بسطام

بسطام نام شهری در شهرستان شاهرود استان سمنان در ایران است. این شهر در ۵ کیلومتری شمال شرقی شاهرود و در بخش بسطام جای دارد و بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، جمعیت آن برابر با ۳۸٬۶۰۹ نفر بوده‌است.[3] بسطام از غرب به رشته کوه‌های شاهوار و شهر مجن و از شرق به منطقه میامی و دشت کویر و از شمال و شمال غرب به استان گلستان مرتبط می‌باشد.[1]

برای دیگر کاربردها، بسطام (ابهام‌زدایی) را ببینید.
بسطام
(بِسطُم)
کشور ایران
استانسمنان
بخشبسطام
نام(های) پیشینویستاخما - ویستهم- وسطام
مردم
جمعیت۳۸٬۶۰۹ نفر (سرشماری سال ۱۳۹۵)
تراکم جمعیت2119 نفر بر کیلومتر مربع
جغرافیای طبیعی
مساحت۱۳۰ هکتار
ارتفاع۱۴۲۰ متر[1]
آب‌وهوا
روزهای یخبندان سالانه26
اطلاعات شهری
ره‌آوردزردآلو، برگه زردآلو، نان‌های سنتی مثل کماچ، تفتان، شیرمال، کاک محلی، لواشک و انواع خشکبار
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۲۳[2]
شناسهٔ ملی خودروالگو:IRN96
کد آماری1400
بسطام

پیشینه
نام بسطام بر روی نقشه ایران در عصر خلفای عباسی، برگرفته از کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی

تاریخ این شهر به قبل از ورود اسلام به ایران مشخص نیست. بنابر یک روایت حاکم خراسان در زمان خسروپرویز که نام وی «بسطام نام» بود، این شهر را بنا گذاشته‌است. با توجه به این روایت این شهر را باید شهرهای تأسیس‌شده در دوران شاپور دوم ساسانی دانست. در دورهٔ عباسیان، این شهر دومین شهر ایالت قومس و تالی دامغان بود و پس از حملهٔ مغول رو به انحطاط رفت.[4]

قدمت این شهر به ۸۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد و آثار معروف آن از تپه معروف سنگ چخماق در شمال بسطام دیرینگی این شهر را به نمایش می‌گذارد. در گذشته رشته قنات‌های بسیاری در این شهرجاری بوده که تماماً دارای آبی گوارا و شیرین بود و در حال حاضر قنواتی مانند قنات صادق خان که قدمت آن به حدود بیش از ۵۰۰ سال می‌رسد هنوز از اهمیت بسیاری برخوردار است و آب شیرین آن در تابستان بسیار سرد و در زمستان گرم است.[5]

گستهم= بسطام: گستهم در اوستا برابر است با منشور و نیز پهلوانی در شاهنامه که در زبان تازی بسطام شده‌است و نام شهری در استان سمنان می‌باشد

مردم کومشی

مردم کومشی یا کومشی یا قومسی به مردم بومی شهرستان های سمنان، سرخه، دامغان و شاهرود گفته می شود که به یکی از گویش های ‌زبان‌ کومشی گویش می کنند.[6] امروزه گویش کومشی تنها در شهرستان سمنان و سرخه و مهدی‌شهر گویش می شود و در دیگر نواحی آن زبان پارسی و تاتی و مازندرانی رایج است. به باور زبانشناسان از منطقه سمنان تا گرمسار هیچ گونه بومی از زبان پارسی شناخته نشده است و شهر سمنان و روستاهای اطراف سمنان گویش کومشی خود را حفط نموده اند.[7] عبدالله مقدسی مردم کومش را نه فارس و نه تازی می داند و در وصف زبان مردم کومش چنین می‌گوید: «زبان کومش و گرگان به هم نزدیک است. ها بکار می‌برند و می‌گویند هاکن و هاده و آن را حلاوتی‌ست، و زبان مردم طبرستان بدانها نزدیک است مگر در آن شتاب است».[8] پس از فتح ایران توسط اعراب لفظ کومش به قومس تغییر کرد و از آن پس به ولایت کومش قومس گفته میشد و به مردم بومی آن قومسی گفته میشد.[9] امروزه مردم مازندران و گیلان و گلستان به اهالی سمنان کومشی می گویند.[10] اکثر مردم سمنان خود را قومسی و کومشی می نامیدند.[11]

