دهلران

دهلران شهری در جنوب استان ایلام است. این شهر در استان از نظر جمعیت رتبهٔ دوم و از نظر مساحت اولین شهرستان استان است. دهلران نسبت به دیگر شهرستان‌های استان ایلام، مرز مشترک بیشتری با کشور عراق دارد. در سال ۱۳۹۳ خورشیدی، مساحت حریم قانونی شهر ۵۴/۱۰۴ کیلومترمربع و مساحت محدوده خدماتی شهر ۳۶/۴ کیلومتر مربع بوده‌است.

برای دیگر کاربردها، دهلران (ابهام‌زدایی) را ببینید.
دهلران
دیلرو
کشور ایران
استانایلام
شهرستاندهلران
بخشمرکزی
نام(های) دیگرندارد
نام(های) پیشیندیلرو
سال شهرشدن۱۳۴۲
مردم
جمعیت۳۲٬۹۴۱ نفر
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۲۱۳ متر[1]
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۴۵
میانگین بارش سالانه۴۵میلی لیتر
روزهای یخبندان سالانه۰
اطلاعات شهری
شهردارعیسی رضایی[2]
ره‌آوردگندم، جو و ذرت
شناسهٔ ملی خودرو ایران ۹۸ ق
دهلران

جغرافیا

این شهر در فاصله ۲۳۰ کیلومتری شهر ایلام و در قسمت جنوب شرقی این استان قرار گرفته‌است. حدود چهارگانه شهر عبارتنداز: شمال به شهرستان ابدانان، از جنوب به کشور عراق از شرق به خوزستان و از غرب به شهرستان مهران محدود می‌شود.[3]

جمعیت

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۳۲٬۹۴۱ نفر (۹٬۲۰۴خانوار) بوده‌است.[4]

مردم‌شناسی

ساکنین شهرستان دهلران ترکیبی از اقوام کرد، لر و عرب هستند. کردی رایج در دهلران که در تقسیم‌بندی‌های زبانشناختی به کردی «کُردَلی» نیز معروف است، گونه ای از زبان کردی است که در واقع در انتهایی‌ترین مناطق کُردزبان ایران بدان تکلم می‌شود و از حیث مطالعات زبانشناختی حائز اهمیت است؛ چراکه هنوز بسیاری از زوایای این گونه از زبان کردی ناشناخته مانده‌است. یکی از ویژگی‌های مردمشناختی این منطقه این است که دهلران در نقطه ای قرار گرفته‌است که از دیرباز بخشی از منطقهٔ تاریخی «صفحهٔ کُرد» بوده‌است. همچنین، ایل «کُرد» که بخشی از ساکنان این شهرستان می‌باشند، تنها ایلی هستند که در تمام مناطق کردزبان جهان به این نام (کُرد) معروفند.

در اوایل قرن بیستم، دو گروه عشایری و قومی مشخص در دشت دهلران سکونت داشتند. لرهای چادرنشین، در قشلاق در این دشت زندگی می‌کردند و در تابستان به مرتع‌های کوهستانی کوچ می‌کردند؛ عرب‌های قبایلی که بین مراتع کم‌بضاعت تابستانی در حوضه رودخانه دجله و دهلران جابه‌جا می‌شدند و در ماه‌های تابستان جایگزین لرها می‌شدند. پس از جنگ جهانی دوم اهالی عشایری کُرد و لر در روستاها اسکان یافتند. این شهر یک پاسگاه نظامی داشت که بعدها تبدیل به شهری از خانواده‌های کُرد و لر شد[5]

زبان

زبان مردم دهلران به چهار دسته تقسیم می‌شود.

رتبهنام زبان
۱کردی
۲لری
۳عربی
۴لکی[6][7]

حوزه انتخاباتی

حوزه انتخاباتی این شهر، حوزه انتخاباتی دهلران و دره‌شهر و آبدانان است و هم‌اکنون نماینده این حوزه، بهزاد علیزاده است.[8][9]

پیشینهٔ تاریخی

به نظر می‌رسد که بین ۵٬۰۰۰ تا ۱۰٬۰۰۰ سال پیش دشت دهلران برای سکونت گروه‌های انسانی در دوران پیش از تاریخ مناسب بوده‌است و از مهم‌ترین محل‌های باستانی این دشت می‌توان تپه‌های علی‌کش و چغاسفید را نام برد. در این مناطق اشیایی مانند تیغه‌های مخصوص بریدن ساقه‌های حبوبات متعلق به دوره نو سنگی یافت شده‌اند و و می‌توان گفت که این تپه‌ها باقی‌مانده‌های قدیمی‌ترین و شاید جزء اولین دهکده‌های دائمی‌باشند که در تاریخ بشر به وجود آمده‌اند..[10]

