیراپزشکی
  • دانشگاه پیام نور آرادان
  • مرکز آموزش علمی – کاربردی جهاد کشاورزی مستقر در داورآباد (کوه سنگی)

غذاهای محلی
  • ته چین کشمش، از غذاهای مخصوص این شهرستان است که بخصوص در مراسم محرم و مهمانی‌های ویژه مردم محلی تهیه و پخت می‌شود.
  • آبگوشت (سوپ) خربزه.

جستارهای وابسته

منابع
  1. عبدالرفیع حقیقت، ناحیه تاریخی ورن (ورنه)، گوهر، مهر 1355، شماره 34 http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/ آدرس ثابت: 445755
  2. تاریخ شهرداری استان‌های کشور به تفکیک استان، وزارت کشور
  3. پرش به بالا ↑ https://www.amar.org.ir/portals/0/census/1395/results/Census95_Khanevar_Jameiyat.xlsx
  4. climate-data.org
  5. «ثبت 6 اثر تاریخی دیگر سمنان در فهرست میراث ملی». ایسنا. ۲۰۱۸-۱۰-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۵-۲۳.
  6. شاهحسینی، علیرضا. کتاب شهرستان آرادان سرزمین کهن. حبله رود.
  7. http://www.denamak.ir
  8. گویش الیکایی، علیرضا شاه حسینی، انتشارات بوستان اندیشه، سمنان، 1384
  9. http://www.bandpay.ir/گستره-زبان-مازندراني-،-از-ایران-تا-افغا/
  10. «گرمسارنیوز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ فوریه ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۰۸.
  11. سازمان آمار ایران
  12. Census95_Khanevar_Jameiyat
  13. سالنامه آماری استان سمنان بخش جمعیت
  14. پورتال سازمان هواشناسی کشورایستگاه هواشناسی گرمسار
  15. خبرگزاری فارس
  16. خبرگزاری فارس

پیوند به بیرون
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای آرادان دارد.

شهر آقای رئیس‌جمهور

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.