اوزکند
اوزگَند (نام‌های دیگر: اوزگن، اوزکند) از شهرهای قرقیزستان است که در مرز خاوری فرغانه کهن نهاده شده‌است.
Uzgen Өзгөн | |
|---|---|
 | |
  Uzgen Location in Kyrgyzstan | |
| مختصات: ۴۰°۴۶′۰″ شمالی ۷۳°۱۸′۰″ شرقی | |
| کشور |  قرقیزستان |
| استان‌های قرقیزستان | استان اوش |
| بلندی | ۱۰۲۹ متر (۳۳۷۵ پا) |
| جمعیت (۲۰۰۹) | |
| • کل | ۴۹٬۴۱۰ |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی +۶ (KGT) |
تاریخ
دربارهٔ پیشینهٔ تاریخی اوزگند در دوره‌های باستان آگاهی زیادی در دست نیست. گمان می‌رود در این دوره‌ها این شهر گاه در دست حکمرانان محلی اداره می‌شد و گاه امپراتوران چین بر آن نظارت می‌کردند. امپراتوران چین به دست اسب‌های پرآوازهٔ فرغانه اشتیاق فراوان نشان می‌دادند و دور نیست که برای دست یافتن به این اسب‌ها دست کم در برهه‌هایی به اوزگند که خاوری‌ترین مرز فرغانه و در سرحد سین‌کیانگ چین نهاده بود دست یافته باشند.
منابع اسلامی دربارهٔ چگونگی دستیابی مسلمانان به اوزگند چیزی نمی‌گویند. مردم فرغانه در برابر مهاجمان عرب تا مدت‌ها پایداری کردند و گسترش اسلام در این ناحیه به کندی انجام گرفت.
گمان می‌رود چیرگی روس‌ها بر اوزگند هم‌راستا با چیرگی بر اندیجان و دیگر نواحی فرغانه انجام گرفت.
ریشهٔ نام
واژهٔ اوزکند ترکیبی است از دو واژهٔ ترکی[1] اوز به معنای مال ما و کِنت[2] که به معنای آبادی و شهر است؛ بنابراین معنای ترکیب اوزگند، شهر ما است. این نام پس از آنکه که قراختاییان آن شهر را تختگاه خویش کردند بر آن نهاده شد. به درستی دانسته نیست که اوزکند پیش از آنچه خوانده می‌شده‌است.
پسوند کند در اسامی شهرهای خراسان و ماوراءالنهر زیاد دیده می‌شود. ریشه آن از پارسی باستانی «کنتا»، سغدی «کنت» بمعنی دژ یا شهر است. مانند : تاشکند (ازبکستان) سمرقند(ازبکستان) خوقند(ازبکستان) یارکند(اویغورستان، سین‌کیانگ چین) چیمکند (قزاقستان) تارکند (قرقیزستان) اوزکند (قرقیزستان) پنجکند(تاجیکستان) خجند (تاجیکستان) بیرجند (ایران) قصرقند (ایران)
عنصری بلخی نام اوزکند را در بیتی چنین آورده‌است:
در منابع چینی از شهری به نام یو-چن یاد رفته که گمان می‌رود همان اوزگند باشد.
پانویس
- انوشه ۱۴۶- صورة الارض ۲۳۸
- کند پسوندی ایرانی است (از ریشهٔ کندن) که به زبان‌های ترکی هم وارد شده. صورت فارسی آن کند و کده است و صورت سغدی آن کث و کاث لغت‌نامه دهخدا