الیکایی (ایل)

الیکایی نام ایل بزرگی است که درمناطق گرمسار، آرادان، ورامین، فیروزکوه، دماوند، آمل، چالوس، نوشهر، شمیرانات، شاهرود و ساوجبلاغ زندگی می‌کنند. این ایل تبری‌تبار در قدیم به صورت عشایری زندگی می‌کردند.

ایل الیکایی
کل جمعیت

۳۰٬۰۰۰
[1]
نواحی با بیشترین جمعیت

استان سمنان استان تهران استان البرز استان مازندران، ایران
زبان‌های رایج
زبان مازندرانی گویش الیکایی[2]
ادیان و مذاهب
شیعه


الیکایی‌ها که عمدتاً در اوایل قرن حاضر در روستاهای دشت گرمسار اسکان یافته‌اند، بنیان روستاهای متعدد از جمله فروان، عدل آباد، نورالدین آباد، ده پیران، حاجی‌آباد، سهرابخانی، کهن تل (گندل)، احمدآباد، حسین‌آباد کردها، غیاث آباد (نوده خالصه) را نهادند. بخشی از جمعیت الیکایی نیز شهرنشین شده و در شهرهای گرمسار و آرادان یا شهرهای خارج از شهرستان به سر می‌برند.

در حال حاضر مهم‌ترین گروه عشایری شهرستان گرمسار را الیکایی‌ها تشکیل می‌دهند، که براساس سرشماری اجتماعی، اقتصادی عشایر کوچنده (تیرماه ۱۳۷۷) ۲۷۵ خانوار با جمعیت ۱۲۵۵ نفر به زندگی نیمه کوچ نشینی می‌پردازند. ییلاق آن‌ها شامل ارتفاعات شمال گرمسار معروف به گیلور و مناطق ییلاقی فیروزکوه و دماوند (کوه پایه‌های قبل دماوند ،پلور، سد لار، حصاربن وزون، چال چال، گل زرد، زرد پشته، ورارو، مناطق سرسبز و زیبای بخش ارجمند در فیروزکوه) در استان تهران و قشلاق آن‌ها حواشی کویر شرق و غرب گرمسار است. الیکایی‌های مازندران نیز در مناطق چالوس و نوشهر در مناطق لاشک و کجور حضور دارند. منشأ این ایل روستای الیکا در استان مازندران مرز بین استان تهران و استان مازندران می‌باشد. فرش دستباف الیکایی بخاطر دار قالی خوابیده منحصر به فرد می‌باشد.
نوع كوچ در ايل اليكايی گرمساری از دشت به کوه (عمودی) اسـت.[3]

به گزارش ایسنا و به نقل از مدیر مرکز آموزش کوتاه‌مدت جهاددانشگاهی سمنان، ایل الیکایی، مهم‌ترین گروه عشایر کوچنده شهرستان‌های آرادان و گرمسار را تشکیل می‌دهند و بیشترین جمعیت را دارند. در تیرماه ۱۳۸۷ تعداد ۳۴۸ خانوار با جمعیت ۱۵۴۳ نفر از آنان به زندگی نیمه کوچ‌نشینی می‌پردازند.[4]

طوایف

الیکایی‌های گرمسار به طوایف قندالی، شاه حسینی، عاشوری، ابولی، گیلوری، قنبری، گلینی، قاسمی، کریمی، علی بیگی، مؤمنی، ذوالفقاری، عرب، قشقایی و کاشانی تقسیم می‌شوند. الیکایی‌های فیروزکوه غندالی و ایلکا هستند و در ورامین الیکایی‌ها بافامیلی علیکاهی شناخته شده‌اند. در روستای آهار واقع در رودبار قصران شمیران تهران نیز یکی از طوایف الیکایی سکونت دارند.

زبان الیکائی‌ها

گویش الیکایی یا طبری الیکایی گویشی از زبان مازندرانی می‌باشد که در شهرستان‌های آرادان و گرمسار در استان سمنان و ورامین در استان تهران گویش می‌شود. گویش الیکایی در ساختمان فعلی به گویش مرکزی مازندران شباهت دارد و برخی خصوصیات نحوی آن به گویش شمیرانی شباهت دارد و از نظر واژگان با گویش شمیرانی و دماوندی و گویش مرکزی مازندرانی دارای شباهت می‌باشد و در حروف اضافه با گویش شهمیرزادی و گویش مرکزی مازندران دارای شباهت است.[5]

