سوخو-۳۵

سوخو سو-۳۵ (به روسی: Сухой Су-35) یک جنگنده چندمنظوره اَبَرچابک تک‌خلبان ساخت روسیه با قابلیت مانور بالاست. سوخو-۳۵ در سازمان ناتو با نام فلانکر-E شناخته می‌شود. سوخو-۳۵ توانایی انجام گستره‌ای از دشوارترین مانورها ازجمله مانور کبرا،[1] مانور کولبیت،[2] مانور زنگوله (بِل)،[3] مانور تِیل اِسلاید[4] و مانور هوک[5][6] را در بالاترین کیفیت داراست. انجام مانور هِربست[7] برای سوخو-۳۵ بسیار پیش پا افتاده‌است. همچنین می‌تواند در کمتر از پنج ثانیه سرعت خود را به صفر رسانده و کاملاً تغییر جهت دهد.[8]

سوخو-۳۵
نوع هواپیما جنگنده برتری هوایی، جنگنده چندمنظوره
کشور سازنده  اتحاد جماهیر شوروی
 روسیه
شرکت سازنده سوخو
نخستین پرواز مدل سوخو-۲۷ام: ۲۸ ژوئن ۱۹۸۸

مدل سوخو-۳۵اس: ۱۹ فوریه ۲۰۰۸

وضعیت کنونی فعال
بکارگیرنده(ها) نیروی هوایی روسیه
آغاز ساخت مدل سوخو-۲۷ام: از ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۵

مدل سوخو-۳۵اس: از سال ۲۰۰۷ تا کنون

تعداد ساخته‌شده سوخو-۲۷ام: ۱۴ فروند
سوخو-۳۵اس: ۱۱۵ فروند
بهای هر فروند ۸۳ تا ۸۵ میلیون دلار (سوخو-۳۵-اس)
توسعه یافتهٔ سوخو-۲۷
مدل‌های دیگر سوخو-۳۷

پیشینه

در دهه ۱۹۸۰، سوخو به دنبال ارتقای جنگنده سوخو-۲۷ بود. نتیجهٔ بهبود ویژگی‌های آیرودینامیکی سوخو-۲۷، جنگنده‌ای با نام سوخو-۲۷ام بود. سوخو-۲۷ام نخستین پروازش را در ژوئن ۱۹۸۸ انجام داد. روسیه تنها ۱۴ فروند سوخو-۲۷ ساخت که تعدادی از آنها به‌وسیله تیم نمایش هوایی شوالیه‌های روسی به‌کار گرفته شد و سپس بازنشسته شدند. این هواپیما به بسیاری از کشورها از جمله برزیل، هند، کره جنوبی و ترکیه نیز پیشنهاد شده بود. پروژه سوخو-۲۷ درنهایت با چند ارتقا به سوخو-۳۵ تبدیل شد و محصول نهایی با نام «سوخو-۳۵ اس» شناخته می‌شود.
سوخو-۳۵ نسبت به سوخو-۲۷ام، از ویژگی‌های آیرودینامیکی و مانورپذیری بهتر، برد بیشتر، موتور قوی‌تر، وسایل الکترونیکی و تجهیزات ارتباطات هوایی پیشرفته‌تری برخوردار است. پس از ساخت اولین گونه از سوخو-۳۵ اولیه، سپس سوخو-۳۷ بعنوان مدل توسعه یافته از سوخو-۳۵ که دارای قابلیت جهت‌دهی رانش است به‌صورت آزمایشی تولید شد. هیچ‌کدام از جنگنده‌های نامبرده، در تعداد بالا تولید نشدند. سپس سوخو-۳۵یوبی و سوخو-۳۵بی‌ام ساخته‌شدند که به عنوان جنگندههای نسل ++۴ شناخته می‌شوند. درنهایت در سال ۲۰۱۰ میلادی، خط تولید مدل جدید این جنگنده با عنوان سوخو-۳۵ اس در روسیه راه‌اندازی شد[9] که تا سال ۲۰۲۰ میلادی ۱۱۵ فروند از آن تولید شده‌است.

ویژگی‌ها

یک نبرد کلاسیک هوایی بین دو جنگنده، در سرعت‌های زیاد آغاز می‌شود. اگر خلبانی موشک خود را خطا بزند که با توجه به روش‌های مانور برای فرار از موشک دشمن احتمالاً همین‌طور خواهد شد، آن نبرد هوایی خیلی طول خواهد کشید. پس از هر مانور فرار، سرعت کاهش پیدا می‌کند و هواپیمای هدف در سرعت پایینی به‌سر خواهد برد؛ در این لحظه این امکان وجود دارد که هردو هواپیما در وضعیتی باشند که نمی‌توانند به یکدیگر شلیک کنند؛ ولی ویژگی ابرچابکی این امکان را می‌دهد که خلبان بتواند سر جنگندهٔ خود را تنها در مدت ۳ ثانیه بچرخاند و یکبار دیگر نیز شلیک کند.[10]

سِرگِی بوگدان - خلبان ارشد آزمایش‌های شرکت سوخو

یک فروند سوخو-۳۵-اس از گروه شوالیه‌های روسی. این گروه تنها چهار فروند سوخو-۳۵ در ناوگان دارد.

