گویش ساروی

گویش ساروی[1] گویشی از زبان مازندرانی[2][3][4] که در دو شهرستان ساری و میان‌دورود گویش می‌شود. گویش ساروی جز گویش‌های مازندرانی شرقی محسوب می‌شود و به گویش قائمشهری نزدیکی بسیاری دارد. گویش ساروی یکی از گونه‌های معیار زبان مازندرانی محسوب می‌شود که اکثر اهالی مازندران علاوه بر گویش مازندرانی خود توانایی تکلم به گویش ساروی را نیز دارند.[5] حبیب برجیان گویش ساروی، قائمشهری و بهشهری را جز گویش‌های شرقی مازندرانی می‌داند و شناسه‌های فعلی آن را با گویش‌های مرکزی همچون آملی و بابلی متفاوت می‌داند.[6] ولادیمیر ایوانف گویش ساروی را یکی از گویش‌های زبان مازندرانی می‌داند.[7]

ساروی
زبان بومی درایران
استان مازندران
الفبای فارسی
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹–

محدوده جغرافیایی
نقشهٔ زبانی استان مازندران

گویش ساروی[8] در شهرستان ساری و میان‌دورود شامل چهاردانگه از کیاسر تا کوهستان‌های دودانگه، جلگه‌های مابین میان دورود و جلگه‌های مناطق غربی تجن رود تا جویبار صحبت می‌شود.[9]

دستور زبان

ضمیر

در مازندرانی ضمیر سه حالت دارد: فاعلی، مفعولی و ملکی.[10]

ضمیر۱ مفرد۲ مفرد۳ مفرد۱ جمع۲ جمع۳ جمع
فاعلی، ساریmenteveemâšemâvešun
مفعولی، ساریmereterevereemârešemârevešunre
ملکی، ساریmeteveneamešemevešune

شناسه

در زبان فارسی دو دسته شناسه داریم: گذشته و حال. اما در گویش ساروی سه دسته شناسه داریم: گذشته، حال ساده و حال التزامی.[11](نمونه زیر بر اساس گویش کلیجان رستاق ساری تنظیم شده‌است)

۱. گذشته:

  • بن ماضی ساده: -burd = رفت
  • بن ماضی استمراری: -ši = می‌رفت
گذشته۱ مفرد۲ مفرد۳ مفرد۱ جمع۲ جمع۳ جمع
شناسهembeieembieniene
شناسه (پس از واکه)mbeiembinine

۲. حال ساده:

  • بن مضارع اخباری: -šu = می‌رود
حال ساده۱ مفرد۲ مفرد۳ مفرد۱ جمع۲ جمع۳ جمع
شناسهemeenieneemiennienne
شناسه (پس از واکه)menineminninne

۳. حال التزامی:

  • بن مضارع التزامی: -bur = برو
حال التزامی۱ مفرد۲ مفرد۳ مفرد۱ جمع۲ جمع۳ جمع
شناسهemieiminen
شناسه (پس از واکه)mieiminn

صرف فعل

در جدول زیر فعل رفتن (bašien/burden) براساس گویش ساروی در زمان‌های مختلف صرف می‌شود.[12]

زمان/شخص۱ مفرد۲ مفرد۳ مفرد۱ جمع۲ جمع۳ جمع
گذشته سادهburdemeburdiburdeburdemiburdeniburdene
گذشته کاملburde-bimeburde-biburde-bieburde-bimiburde-biniburde-bine
گذشته التزامیburde-bumburde-buiburde-buburde-buimburde-buinburde-bun
گذشته التزامی کاملburde-bi-bumburde-bi-buiburde-bi-buburde-bi-buimburde-bi-buinburde-bi-bun
گذشته استمراریšimešiišiešimišinišine
گذشته در حال انجامdai-šimedai-šiidai-šiedai-šimidai-šinidai-šine
حال ساده/آیندهšumbešunišunešumbišunnišunne
حال در حال انجامdar-šumbedar-šunidar-šunedar-šumbidar-šunnidar-šunne
حال التزامیburemburibureburimburinburen
آیندهxâmbe buremxâni burixâne burexâmbi burimxânni burinxânne buren