جمعیت کوچرو

ایل الیکایی، یکی از ایل‌های پرجمعیت و مهم شهرستان آرادان، گرمسار، ورامین، فیروزکوه، دماوند و شمیرانات است که در حال حاضر، شماری اندکی از آن‌ها زندگی عشایری دارند. به نقل از دانشنامه تبرستان و مازندران؛ برپایه سرشماری اداره ی کل ثبت احوال استان سمنان، جمعیت الیکایی ها استان سمنان ۲۱،۴۲۶ نفر می باشد .[6] امروزه حدود۳۰٬۰۰۰ الیکایی در سراسر ایران زندگی می‌کنند که اکثر آنها یکجانشین شده‌اند و بخش بسیار کوچکی از این ایل به کوچ و زندگی عشایری ادامه داده‌اند.[7]

جمعیت کوچنده ایل الیکایی در آرادان:[8]

سال ۱۳۶۶
خورشیدی		 ۱۳۷۷
خورشیدی		 ۱۳۸۷
خورشیدی
جمعیت کوچنده ۲۲۰۰ (کوچرو) ۱۲۵۵ (کوچرو) ۱۲۳۷ (کوچرو)[9]

جمعیت کوچنده ایل الیکایی در گرمسار:[10]

سال ۱۳۸۷
خورشیدی
جمعیت کوچنده ۲۰۶ (کوچرو)

جمعیت کوچنده ایل الیکایی در بالا لاریجان آمل:[11]

سال ۱۳۸۷
خورشیدی
جمعیت کوچنده ۲۷۷ (کوچرو)

جمعیت کوچنده ایل الیکایی در دابوی جنوبی آمل:[12]

سال ۱۳۸۷
خورشیدی
جمعیت کوچنده ۶۳ (کوچرو)

جمعیت کوچنده ایل الیکایی در شهرستان دماوند:[13]

سال ۱۳۸۷
خورشیدی
جمعیت کوچنده ۲۸۹ (کوچرو)

جمعیت کوچنده ایل الیکایی در لواسان شمیرانات:[14]

سال ۱۳۸۷
خورشیدی
جمعیت کوچنده ۱۱۳ (کوچرو)

جمعیت کوچنده ایل الیکایی در بخش مرکزی فیروزکوه:[15]

سال ۱۳۸۷
خورشیدی
جمعیت کوچنده ۷۲ (کوچرو)

جمعیت کوچنده ایل الیکایی در ارجمند فیروزکوه:[16]

سال ۱۳۸۷
خورشیدی
جمعیت کوچنده ۵۰۸ (کوچرو)

پانویس
  1. شاه حسینی، علیرضا (۱۳۹۳). در قلمرو فرهنگ مردم ایل الیکایی (جلد 1). نشر حبله رود. ص. ۱۳۲.
  2. شاه حسینی، علیرضا (۱۳۹۴). ادبیات عامیانه ایل الیکایی (مثل‌ها، کنایات، تشبیهات و ترانه‌ها). نشر حبله رود. ص. ۱۹–۵۱.
  3. شاه‌حسینی، علیرضا. جايگاه زن و خانواده در ايل اليكایی گرمسار. ص. ۱.
  4. «بررسی نقش ایل الیکایی در دفاع مقدس در یک کتاب - ایسنا». www.isna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۲۴.
  5. گویش الیکایی، علیرضا شاه حسینی، انتشارات بوستان اندیشه، سمنان، 1384
  6. نصری اشرفی، جهانگیر (۱۳۹۹). جعفر شجاع کیوانی، ویراستار. دانشنامه‌ی تبرستان و مازندران جلد دوم. نشرنی = ۲۳۸.
  7. شاه حسینی، علیرضا (۱۳۹۳). در قلمرو فرهنگ مردم ایل الیکایی (جلد 1). نشر حبله رود. ص. ۱۳۲.
  8. https://iranicaonline.org/articles/garmsar-
  9. مرکز آمار ایران، سرشماری اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده کشور در سال ۸۷، ۲۰۶.
  10. مرکز آمار ایران، سرشماری اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده کشور در سال ۸۷، ۲۰۶.
  11. مرکز آمار ایران، سرشماری اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده کشور در سال ۸۷، ۱۹.
  12. مرکز آمار ایران، سرشماری اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده کشور در سال ۸۷، ۱۹.
  13. مرکز آمار ایران، سرشماری اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده کشور در سال ۸۷، ۲۱۶.
  14. مرکز آمار ایران، سرشماری اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده کشور در سال ۸۷، ۲۱۶.
  15. مرکز آمار ایران، سرشماری اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده کشور در سال ۸۷، ۲۱۶.
  16. مرکز آمار ایران، سرشماری اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده کشور در سال ۸۷، ۲۱۶.

منابع

پیوند به بیرون
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.