در آغاز پروژهٔ سوخو-۳۵ مدل‌های پیش‌نمونه با پیش‌بال ساخته شده بودند؛ ولی در ادامهٔ پروژه برای کاهش سطح مقطع راداری و همچنین چابکی در مانور هوایی، مهندسان تصمیم گرفتند که این پیش‌بالها را حذف کنند. مدل دارای پیش‌بال دیگر ساخته نمی‌شود و در مجموع تنها ۱۵ فروند سوخو-۳۵ با پیش‌بال ساخته‌شده‌است. همهٔ نمونه‌های صادراتی نیز بدون پیش‌بال هستند.[11] سوخو-۳۵ از رادار بسیار نیرومند N035 ایربیس E بهره می‌برد که به پلنگ برفی مشهور است. این رادار مدل پیشرفته‌ای از رادار N011M است که در جنگندهٔ سوخو-۲۷ام به کار رفته‌است. این رادار توانایی شناسایی اهداف هوایی در فاصلهٔ ۴۰۰ کیلومتری را دارد و می‌تواند ۳۰ هدف هوایی را از فاصلهٔ ۳۰۰ کیلومتری رهگیری کرده و همزمان با ۸ فروند از آنها درگیر شود. از آنجاییکه این رادار چندمنظوره دارای فناوری دهانهٔ ترکیبی است، توانایی ارائهٔ تصویرهای باکیفیت از سطح زمین و عوارض جغرافیایی را دارا می‌باشد.[12] این جنگنده همچنین از یک سامانهٔ پیشرفته با نام OLS-35 بهره می‌برد که یک سامانهٔ اوپتو الکترونیک است که می‌تواند روشهای گوناگونی از رهگیری، ازجمله جستجو و ردیابی فروسرخ را در اختیار خلبان قرار دهد.[13] جنگندهٔ سوخو-۳۵ می‌تواند از فاصلهٔ ۳۰۰ کیلومتری موشکهای هوا به هوا یا کروز شلیک کند.[14][15] این جنگنده از دو موتور AL-41F1S بهره می‌برد که از فناوری جهت‌دهی رانش برخوردار است. پیکربندی سامانه‌های جهت‌دهی رانش در سوخو-۳۵ همانند پیکربندی به‌کار رفته در جنگنده‌های سوخو-۳۰ ام‌کی‌آی و سوخو-۵۷ است. این فناوری، با حرکت دادن نازلِ موتورها، به سوخو-۳۵ این امکان را می‌دهد تا دینامیک پرواز خود را بسرعت تغییر دهد و توانایی اَبَر چابکی بدست بیاورد تا با این روش بتواند پس از بروز واماندگی (استال)، همچنان با سرعت پایین مانور بدهد. این شیوهٔ رزم با روش‌های غربی تفاوت بسیاری دارد؛ زیرا روش‌های غربی با تکیه بر حفظ و نگهداشتِ انرژی جنبشی جنگنده صورت می‌پذیرد و همیشه با سرعت بالا انجام می‌شود.[16]
موتورهای سوخو-۳۵ این امکان را فراهم کردند که خلبان بتواند بدون استفاده از پس‌سوز به سرعت زبرصوت دست پیدا کند.[17] بنا بر گزارش کارلو کوپ، تحلیلگر ارشد «اندیشکدهٔ مطالعات هوایی استرالیا»، ویژگی پرواز ابرپیمایشی که در سوخو-۳۵ وجود دارد، موجب می‌شود که این جنگنده بتواند با هواپیماهای دیگر که با سرعت و ارتفاع بیشتری پرواز می‌کنند براحتی درگیر و پیروز شود.[18] کوپ ادعا کرد که این ویژگی باعث شده تا سوخو-۳۵ براحتی در نبرد با جنگندهٔ اف-۳۵ پیروز باشد.[19] شرکت آمریکایی رند کورپوریشن پس از یک پژوهش در سال ۲۰۰۸ میلادی، جنگندهٔ سوخو-۳۵ را برتر از اف-۳۵ نامید و اینگونه ارزیابی کرد که به ازای سقوط هر فروند جنگندهٔ سوخو-۳۵، این هواپیما توانایی سرنگون کردن نرخ ۲٫۴ جنگنده اف-۳۵ را دارد که نسبت ۱ به ۲٫۴ را ایجاد می‌کند.[20] در پاسخ به این ادعاها، شرکت لاکهید مارتین و وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا این گفته‌ها را بی‌پایه و اساس خواندند و اینگونه بیان کردند که به استثنای اف-۲۲، جنگندهٔ اف-۳۵ در نبردهای هوایی به میزان ۴ برابر، برتر از هر جنگندهٔ دیگر بر روی زمین است.[21]

تاریخچهٔ عملیاتی

روسیه
شبیه‌ساز کابین سوخو-۳۵-اس. کابین سوخو-۳۵ تنها دارای دو نمایشگر بزرگ است.
سوخو-۲۷-ام
نازل موتور سوخو-۳۵-اس مجهز به فناوری جهت‌دهی رانش است که با اهرم کابین خلبان در ارتباط است و در راستای هر سه بُردار حرکت می‌کند.
سوخو-۳۵-اس درحال بلند شدن
سوخو-۳۵-اس

