آنگلوساکسون
نام آنگلوساکسونها (Anglo-Saxons) معمولاً برای اشاره به قبایلی از ژرمن‌ها به‌کار می‌رود که از اوایل سدهٔ ۵ میلادی در جنوب و خاور بریتانیای بزرگ نشیمن داشتند. آنها ملت انگلیس را تشکیل دادند و دورهٔ آنها تا زمان تصرف منطقه به‌دست نورمن‌ها یعنی سال ۱۰۶۶ ادامه یافت.
آنگلوساکسونها از چند قبیله همانند آنگل، ساکسون، واندال‌ها، لمباردها و گوت‌ها تشکیل شده‌بودند. این قبایل اکثراً در انگلستان امروزی در بخش پایین دیوار هادریان ساکن شدند.
پیشینه
در اوایل سده ۵ ام میلادی سه قبیله ژرمنی از خاک اروپا گذشتند و به سرزمینی وارد شدند که امروزه آن را انگلستان می‌دانند. نام این سه قبیله آنگل‌ها، ساکسون‌ها، و جوت‌ها بود. این قبیله‌ها بنا به خواهش بریتون‌ها به انگلستان رفتند. بریتون‌ها در خود انگلستان زندگی می‌کردند. آنها می‌خواستند با کمک آن سه قبیله، بعضی از قبایل دشمن را که از شمال انگلستان رو به جنوب می‌رفتند از خاک خود بیرون کنند. قبایل ژرمنی، قبایل شمالی را عقب نشاندند. اما عده‌ای از بریتون‌ها را نیز از خاک انگلستان بیرون کردند و برای خود در سرزمین انگلستان پادشاهی‌های کوچک تأسیس کردند. پس از حدود ۳۰۰ یا ۴۰۰ سال، این پادشاهی‌ها به هم پیوستند و یکی شدند. مردم آنجا نیز به نام آنگلوساکسونها معروف شدند.
آنچه که گیلداس راهبه در سده ششم میلادی ذکر کرده‌است این قبایل با قدرت بیشتری که ساکسون‌ها داشتند با تشکیل یک اتحادیه سبب ایجاد یک اتحاد در میان قبایل مهاجر شدند که این اتحاد سبب دفع حملات مردمان پیکت و گیل به آنان شد. اطلاعات و کنش‌های نخستین مربوط به این قبایل در کتاب تاریخ کلیسای ملت انگلیس آورده شده‌است که این کتاب در سال ۷۳۱ میلادی توسط سینت بید نگاشته شده‌است.
زبان این مردم را زبان آنگلوساکسون یا انگلیسی باستان می‌نامند. مشهورترین پادشاه آنگلوساکسونها آلفرد کبیر بود. آخرین پادشاه آنان نیز هارولد دوم بود. ویلیام فاتح در سال ۱۰۶۶ از نورماندی گذشت و هارولد دوم را سخت شکست داد. نبرد آنها به نام نبرد هستینگز معروف شده‌است. پس از این شکست، مردم نورماندی همان برخورد را با آنگلوساکسونها داشتند که شش سده پیش از آن آنگل‌ها، ساکسون‌ها و جوت‌ها با بریتون‌ها داشتند.[1]
ادبیات در میان آنان بیشتر به شکل اشعار حماسی و معماگونه و بعضاً متن‌ها و برگردان‌های مذهبی بود که از لاتین به انگلیسی کهن ترجمه می‌شد. از مهم‌ترین این آثار می‌توان به شعر حماسی بیوولف، متن مذهبی کدمن هیم و تاریخ کلیسای ملت انگلیس اشاره کرد.
شارون ترنر در اثر خود «تاریخ آنگلوساکسونها» در سده ۱۹ میلادی، گمانه‌ای را دربارهٔ ریشه اصطلاح آلمانی «زاکسن» به میان میاورد. ترنر می‌گوید: «از میانِ تیره‌های گوناگونِ اسکیت‌ها، می‌توان با کمترین امکانِ اشتباه ثابت کرد که سکاها تیره‌ای هستند که تبارِ ساکسون‌ها به آنها می‌رسد». گزارش کلی ترنر چنین است که نام ایرانیِ باستانِ این تیره سکایی - سونا (پسران سکا یا سکایی) بوده که به گونه کوتاه شده «زاکس ون، زاکزون و ساک سون» گفته می‌شده که نامِ تیره ساکسون است. مردمانِ ژرمن همچون ایرانیان، ارمنی‌ها، اسلاو - بالتیک‌ها، یونانیان، ایتالیایی‌ها و مانند اینها همه وابسته به خانواده هندواروپایی هستند که بن و ریشه آنها و به‌ویژه ساکسون‌ها به‌وسیله ترنر در خاورِ اروپای نوین و در این باره در شمال ایران ردیابی شده است. استرابو گاه‌نگار، گیتاشناس و فیلسوف ایرانیِ هم‌روزگارِ اشکانیان در کتاب خود، مردمانی به نام «ساو - بون» را در خاور دریای کاسپین و هم‌زمان سرزمینی در ارمنستان باستان را با نام «ساکو - بینا» شناسایی کرده است. همچنین پلینی (۲۳ تا ۷۹ میلادی) نویسنده و فیلسوف رومی از «ساو - بینا» به‌عنوان (اسکیت‌هایی باشکوه) در ارمنستان یاد می‌کند. یک پژوهنده و باستان‌شناس دیگرِ هم‌روزگار اشکانیان، گیتاستاره‌شناس یونانی، پتلومی است (۱۰۰ تا ۱۶۸ میلادی)، او ساکسون‌ها را بخشی از «ساکایی» که نوادگان «اسکیت‌ها یا سکاها» بودند می‌داند و ریشه «سکاها» را از «مادها» در شمال، شمال باختری و باختر ایران می‌داند. با بودن این سرچشمه‌های کلاسیک، پژوهشگران باخترزمینی و حتا برخی همتایان ایرانی آنان تصمیم به چشم‌پوشی و جلوگیری از گسترش این آگهی‌ها گرفته‌اند. شارون ترنر می‌افزاید شمار بسیاری از واژگان زبان «ساکسون‌ها» که از ایران باستان وام‌گرفته شده است، ریشه در شمال ایران دارند.[2]
جستارهای وابسته
منابع
- موریس پارکر، برتا: فرهنگنامه پارکر، جلد اول. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین. ترجمه و تنظیم و نگارش زیر نظر رضا اقصی. چاپ اول ۱۳۴۶. (در مالکیت عمومی به خاطر قدمت). مدخل آنگلوساکسونها.
- علی آذرداد (۲۰ اسفند ۱۳۹۸). «میراث یکسان ایران باستان و اروپا». ماهنامه خبری و فرهنگی امرداد (۴۲۴): ۵.
Oppenheimer, Stephen. The Origins of the British (2006). Constable and Robinson, London. ISBN 1-84529-158-1
ویکی‌پدیای انگلیسی
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ آنگلوساکسون موجود است. |