شرایط طبیعی

شهر بسطام آب و هوایی مطبوع در تابستان و سرد در زمستان دارد. باغات زردآلو سراسر شهر را احاطه کرده‌اند. عمده درآمد مردم از همین طریق است. این شهر از سویی به سبب مجاورت کوه‌های شاهوار و ابر دارای زمستانهای سرد و طولانی است و از طرفی دیگر به دلیل همجواری با کویر دارای آب و هوایی کوهپایه‌ای است و بی شک یکی از خوش آب و هواترین نقاط استان سمنان است.

در جلسهٔ هیئت وزیران در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۳۸۶ که در سمنان برگزار شد، این شهر به استناد مادهٔ ۸ قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، به‌عنوان شهر نمونهٔ گردشگری بین‌المللی تعیین شد.[12]

مشاهیر
خیابان شهدای بسطام در فصل پاییز

گردشگری

جاذبه‌های طبیعی

دشت بسطام که در منطقه شرقی شاهوار از سلسله جبال البرز واقع گردیده به خاطر محصور بودن در میان کوه‌های تپال، بدشت، سیاه کوه و البرز از حاشیه کویر جدا گشته و وفور چشمه ساران، قنوات و چاه‌های عمیق، منطقه‌ای خوش آب و هوا را پدیدآورده که سرتاسر آن را باغات سر سبز و خرم پوشانیده‌است.[14]

جاذبه‌های تاریخی
روز عاشورا در بسطام
نخل بسطام در روز عاشورا

بر اساس کاوش‌های صورت گرفته در تپه باستانی سنگ چخماق(آتش زنه)، پیشینه تاریخی شهر بسطام را تا هفت هزار سال برمی‌شمارند. بناهای تاریخی به یادگار مانده از قرون اولیه اسلام در این شهر حاکی از فرهنگ غنی اسلامی است که همچون گوهری گران‌بها در سینه تاریخ کشور می‌درخشند. نوع معماری، گچ بری و کاشی کاری‌های بکار رفته در این مجموعه بناها جزو آثار ارزشمند و منحصربه‌فرد ایران است.

[14]

جستارهای وابسته

منابع
  1. «تاریخچه - جغرافیای بسطام». شهر بسطام. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۴-۱۴.
  2. «اجرای طرح هم کد سازی تلفن ثابت». وبگاه شرکت مخابرات ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۱۴.
  3. «پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ آوریل ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳۱ مه ۲۰۰۸.
  4. مصاحب، غلامحسین (سرپرست). دائرةالمعارف فارسی، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی (وابسته به مؤسسهٔ انتشارات امیرکبیر)، ۱۳۸۱.
  5. «شهرداری بسطام>> تاریخچه بسطام». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۲۹ اکتبر ۲۰۱۱.
  6. http://www.semnanonline.ir/post/1597%5Bپیوند+مرده%5D
  7. حبیب برجیان، گویشهای پارسی-تبری در منطقه انتقال زبان با مرز مازندران، ۱۹۹.
  8. احسن التّقاسیم فی معرفة الاقالیم، ص ۳۶۸
  9. قومس، چاپ اول، ص ۴.
  10. http://www.semnanonline.ir/post/1597%5Bپیوند+مرده%5D
  11. اعتماد السلطنه، مطلع الشمس جلد سوم، به کوشش تیمور برهان لیمودهی، ۲۵۶.
  12. روزنامهٔ رسمی جمهوری اسلامی ایران، سال شصت و سوم، شمارهٔ ۱۸۱۵۵، نهم تیر ۱۳۸۶.
  13. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۹.
  14. «جاذبه‌های گردشگری بسطام». شهرداری بسطام. ۲۸ تیر ۱۳۸۶.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.