در ژانویه سال ۲۰۱۶ میلادی، روسیه تصمیم گرفت برای اولین بار در تاریخ، جنگندهٔ سوخو-۳۵ را به یک عملیات واقعی به سوریه اعزام کند. از این رو، چهار فروند جنگنده سوخو-۳۵-اس به پایگاه هوایی حمیمیم در ساحل مدیترانه اعزام شدند.[22] این اقدام بخاطر تنش‌های بین ترکیه و روسیه انجام شده بود که دولت ترکیه، روسیه را به نقص حریم هوایی ترکیه محکوم کرده‌بود و با هواپیماهای اف۱۶ خود در حریم سوریه گشت‌زنی می‌کرد و برای هواپیماهای روسی و سوری مزاحمت ایجاد می‌کرد؛ بنابراین روسیه مجبور شد چهار فروند از برترین رهگیرهای خود را به سوریه اعزام کند تا از هواپیماهای سوخو-۳۰اس. ام که مشغول گشت‌زنی هوایی بودند و همچنین بمب‌افکن‌های روسی سوخو-۲۴ و سوخو-۳۴ پشتیبانی کند.[23][24] اعزام به سوریه موجب شد که مشکلات زیادی در این جنگنده، ازجمله نقص‌های اویونیک آن شناسایی و برطرف شوند. همچنین به گفتهٔ رئیس یونایتد ایرکرفت کورپوریشن، اعزام به سوریه موجب شد که این جنگنده به‌خوبی به جهانیان معرفی شود.[25][26]
در روز ۲۰ اوت ۲۰۱۹ میلادی، دو سوخو-۳۵-اس روسی از پایگاه هوایی حمیمیم بلند شدند تا یک عدد جنگندهٔ اف-۱۶ ترکیه را که قصد حمله به ادوات ارتش سوریه در جنوب ادلب بود از منطقه دور کنند. درنهایت سوخوها، اف-۱۶ ترکیه را مجبور به ترک آسمان سوریه کردند.[27]
در روز ۲۶ اوت ۲۰۱۹، دو سوخو-۳۵-اس روسی، یک جنگندهٔ نیروی هوایی اسرائیل که نوع آن گزارش نشده‌است را، بر فراز آبهای مدیترانه رهگیری کردند. این جنگنده پس از یکبار حمله به مواضع ارتش سوریه، خود را برای موج دوم حملات آماده می‌کرد که در این کار ناموفق ماند و توسط سوخو-۳۵ها مجبور به عقب‌نشینی و بازگشت به اسرائیل شد.[28] در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۹، چندین هواپیمای جنگندهٔ اسرائیلی در جنوب سوریه، توسط سوخو-۳۵های روسی رهگیری و مجبور به عقب‌نشینی شدند. جنگنده‌های اسرائیل، قصد حمله به پایگاه‌های نظامی در جنوب سوریه را داشتند.[29] رهگیری دیگر در تاریخ ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۹ رخ داد که دو سوخو-۳۵-اس روسی از حملهٔ یک جنگندهٔ اسرائیلی به حومهٔ دمشق جلوگیری کردند.[30]
در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۹، همزمان با حمله نظامی ترکیه به شمال سوریه یک جنگندهٔ اف-۱۶ ترکیه که قصد بمباران مرکز فرماندهی نظامی نیروهای دموکراتیک سوریه در شهر منبج را داشت، توسط دو سوخو-۳۵-اس روسی رهگیری و مجبور به فرار شد.[31]
در ۱۲ نوامبر ۲۰۱۹، یک سوخو-۳۵اس روسی، جنگنده بمب‌افکن اسرائیلی را که پیشاپیش حمله‌های خود را به پایگاه‌های سوریه آغاز کرده بود، شناسایی کرد و آن هواپیما را از ادامهٔ حمله بازداشت.[32]

چین
سوخو-۳۵-اس
سوخو-۳۵-اس
سوخو-۳۵-اس

در سالهای آغازین دهه ۹۰ میلادی، چین گفتگوهای خرید جنگندهٔ سوخو-۲۷-ام از روسیه را آغاز کرد و قرارداد خرید ۱۲۰ فروند جنگنده را بستند. سوخو نیز پذیرفت که خط تولید مشترک سوخو-۲۷-ام را در چین راه‌اندازی کند که به‌صورت سی‌کی‌دی ارائه می‌شده‌است.[33] ولی وزارت خارجهٔ روسیه از این معامله جلوگیری کرد؛ زیرا چین که در گذشته جنگنده‌های سوخو-۲۷ را خریده بود و پیمان بسته بود که آن را مهندسی معکوس نخواهد کرد، درنهایت پیمان‌شکنی کرده و اقدام به ساخت سوخو-۲۷ کرده بود. از این رو، روسیه از ترس اینکه مبادا چین دوباره چنین کاری کند، جنگنده‌های سوخو-۲۷-ام و توپولف تو-۲۲ام را به چین نفروخت.[34]
در نوامبر سال ۲۰۱۵، چین برای خرید ۲۴ فروند جنگنده سوخو-۳۵ از روسیه، قراردادی به ارزش ۲ میلیارد دلار امضاء کرد.[35][36] درحالیکه چین در سال ۲۰۰۶ خواهان خریدن جنگنده‌های پیشرفته سوخو-۳۵ بود،[37] ولی روسیه تنها در سال ۲۰۱۰ حاضر به گفتگو دربارهٔ فروش آنها شد. در سال ۲۰۱۲ قراردادهایی بسته شد ولی مذاکرات تا سال ۲۰۱۵ نیز ادامه پیدا کردند و نهایی نشدند.[38][39][40][41] این گفتگوها تنها پیرامون مسائل مربوط به «حق مالکیت» به درازا انجامید؛ زیرا پیش از این، چین هواپیماهای سوخو-۲۷-SK و سوخو-۳۳ را مهندسی معکوس کرده بود و از روی این دو هواپیما، جنگنده‌های Shenyang J-11 و Shenyang J-15 را ساخت.[42] حتی اگر چین پیمان می‌بست که قطعات سوخو-۳۵ را مهندسی معکوس نکند، روسیه باز هم از آن می‌ترسید که چین بدنهٔ سوخو-۳۵ را مهندسی معکوس کرده و آن را با تجهیزات بومی خود آماده کند و به نام سوخو-۳۵ به مشتریان خود بفروشد؛ بنابراین روسیه از چین پیمان کتبی خواست تا هیچ چیز از سوخو-۳۵ را کپی نکند.[42] منابع صنعتی بر این باورند که چینی‌ها به موتور سَتِرن۴۱ (AL-41FS1) و رادار ایربیس (Irbis-E) چشم داشتند که باعث شد به این جنگنده علاقه‌مند شوند.[40][43] روسیه بیان کرد که به دلیل ریسک بالای این معامله از بابت مهندسی معکوس چینی‌ها، کشور چین باید ۴۸ جنگنده سوخو-۳۵ بخرد تا روسیه حاضر شود این معامله را انجام دهد. پیش از این، حداقل میزان خرید این جنگنده از روسیه، عدد ۲۴ فروند بوده‌است.[44] این معامله شامل هیچگونه انتقال فناوری از روسیه به چین نمی‌شود.[37]
درنهایت نخستین جنگنده‌ها در سال ۲۰۱۶ به چین تحویل داده شدند که ۴ فروند بودند. سپس ۱۰ فروند در سال ۲۰۱۷ و ۱۰ فروند نهایی نیز در سال ۲۰۱۸ به چین تحویل داده شد.[45][46] ارتش چین ادعا کرد، از آنجاییکه روسیه می‌دانست چین هواپیمای چنگدو جی-۲۰ را ساخته و خریدن سوخو-۳۵ برای چین، آخرین خرید هواپیما از روسیه خواهد بود، روسیه برای اینکه ضرر نکند حاضر به فروش این جنگنده به چین با قرارداد ۲۴ فروندی شد. درنهایت این جنگنده به تعداد ۲۴ فروند در سال ۲۰۱۸ رسماً به ارتش چین پیوست و همگی در جنوب شرقی این کشور مستقر شدند.[47][46]
در سال ۲۰۱۸، ایالات متحده آمریکا، کشور چین را به جرم انتقال پول در سال ۲۰۱۷ به روسیه برای خریدن جنگنده سوخو-۳۵ و همچنین تراکنش مالی سال ۲۰۱۸ مربوط به خریدن پدافند هوایی اس-۴۰۰ و قطعات مربوط به آن تحریم کرد.[48] درسال ۲۰۱۹، کشور روسیه پیشنهاد فروش سوخو-۳۵ بیشتری را به چین داد.[49]