منابع طبیعی و آثار ملی

اثر طبیعی در شهرستان دهلران بین ۲۰/۴۷ الی ۱۷/۳۷ طول شرقی و ۴۳/۳۲ الی ۴۱/۳۲ عرض شمالی واقع شده‌است. مساحت آن در حدود ۱۴۸۳ هکتار است. اثر طبیعی ملی دهلران به دلیل خصوصیات ویژه و منحصربه‌فرد چشمه قیر، آب گرم، غار خفاش، تپه‌های باستانی موسیان، قلعه شیاق و سنگ نوشته میمه) و همچنین زیست‌گاه منحصربه‌فرد گونهٔ حمایت شدهٔ خفاش مورد حفاظت و کنترل اداره کل حفاظت محیط زیست ایلام قرار گرفته‌است.

مکان‌های دیدنی

سیاه کوه دهلران

سیاه‌کوه، با ارتفاع ۱۴۰۸ متر، در ۱۶ کیلومتری شمال شرقی دهلران قرار دارد. این کوه از شمال غربی به دینار کوه و از شرق به کوه خرگهی منتهی می‌گردد. رودخانه‌های آب گل‌گل، دره‌شور، و ماشاب از سیاه‌کوه سرچشمه می‌گیرند. در دامنهٔ جنوبی آن، چشمه‌های آب معدنی وجود دارند.[11]

غار خفاش

این غار در ۳ کیلومتری شمال شرقی شهر دهلران در دامنه کوه مشرف به دره و چشمه‌های آب گرم قرار دارد که یکی از جاهای دیدنی دهلران به‌شمار می‌آید. این غار محل زندگی میلیون‌ها خفاش می‌باشد و به همین دلیل به غار خفاش معروف شده‌است. خفاش‌هایی که در این غار زندگی می‌کنند از نوع دمدار و بزرگ هستند. این غاردهلیزهای وسیعی دارد که عمق بعضی از قسمت‌های آن به ۴۰۰ متر می‌رسد.[12]

قلعه تاریخی شیاخ

یکی از جاهای دیدنی دهلران قلعه تاریخی شیاخ می‌باشد. قلعه یا شهر باستانی شیاخ بر فراز تپه‌ای بین دو رودخانه در تنگ معروف به وویله و در دامنه کوه‌های تخت پیران در شمال غربی و تخت نیله در شمال شرقی بخش زرین‌آباد شهرستان دهلران و در نزدیکی روستای بردی، واقع شده‌است. این قلعه با توجه به مصالح به کار رفته در ساختمان آن که سنگ و ملاط ساروج‌اند به دوره ساسانی تعلق دارد و چون در نزدیکی بین‌النهرین قرار داشته به عنوان انبار آذوقه نیز مورد استفاه قرار می‌گرفته‌است. مصالح دیوارهای باقی مانده قلعه، هر یک به طول هزار متر و ارتفاعی بین ۷ تا ۱۰ متر و ضخامتی حدود ۲ متر کلاً از سنگ می‌باشد.[13][14]

تپه علی کش

تپه علی کش از تپه‌های قدیمی شهرستان دهلران استان ایلام است که قدمت آن به هزاره ۸ قبل از میلاد می‌رسد. تپه علی کش در جنوب غربی استان ایلام در شش کیلومتری بخش موسیان شهرستان دهلران در میان ارضی کشاورزی و درنزدیکی رود میمه قرار گرفته‌است. تپه علی کش بین سالهای ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۳ توسط فرانک هول و هیئت همراه کاوش گردید. بر اساس شواهد به دست آمده به وسیله باستان شناسان و هم چنین آزمایش‌های فراوان (هول و کنت دی فلانری) در سال ۱۹۶۱ بر روی تپه‌های موسیان (تپه باستانی علی کش با وسعتی به قطر حدود ۱۳۵ متر که ضخامت لایه‌های باستانی آن به حدود هفت می‌رسد) و چغا سفید و دیگر مناطق باستانی این منطقه انجام گرفته، نشان گر این حقیقت است که انسان در فاصله میان ۵۵۰۰ تا ۷۵۰۰ قبل از میلاد در این منطقه به اهلی کردن گاو و کشت دانه‌های گیاهی مانند عدس و ماش و کتان دست یافته‌است.. این اثر در تاریخ ۳ آبان ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۹۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. در حدود ۸٬۰۰۰ سال پیش از میلاد وجود مدارک و شواهد از گسترش روستاها، زندگی بر پایه کشاورزی و دامپروری در محدوده کوه‌های زاگرس و مناطقی مثل سراب، تپه گوران و تپه علی کش ثابت شده‌است.[15][16]

چشمهٔ قیر

چشمه‌ها در شهرستان دهلران استان ایلام قرار دارد و از جاذبه‌های طبیعی و ملی این استان به‌شمار می‌رود. این چشمه در ۷ کیلومتری شهرستان دهلران قرار دارد، حوضچه ای با قیر روان که دمای آب آن ۳۵ درجه سانتی گراد است و مواد نفتی از میدان‌های نفتی زیرزمینی منطقه دهلران با آن ترکیب شده و قیر مذاب به وجود می‌آید.