افعال
  • صرف فعل شدن (baien\bavien) در زمان حال، گذشته و حال التزامی به گویش ساروی.[13]
فعل شدن۱ مفرد۲ مفرد۳ مفرد۱ جمع۲ جمع۳ جمع
زمان حالvumbevunivunevumbivunnivunne
زمان گذشتهbaimebaibaiebaimibainibaine
زمان گذشته کاملbai bimebai biibai biebai bimibai binibai bine
زمان حال التزامیbavvembavvibavvebavvimbavvinbavven
فارسی معیارگویش ساروی
امشب خوب می‌شودemšo xâr vune
چطور شدمčeti baime
می‌خواهم خوب بشمxâmbe xâr bavvem
  • صرف فعل بودن (bien) در زمان حال و گذشته به گویش ساروی.[14]
فعل شدن۱ مفرد۲ مفرد۳ مفرد۱ جمع۲ جمع۳ جمع
زمان حالhassemehassihassehassemihassenihasene
زمان گذشتهbimebibiebimibinibine
زمان گذشتهbuem\bošembui\bošibue\bošebuimbuinbuen
فارسی معیارگویش ساروی
کجا هستیدkeje haseni
آنها دختر بودندvešun deter bine
  • صرف فعل بودن در جایی (daien\davien)در زمان حال، گذشته و حال التزامی در زمان‌های مختلف به گویش ساروی.[15]
فعل شدن۱ مفرد۲ مفرد۳ مفرد۱ جمع۲ جمع۳ جمع
زمان حالdaremedaridaredaremidarenidarene
زمان گذشتهdaimedaidaiedaimidainidaine
زمان حال التزامیdavvemdavvidavvedavvimdavvindavven
فارسی معیارگویش ساروی
من خانه هستمmen sere dareme
خانه ات بودمte sere daime
می‌توانم خانه ات باشمtumbe te sere davvem

جستارهای وابسته

منابع
  1. آقاگل‌زاده، فردوس (۱۳۹۵). زبان مازندرانی (طبری) توصیف زبان‌شناختی (تحقیقی میدانی - اطلس زبانی). نشر دانشگاه تربیت مدرس. ص. ۱۳.
  2. قاسمی، علیرضا؛ به کوشش انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه گیلان (۱۳۷۷). سیری در زبان و شعر مازندرانی. رشت: انتشارات دانشگاه گیلان. ص. ۳.
  3. جعفری دهقی، محمود؛ خلیلی پور، نازنین؛ جعفری دهقی، شیما (۱۳۹۳). زبان‌ها و گویش‌های ایرانی (گذشته و حال). تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ص. ۲۶۱. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۳۲۶-۶۳-۴.
  4. واژه‌نامه بزرگ تبری، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 31
  5. لطفی‌نوذری، جواد (۱۳۹۶). گویش ساروی. نشر رسانش نوین. ص. ۱۱.
  6. برجیان، حبیب (۱۳۸۳). «شناسه‌های فعل در مازندرانی شرقی» (PDF). ویژه نامه نامه فرهنگستان (گویش‌شناسی). ۱ (۳): ۱۶.
  7. Ivanov, Vladimir (2015). "Socio-and ethnolinguistic features of Gilaki and Mazanderani". Moscow State University: 1.
  8. [https://iranicaonline.org/articles/iran-vi2-documentation = The dictionary edited by Naṣri Ašrafi (1381 Š./2002) contains vocabulary from the dialects of ʿAbbāsābād, Āmol, Bābol, Behšahr, Katul, Kord-kuy, Nowšahr, Sāri, Qāʾem-šahr, Tonokābon, etc. (in part compared with Pahlavi)
  9. واژه‌نامه بزرگ تبری، گروه پدید آورندگان به سرپرستی: جهانگیر نصراشرفی و حسین صمدی، سال 1377، جلد اول، ص 31
  10. گویش ساری (مازندرانی)، گیتی شکری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، سال 1374، ص 75
  11. BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq". Yerevan State University. 2 (2): 556.
  12. BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq". Yerevan State University. 2 (2): 561.
  13. BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq". Yerevan State University. 2 (2): 562.
  14. BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq". Yerevan State University. 2 (2): 561.
  15. BORJIAN, HABIB (2019). "The Mazandarani Dialect of Kalijān Rostāq". Yerevan State University. 2 (2): 562.

پیوند به بیرون
معنای مازندران را در ویکی‌واژه، واژه‌نامهٔ آزاد، ببینید.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.