اندونزی

در سال ۲۰۱۴، روسیه پیشنهاد فروش سوخو۳۵ را به اندونزی داد تا جنگنده‌های کهنسال نورثروپ اف-۵ خود را بازنشسته کند.[50] یک سال بعد، نیروی هوایی اندونزی پس از بازدید و مقایسهٔ جنگندهٔ سوخو-۳۵ با یوروفایتر تایفون، داسو رافال، اف-۱۶ فالکن و ساب ۳۹ گریپن، درنهایت سوخو-۳۵ را انتخاب کرد. اندونزی بر سر خریدن ۱۱ فروند جنگنده، با روسیه به توافق رسید.[51][52] در سال ۲۰۱۸ قرارداد به ارزش ۱٫۱۴ میلیارد دلار نهایی شد.[53] قرار بر این بود که جنگنده‌ها در سال ۲۰۱۸ به اندونزی تحویل داده شوند، ولی این قرارداد بخاطر تهدیدات آمریکا به تأخیر افتاده و دیرکرد داشته‌است.[54] واشینگتن، اندونزی را درصورت خریدن سوخو-۳۵ تهدید به تحریم اقتصادی کرد،[55] تا ماه مه ۲۰۲۰ میلادی، هیچ هواپیمایی از سوی روسیه به اندونزی تحویل داده نشده‌است و به گزارش بلومبرگ، کشور اندونزی زیر فشارهای آمریکا حاضر به لغو قرارداد و خریدن هواپیمای اف-۳۵ لایتنینگ شده‌است.[56] سرانجام در سال ۲۰۲۱ اندونزی اعلام کرد که به‌جای خرید سوخو-۳۵ قصد دارد جنگنده‌های اف-۱۵ خود را به‌روزرسانی کند و تعدادی داسو رافال نیز از فرانسه بخرد.[57][58]

الجزایر

الجزایر پس از اینکه میگ-۳۵ را در ارزیابی‌های خود مردود اعلام کرد، در سال ۲۰۱۸ قراردادی را با سوخو امضاء کرد و ۱۸ فروند هواپیمای سوخو-۳۵-اس سفارش داد. این قرارداد نهایی شده‌است.[59]

امارات متحده عربی

در دهه ۹۰ میلادی، امارات جنگنده سوخو-۲۷-ام را مورد ارزیابی قرار داد.[60] ولی درنهایت به دلیل رابطهٔ خوبی که با فرانسه داشت، میراژ ۲۰۰۰ را خریداری کرد.[61] امارات در سال ۲۰۱۵ گفتگو با روسیه را آغاز کرد و در سال ۲۰۱۷ توافق بر سر خرید ۲۴ فروند امضاء شد. همچنین امارات پیشنهاد ساخت یک جنگنده نسل پنجم بر اساس هواپیمای میگ-۲۹ را به روسیه داد.[62][63]

هند

قرارداد هند و روسیه به این صورت بود که سوخو-۵۷ را در خلال یک پروژهٔ مشترک بسازند.[64] هند نسبت به خرید جنگندهٔ سوخو-۵۷ بی‌میلی نشان داده و از ویژگی‌های این جنگنده راضی نیست؛ مشکلات موتوری و هزینه‌های بالای این جنگنده موجب شده که هند پروژه مشترک خود با روسیه برای تولید سوخو-۵۷ در هندوستان را متوقف کند. همچنین از میزان رادارگریزی جنگنده سوخو-۵۷ رضایت نداشته‌اند و به گفتهٔ خود، نااُمید شدند. هند در آوریل ۲۰۱۸ رسماً از پروژه مشترک خود با روسیه برای تولید سوخو-۵۷ هندی کناره‌گیری کرد.[65][66][67] بنابراین هندوستان درخواست خرید نوع پیشرفتهٔ سوخو-۳۵ با قابلیتهای رادارگریزی را به روسیه داده‌است که از نظر هزینه‌ها بسیار ارزان‌تر تمام می‌شود.[68]

مصر
در ارتفاع سوخت‌گیری هوایی

در ماه مارس ۲۰۱۹، مصر اعلام کرد که قرارداد سال ۲۰۱۸ با روسیه بر سر خرید بیش از ۲۴ جنگنده سوخو-۳۵ به ارزش ۲ میلیارد دلار تکمیل شده‌است. در ماه ژوئیه ۲۰۱۹، مایک پومپئو وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا به مصر هشدار داد که خریدن چنین سامانهٔ پیشرفته‌ای موجب خواهد شد که آمریکا برپایهٔ قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها رژیم مصر را تحریم کند.[69] در نوامبر ۲۰۱۹ آمریکا دوباره به مصر دربارهٔ خرید سوخو-۳۵ هشدار داد و نهایی شدن این معامله را برابر با تحریم مصر دانست.[70][71][72]
تحویل جنگنده‌ها از سال ۲۰۲۰ آغاز شد و نخستین ۵ فروند به مصر تحویل داده شد.[73]

