سایشی دندانی بی‌واک
سایشی دندانی بی‌واک(به انگلیسی: voiceless dental non-sibilant fricative) یک نوعی از همخوان‌ها است که در گفتار زبان‌های مختلفی استفاده می‌شود. این همخوان در زبان فارسی وجود ندارد اما مثالی از آن در انگلیسی به صورت 'th' در thing (به معنی «جسم») است. نماد آن در الفبای آوانگاری بین‌المللی به صورت θ, و برابر با T در الفبای آوایی گسترده برای روش‌های ارزشیابی گفتار است. نماد آن در IPA از حرف تتا در الفبای یونانی گرفته شده‌است که صدای آن در این زبان همین همخوان است.
| θ | |||
|---|---|---|---|
| |||
| شماره IPA | 130 | ||
| کدبندی | |||
| محتوا (اعشاری) | θ | ||
| یونیکد (شانزدهتایی) | U+03B8 | ||
| الفبای آوایی | T | ||
| کیرشنبام | T | ||
این همخوان در زبان‌های انگلیسی، عربی، اسپانیای (فقط اسپانیایی اسپانیا)، زبان برمه‌ای و زبان یونانی وجود دارد.
گویشوران زبان‌ها و گویش‌های بدون این همخوان (مانند فارسی) گاهی در تولید این همخوان دچار مشکل می‌شوند. در زبان فارسی کلمات دخیل از زبان انگلیسی را گاهی به صورت t مانند اسمیت یا گاهی به صورت s تلفظ می‌کنند مانند بلوتوث. و کلمات دخیل از زبان عربی را همگی به صورت s تلفظ می‌کنند مانند ثابت.
همخوان سایشی دندانی بی‌واک در زبان‌های بسیاری از بین رفته‌است مثلاً در زبان‌های ژرمنی قبلاً این همخوان وجود داشت ولی اکنون به جز زبان ایسلندی و زبان انگلیسی در دیگر زبان‌های ژرمنی وجود ندارد.
گستره کاربرد
| زبان | کلمه | IPA | معنی | یادداشت | |
|---|---|---|---|---|---|
| زبان آلبانیایی | thotë | [θɔtə] | 'گفتن' | ||
| زبان عربی | معیار[1] | ثابت | [ˈθa:bit] | 'محکم' | |
| زبان باشقیری | үҫал | [uθaɫ] | 'عصبانی' | ||
| زبان بربری | زبان کابیل | faṯ | [faθ] | 'بریدن' | |
| زبان برتا | [θɪ́ŋɑ̀] | 'خوردن' | |||
| زبان برمه‌ای | ?/thuuu | [θòʊ̃] | 'سه' | ||
| زبان کورنی | eth | [ɛθ] | 'هشت' | ||
| زبان امیلیانو-رومانیولو | faza | [ˈfa:θɐ] | 'صورت' | ||
| زبان انگلیسی | thin | [θɪn] | 'لاغر' | ||
| زبان گالیسی | cero | [θeɾo] | 'صفر' | ||
| زبان یونانی | θάλασσα | [ˈθalasa] | 'دریا' | ||
| زبان ایسلندی | kvöldið | [kʰvœltiθ] | 'بعدازظهر' | ||
| زبان لئونی | ceru | [θeɾu] | 'صفر' | ||
| زبان ساردنیایی | Nuorese | petha | [pɛθa] | 'گوشت' | |
| زبان اسپانیایی | اسپانیایی کاستیل[2] | cazar | [kaˈθar] | 'شکار کردن' | |
| زبان سواحلی | thamini | [θɑmini] | 'ارزش' | ||
| سریانی | کلاسیک | ܬܠܬܐ | [tlɑθɑ] | 'سه' | |
| زبان ترکمنی | sekiz | [θekið] | 'هشت' | ||
| زبان ولزی | saith | [saiθ] | 'هفت' | ||
منابع
- Wikipedia contributors, "Voiceless dental fricative," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Voiceless_dental_fricative&oldid=458655678 (accessed November 7, 2011).