چشمه قیر دهلران از پدیده‌های کمیاب طبیعی استان ایران است و در آن آبی که به همراه قیر به بیرون تراوش می‌کند دمای زیاد دارد به همین دلیل قیر به صورت روان به بیرون تراواش می‌کند و حوضچه ای به وجود آمده که ۹ متر قطر و ۵۰ سانتی‌متر عمق دارد. این چشمه تنها چشمه قیر ایران است که به صورت یک حوضچه طبیعی با قیر روان است که سفره زیر زمینی آن ۷۰ هکتار تخمین زده شده‌است.

دهانه این چشمه ۹ متر است و برای رسیدن به آن باید از شهر دهلران راهی بوستان جنگلی آبگرم شوید. این چشمه که یکی از مهمترین آثار توریستی استان ایلام است در ۷ کیلومتری شهرستان دهلران قرار دارد و گردشگران زیادی را به خصوص در ایام تعطیلات عید نوروز به خود جذب می‌کند. این چشمه قدمتی به بلندای تاریخ ایلام دارد و از آثار ملی ایران است.

نفت و گاز

میدان نفتی دهلران یکی از میادین نفتی ایران است، که در ۲۲ کیلومتری جنوب غربی دهلران در استان ایلام قرار دارد. میزان نفت خام این میدان ۴٬۲۱۲ میلیون بشکه برآورد می‌شود. از این مقدار ۶۳۵ میلیون بشکه آن قابل استحصال می‌باشد. این میدان دارای کلاهک گازی می‌باشد. این میدان در سال ۱۳۵۱ و توسط شرکت نفت ایران و انگلیس کشف شد و اولین چاه آن، در عمق ۶۷۵ حفاری شد. یک سال بعد دومین چاه، در فاصله ۱۰ کیلومتری مرز ایران و عراق تا عمق ۴٬۳۰۰ متر حفاری شد. تا پاییز ۱۳۸۸ مجموعاً ۳ حلقه چاه بر روی این میدان زده شده‌است.

در طول جنگ ایران و عراق این میدان مورد حمله قرار گرفت و آسیب دید که موجب قطع تولید نفت آن شد. امتداد میدان نفتی دهلران در خاک عراق با نام میدان ابوغریب شناخته می‌شود.

در سال ۱۳۹۰روزانه ۱۵۰٬۰۰۰ بشکه نفت خام از طریق ۲۲ چاه فعال این میدان، استخراج می‌شد. نفت خام دهلران دارای ۴۳٫۳ درصد آ.پی. آی و ۷٫۲ درصد وزنی گوگرد است.

زیارتگاه‌ها

سید فخرالدین
سید ناصرالدین
سید ابراهیم
سید اکبرپهله دهلران
سیدحسنی
سید اکبردهلران
ابراهیم قتال
عباس
سید حبیب
شهرمیر
سیدیوسف
سید شایع نجات[17]

پیوند به بیرون

سایت شهرداری دهلران

منابع
  1. «پایگاه جستجوی نامهای جغرافیایی». دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۱۱-۰۹.
  3. «موقعیت جغرافیایی شهر دهلران». dehlorancity.ir. شهرداری دهلران. دریافت‌شده در ۲۱ خرداد ۱۳۹۹.
  4. «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵» (اکسل). درگاه ملی آمار.
  5. http://www.iranicaonline.org/articles/dehloran
  6. https://www.jadeh.ir/blog/دهلران-کجاست-؟/
  7. http://www.irancities.ir/showcity.aspx?code=219&code2=14
  8. 1424 (۲۰۲۰-۰۹-۱۱). «بهزاد علیزاده از حوزه جنوب ایلام به مجلس راه یافت». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۲.
  9. «بهزاد علیزاده از حوزه انتخابیه دهلران به مجلس راه یافت». ایسنا. ۲۰۲۰-۰۹-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۱۲.
  10. «پیشینه تاریخی». شهرداری دهلران. ۱۸ آبان ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۹ نوامبر ۲۰۱۴.
  11. https://jazebeha.com/1398/01/جاهای-دیدنی-دهلران/
  12. https://jazebeha.com/1398/01/جاهای-دیدنی-دهلران/
  13. https://seeiran.ir/قلعه-شیاخ/
  14. https://jazebeha.com/1398/01/جاهای-دیدنی-دهلران/
  15. https://seeiran.ir/تپه-علی-کش/
  16. https://jazebeha.com/1398/01/جاهای-دیدنی-دهلران/
  17. http://wiki.ahlolbait.com/
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.