ترکیه

پس از اینکه ترکیه با خریدن سامانه پدافند هوایی روسی اس-۴۰۰ از سوی ایالات متحده آمریکا مورد انتقاد قرار گرفت و از حق داشتن اف-۳۵ محروم شد، روسیه پیشنهاد فروش سوخو-۳۵ را به این کشور ارائه کرد.[74] «سِرگِی چیمیزوف» مدیرعامل شرکت روسی روستخ در سال ۲۰۱۹ گفت: «درصورتیکه همکاران ترکیه‌ای ما تمایلی برای خریدن سوخو-۳۵ داشته باشند، روسیه آمادگی خود را برای تحویل این جنگنده‌ها به ترکیه اعلام می‌کند.»[75][76]

کشورهای دیگر

قزاقستان،[77] کره شمالی،[78][79] پاکستان[80][81] و سودان[82] نیز به این هواپیما علاقه‌مند هستند ولی روسیه به دلیل ترس از تحریمهای آمریکا، از فروش سوخو-۳۵ به برخی از این کشورها خودداری کرده‌است.

قراردادهای لغو شده
شوالیه‌های روسی
در دهه ۹۰ میلادی، برزیل به دنبال خریدن جنگنده سوخو-۲۷-ام از روسیه بود تا با این روش بتواند جنگنده‌های کهنسال داسو میراژ ۳ خود را جایگزین و بازنشسته کند.[83] در سال ۲۰۰۱ پس از مقایسه سوخو-۲۷-ام با «میراژ ۲۰۰۰ بی. آر» که مدل پیشرفتهٔ داسو میراژ-۲۰۰۰ است، سوخو را برگزید. اگر این معامله انجام می‌شد، سوخو-۲۷ نخستین جنگندهٔ سنگین آمریکای جنوبی لقب می‌گرفت.[84][85] گرچه با اینکه برزیل سوخو-۲۷-ام را به میراژ ۲۰۰۰ ترجیح داد، ولی این قرارداد به دلیل برخی از مسائلی که دولت برزیل آن را «مشکلات سیاسی داخلی» نامید، تا سال ۲۰۰۳ به تعویق افتاد و در سال ۲۰۰۵ قرارداد به‌طور رسمی باطل شد.[84][85] برزیل دوباره در سال ۲۰۰۷ تصمیم به بازنشسته کردن هواپیماهای فرسودهٔ AMX International، نورثروپ اف-۵ و داسو میراژ ۳ کرد. گزینه‌های نیروی هوایی برزیل شامل نمونه‌های بروزرسانی شده و پیشرفته‌ای از جنگنده‌های اف-۱۸ اف سوپر هورنت، اف-۱۶ بی. آر، ساب گریپن ان. جی، داسو رافال، یوروفایتر تایفون و مدل نوین سوخو-۳۵ بود.[86] باوجود اینکه برزیل در سال ۲۰۰۸ میلادی، سوخو-۳۵ را از لیست خرید خود خط زد، روسیه پیشنهاد فروش ۱۲۰ جنگنده بهمراه انتقال کامل فناوری از روسیه به برزیل را به این کشور داد.[87] همچنین برزیل را به مشارکت در پروژه سوخو-۵۷ دعوت کرد.[88] در دسامبر ۲۰۱۳، برزیل جنگنده سبک و ارزان ساب گریپن ان. جی را به دلیل هزینه‌های پایین نگهداری و همچنین انتقال فناوری از سوئد به برزیل، بعنوان گزینهٔ خود معرفی کرد.[89]
سوخو-۳۵-اس در نمایشگاه ماکس سال ۲۰۱۳
در سال ۱۹۹۶، کره جنوبی پروژه‌ای را با نام اف. ایکس راه‌اندازی کرد و به‌دنبال دستیابی به یک هواپیمای جنگندهٔ تازه بود تا هواپیماهای کهنسال اف ۴ فانتوم و اف ۵ تایگر خود را بازنشسته کند؛ بنابراین گزینه‌های داسو رافال، اف-۱۵-K، یوروفایتر تایفون و سوخو-۲۷-ام بر روی میز نیروی هوایی کره جنوبی جای گرفتند.[90] شرکت سوخو، ویژگی‌هایی همانند نازل جهت‌دهی رانش برای موتورها، رادار آرایهٔ فازی و همچنین انتقال فناوری از روسیه به کره جنوبی بعلاوهٔ راه‌اندازی خط تولید سوخو-۲۷-ام در کره جنوبی را پیشنهاد کرد.[91][92] گرچه سوخو-۲۷-ام در همان مراحل آغازین رقابت، حذف شد و نیروی هوایی کرهٔ جنوبی جنگندهٔ اف-۱۵-K را انتخاب کرد.[93]
ونزوئلا یکی از آن کشورها بود که به تعداد زیادی سوخو نیاز داشت. در سال ۲۰۰۶ هوگو چاوز تعداد ۲۴ سوخو-۳۰ ام.کی. ۲ سفارش داد تا هواپیماهای زمینگیر اف-۱۶ خود را کنار بگذارد. اف-۱۶های ونزوئلا به دلیل تحریمهای آمریکا، بدون قطعه باقی مانده بودند و سوخو-۳۰ بهترین گزینه برای جایگزینی آنها بشمار می‌رفت.[94] هواپیماهای سوخو-۳۰ از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ به نیروی هوایی ونزوئلا تحویل داده شدند.[95] دولت ونزوئلا به سوخو-۳۵ علاقه نشان داد.[96][97] ولی درحالی که انتظار می‌رفت ونزوئلا سوخو-۳۵ را سفارش دهد، این کشور در سال ۲۰۱۶ سوخو-۳۰ را به آن ترجیح داد سفارشی دوباره به روسیه برای خرید سوخو-۳۰ ارائه کرد.[95]
لیبی نیز یکی دیگر از مشتریان سوخو-۳۵-اس بود و تعداد ۱۲ تا ۱۵ فروند سفارش داده بود؛ ولی با آغاز جنگ داخلی لیبی و مداخله نظامی در لیبی این گفتگوها قطع شدند.[98]
مانور نمایشی (آکروباتیک) از یک سوخو-۳۵ که ترکیبی از سه تکنیک مانور کبرا، مانور هوک به چپ و یک پشتک اضافه است که در نمایش ۲۰۱۳ پاریس اجراء شد. ویدیوی این مانور نیز موجود است.[100]

گونه‌ها
پیش‌نمونه
Su-27M
مدل سوخو-۲۷-ام یک پروژهٔ آزمایشی برای بروزرسانی سوخو-۲۷ به یک جنگندهٔ نوین و برتر بود. حرف M در این پروژه بیانگر واژهٔ (به روسی: Modernizerovany) به معنی «نوین‌شده» است.[101] این نمونه با بدنه‌ای با خمیدگی بیشتر در بخش میانی و دماغه، افزودن پیش‌بال، افزایش طول دم‌های عمودی، توانایی سوخت‌گیری هوایی، تبدیل ارابهٔ فرود جلو از تک‌چرخی به دوچرخی، بکارگیری موتور بهینه‌تری با نام AL-31FM ارائه شده بود.[102] درمجموع تنها ۱۴ فروند از سوخو-۲۷-ام ساخته شده‌است که شامل (۲ فروند پیش‌نمونه، ۹ فروند آزمایشی و ۳ فروند محصول نهایی) بوده‌است و این پروژه تا پیش از سال ۱۹۹۵ به پایان رسید. این هواپیما هرگز به تولید انبوه نرسیده‌است.[103]
Su-37
سوخو-۳۷ یک هواپیمای آزمایشی برای «نمایش فناوری» بوده که با کد T10M11 معرفی شد. عدد ۱۱ به معنای این است که ۱۱ بروزرسانی نسبت به سوخو-۲۷-ام بر روی این هواپیما انجام شده‌است. این تغییرات شامل افزودن هدایت پرواز برقی، رادار N011M، کابین شیشه‌ای خلبان، موتور AL-31FP با فناوری جهت‌دهی رانش و دیگر بخشهای الکترونیکی بود. گرچه موتور نامبرده دارای مشکلاتی بوده و در ادامهٔ این پروژه، موتور معمولی AL-31F بر روی آن نصب شده‌است که خود دارای مشکلات زیاد و دوام پایین است.[104]
سوخو-۳۵ بی‌اِم (جلو) سوخو-۵۷ (پشت)
Su-35UB
سوخو-۳۵یوبی نیز یک نمونه مشابه سوخو-۲۷-ام بوده‌است. با این تفاوت که دوسرنشین بوده و برای آموزش استفاده می‌شود.[105] با اینکه مدل UB یک هواپیمای آموزشی دوسرنشین است، ولی به‌خوبی توانایی رزم را دارد.[106]
Su-35BM
مدل بی‌ام یک هواپیمای تک‌سرنشین است که بر پایهٔ سوخو-۲۷-ام ساخته شده‌است. BM سرواژهٔ (به روسی: Bolshaya Modernizatsiya) به معنی «نوین‌سازی گسترده» است. تغییرات بسیار گسترده‌ای در این نسخه رخ داده‌اند که شامل حذف پیش‌بالها و جایگزینی آن با فناوری الکترونیکی، افزودن رادار نیرومند N035 Irbis-E، طراحی دوبارهٔ کابین خلبان، افزودن ترمز هوایی، افزودن موتور نیرومند AL-41F1S، و توانایی پرواز ابرپیمایشی است. شرکت سوخو این محصول را برای آزمایش بروزرسانی کرده‌است و در خط تولید قرار نداده‌است.[107][108]
Su-35S
مدل S بعنوان محصول نهایی از ارتقای Su-35BM درنظر گرفته شد و با نام مدل استاندارد رزمی به نیروی هوایی روسیه تحویل داده شد. روسیه ۸۸ فروند سوخو-۳۵-اس در ناوگان دارد.[109] حرف انگلیسی S سرواژهٔ Standard است.

کاربران
کاربران به رنگ آبی
  •  روسیه تا پایان سال ۲۰۱۹، ۹۸ فروند مدل اس در ناوگان دارد.[110]
  •  چین ۲۴ فروند در ناوگان دارد.[111]
  •  مصر ۲۴ فروند سفارش داده و ۵ فروند تا ماه می ۲۰۲۱ دریافت کرده‌است.[112]

مشخصات
رادار Irbis-E
نازل موتور سوخو-۳۵ در حالت گرایش به پایین

Data from KnAAPO,[113][114] Jane's All The World's Aircraft 2013[115]

ویژگی‌های کلی

  • خدمه: ۱
  • طول: ۲۱٫۹ متر (۷۱ فوت ۱۰ اینچ)
  • پهنای بال: ۱۵٫۳ متر (۵۰ فوت ۲ اینچ)
  • ارتفاع: ۵٫۹ متر (۱۹ فوت ۴ اینچ)
  • مساحت بال‌ها: ۶۲ متر مربع (۶۷۰ فوت مربع)
  • ماهی‌واره: ۵٪
  • وزن خالی: ۱۷٬۲۰۰ کیلوگرم (۳۷٬۹۲۰ پوند)
  • وزن ناخالص: ۲۵٬۳۰۰ کیلوگرم (۵۵٬۷۷۷ پوند) با ۵۰درصد سوخت داخل باک
  • بیشترین وزن برخاست: ۳۴٬۵۰۰ کیلوگرم (۷۶٬۰۵۹ پوند)
  • ظرفیت سوخت: ۱۱٬۵۰۰ کیلوگرم (۲۵٬۴۰۰ پوند) باک داخلی
  • پیشرانه هواگرد: ۲ عدد موتور ساترن ای‌ال-۳۱ مدل 41F1S،‏ ۸۶٫۳ کیلونیوتن (۱۹٬۴۰۰ پوند-نیرو) خطای عبارت: نویسه نقطه‌گذاری شناخته نشده «۲» dry, ۱۴۲ کیلونیوتن (۳۲٬۰۰۰ پوند-نیرو) با پس‌سوز

عملکرد

  • حداکثر سرعت: ۲٬۴۰۰ کیلومتر بر ساعت (۱٬۴۹۱ مایل بر ساعت؛ ۱٬۲۹۶ گره) / ۲٫۲۵ ماخ در ارتفاع بالا
۱٬۴۰۰ کیلومتر بر ساعت (۸۷۰ مایل بر ساعت؛ ۷۶۰ گره) / ۱٫۱۳ ماخ در ارتفاع دریا
  • سرعت کروز: ۱٬۲۵۰ کیلومتر بر ساعت (۷۷۷ مایل بر ساعت؛ ۶۷۵ گره) /۱٫۱ ماخ (زبرصوت) در ارتفاع متوسط[116]
  • بُرد: ۳٬۶۰۰ کیلومتر (۲٬۲۳۷ مایل؛ ۱٬۹۴۴ مایل دریایی) در ارتفاع بالا
۱٬۵۸۰ کیلومتر (۹۸۲ مایل) در ارتفاع دریا
  • بُرد رزمی: ۱٬۶۰۰ کیلومتر (۹۹۴ مایل؛ ۸۶۴ مایل دریایی) تقریبی[117]
  • حداكثر ارتفاع: ۱۸٬۰۰۰ متر (۵۹٬۰۰۰ فوت)
  • بارگیری بال: ۴۰۸ کیلوگرم بر متر مربع (۸۴ پوند بر فوت مربع) با ۵۰درصد سوخت
۵۰۰٫۸ کیلوگرم بر متر مربع (۱۰۲٫۶ پوند بر فوت مربع) با سوخت داخلی کاملاً پُر
۰٫۹۲ با سوخت داخلی کاملاً پُر

نگارخانه
  • سوخو-۳۵
  • توپ جی.اس. اچ۳۰ برای سوخو-۳۵
  • سوخو-۳۵-اس روسیه
  • کابین سوخو-۳۵ اولیه

جستارهای وابسته

منابع
  1. ویدیو مانور کبرا در دقیقه ۱:۴۲
  2. ویدیو مانور کولبیت در دقیقه ۳:۰۶
  3. نمونه ویدیو مانور زنگوله از میگ-29 دارای فناوری جهت‌دهی رانش
  4. ویدیو مانور تیل اسلاید از سوخو-۳۰ ام‌کی‌ام
  5. ویدیو اختصاصی هوک به راست در دقیقه ۱:۲۲
  6. مانور هوک در دقیقه ۱۲:۴۲
  7. مانور هِربست در دقیقه ۸:۰۶
  8. فیلم تغییر جهت ناگهانی سوخو-۳۵ در دقیقه 4:50 تا 5:00
  9. «Su-35 Flanker-E Multirole Fighter - Airforce Technology». www.airforce-technology.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۱-۰۹.
  10. Sweetman 2013, p. 33.
  11. https://nationalinterest.org/blog/buzz/russias-su-35-spooks-us-air-force-heres-what-we-can-tell-you-55802
  12. Gordon 2007, p.  175.
  13. Gordon 2007, p. 175
  14. Butowski 2007, p.  36.
  15. Gordon 2007, pp. 175–176.
  16. Sweetman 2013, p.  33.
  17. https://web.archive.org/web/20170808021053/https://www.flightglobal.com/news/articles/sukhoi-unveils-su-35-l-216386/
  18. Kopp 2010, p. 9.
  19. Kopp 2010, p. 10.
  20. Archibald 2016, p. 13.
  21. Wolf, Jim (21 September 2008). "Pentagon, Lockheed rebut F-35 fighter jet critics". Reuters. Archived from the original on 7 August 2017. Retrieved 23 July 2017. Citing U.S. Air Force analyses, he said the F-35 is at least 400 percent more effective in air-to-air combat capability than the best fighters currently available in the international market, including Sukhois.
  22. "Turkish artillery shells Syrian territory – Russian military presents video proof". RT. 1 February 2016. Archived from the original on 24 February 2016. Retrieved 26 June 2017.
  23. de Larrinaga, Nicholas; O'Connor, Sean (3 February 2016). "Russia deploys Su-35S fighters to Syria". IHS Jane's Defence Weekly. Coulsdon, UK: Jane's Information Group. 53 (13). ISSN 2048-3430.
  24. Johnson, Reuben (10 February 2016). "New Fighter Aircraft to Expand Russian Air Campaign in Syria". Washington Free Beacon. Archived from the original on 11 February 2016. Retrieved 30 July 2017.
  25. Nikolsky, Alexey (24 May 2017). В боевых действиях в Сирии участвовали практически все летчики российских ВКС. Vedomosti (به Russian). Archived from the original on 25 May 2017. Retrieved 26 August 2017.
  26. "Russia's Success in Syria Helping Sukhoi Warplanes Soar in Global Market (VIDEO)". Sputnik News. 12 April 2017. Archived from the original on 7 May 2017. Retrieved 28 August 2017.
  27. "Российские Су-35 перехватили два турецких F-16, заставив их сбежать". avia.pro. 20 August 2019. Retrieved 25 August 2019.
  28. "Израиль готовится ко второй волне? Как русские Су-35 спугнули интервентов - источники". tsargrad.tv. 26 August 2019. Retrieved 10 September 2019.
  29. "Источники: российские Су-35 экстренно подняты с авиабазы "Хмеймим" для перехвата израильских самолёто". avia.pro. 10 September 2019. Retrieved 10 September 2019.
  30. "Российские истребители заблокировали новую атаку Израиля на Сирию". avia.pro. 20 September 2019. Retrieved 22 September 2019.
  31. "Российские Су-35 перехватили турецкие истребители F-16". avia.pro. 15 October 2019. Retrieved 4 November 2019.
  32. https://www.almasdarnews.com/article/russian-su-35-allegedly-intercepted-israeli-warplane-in-syria-media/ |date retrieved=14 Nov 2019
  33. Gill and Kim 1995, p.  60.
  34. Zhao 2004, p.  216.
  35. "Russia inks contract with China on Su-35 deliveries". TASS. 19 November 2015. Archived from the original on 20 November 2015. Retrieved 20 November 2015.
  36. Stolyarov, Gleb (19 November 2015). "UPDATE 2-Russia, China sign contract worth over $2 bln for Su-35 fighter jets -source". Reuters. Archived from the original on 20 November 2015. Retrieved 20 November 2015.
  37. Minnick, Wendell (20 November 2015). "Russia-China Su-35 Deal Raises Reverse Engineering Issue". Defense News. Retrieved 29 July 2017.
  38. Choi, Chi-yuk (26 March 2013). "China to buy Lada-class subs, Su-35 fighters from Russia". South China Morning Post. Archived from the original on 26 March 2013. Retrieved 26 March 2013.
  39. Johnson, Reuben (11 September 2013). "Reports of Su-35 sale to China met with scepticism". IHS Jane's Defence Weekly. Coulsdon, UK: Jane’s Information Group. 50 (41). ISSN 2048-3430.
  40. Johnson, Reuben (25 November 2015). "Su-35 deal signals PLAAF's lack of faith in Chinese defence sector". IHS Jane's Defence Weekly. Coulsdon, UK: Jane's Information Group. 53 (3). ISSN 2048-3430.
  41. "Russia ready to sell Su-35 fighter jets to China". RIA Novosti. 16 November 2010. Archived from the original on 24 August 2013. Retrieved 11 July 2011.
  42. Johnson, Reuben (14 March 2012). "Russian industry wary of Su-35 sale to China". IHS Jane's Defence Weekly. Coulsdon, UK: Jane's Information Group. 49 (14). ISSN 2048-3430.
  43. Pyadushkin 2014, p.  19.
  44. Karnozov, Vladimir (14 December 2012). "Sukhoi Nears Deal with China on Su-35 Fighters". AIN Online. Archived from the original on 29 July 2017. Retrieved 29 July 2017.
  45. "PLA news portal: Su-35 intended to be last type of imported fighter". People's Daily. 30 December 2016. Archived from the original on 20 July 2018. Retrieved 21 September 2018.
  47. "Su-35S fighter jets officially entered service with PLAAF". www.airrecognition.com. Archived from the original on 21 September 2018. Retrieved 4 January 2019.
  48. "U.S. sanctions China for buying Russian fighter jets, missiles". Reuters. 20 September 2018. Archived from the original on 10 July 2019. Retrieved 16 July 2019.
  49. "Russia Offers China Another Batch of Su-35 Fighter Jets". The Diplomat. 27 June 2019. Retrieved 16 July 2019.
  50. Grevatt, Jon (5 November 2014). "IndoDefence 2014: UAC announces Su-35 bid for Indonesian fighter competition". IHS Jane's Defence Weekly. Coulsdon, UK: Jane's Information Group. 51 (50). ISSN 2048-3430.
  51. "Indonesia to barter coffee, CPO for Russian jet fighters". Jakarta Post. 4 August 2017. Archived from the original on 4 August 2017.
  52. "Индонезия закупает 11 истребителей Су-35 за 1,14 миллиарда долларов". bmpd.livejournal.com. 23 August 2017. Archived from the original on 27 October 2017. Retrieved 1 November 2017.
  53. "Value of Indonesian Su-35 buy pegged at $1.14 billion". Flight Global. 23 August 2017. Archived from the original on 29 September 2017. Retrieved 12 January 2018.
  54. https://ir.sputniknews.com/world/201810054032401-اندونزی-خرید-جنگنده-روسی/
  55. https://www.irna.ir/news/83072998/قرارداد-خريد-سوخو-اندونزي-از-روسيه-هدف-جديد-تحريم-هاي-آمريكا
  56. "Trump Threat Spurred Indonesia to Drop Russia, China Arms Deals". bloomberg.com. 12 March 2020. Retrieved 13 April 2020.
  57. "Trump Threat Spurred Indonesia to Drop Russia, China Arms Deals". Bloomberg.com. 2020-03-12. Retrieved 2021-03-30.
  58. Indonesia, C. N. N. "Indonesia Akan Beli Jet Tempur Rafale dan F-15 Ex". nasional (به اندونزیایی). Retrieved 2021-03-04.
  59. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اوت ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۹.
  60. Osborne, Tony (21 February 2017). "Russia, UAE To Partner On Fighter Development". Aerospace Daily & Defense Report. Aviation Week. Archived from the original on 9 September 2017. Retrieved 9 September 2017.
  62. Yousef, Deena Kamel; Jasper, Christopher. "U.A.E. to Build Russian Warplane as Mideast Tensions Rise". Bloomberg. Archived from the original on 19 March 2017. Retrieved 19 August 2017.
  63. "Russia plans to deliver 24 Su-35 fighter jets to UAE – FSMTC". Interfax. 24 August 2017.
  64. Menon, Jay. "India And Russia To Ink R&D Phase Of T-50 Program." Aerospace Daily & Defense Report, 21 August 2012.
  65. "India withdraws from FGFA project, leaving Russia to go it alone". Jane's 360. 20 April 2018. Archived from the original on 23 May 2018.
  66. "It's No Surprise India Finally Ditched Its Stealth Fighter Program With Russia". The Drive. 23 April 2018. Archived from the original on 26 April 2018.
  67. "India Pulls out of Joint Stealth Fighter Project With Russia". The Diplomat. 23 April 2018. Archived from the original on 26 April 2018.
  68. Diplomat, Abraham Ait , The. "Could Russia Design a Fifth-Generation Variant of the Su-35 for India?". The Diplomat. Archived from the original on 26 March 2019. Retrieved 4 January 2019.
  69. "Pompeo: Egypt would face sanctions over Russian Su-35s". Anadolu Agency. 10 April 2019. Retrieved 16 July 2019.
  70. https://af.sputniknews.com/world/201911154177821-هشدار-امریکا-به-مصر-در-صورت-خرید-سوخو-35-تحریم-می-کنیم/
  71. https://www.yjc.ir/fa/news/7140233/آمریکا-در-صورتی-که-مصر-جنگنده‌های-سوخو-۳۵-بخرد-تحریم-خواهد-شد
  72. https://www.farsnews.ir/news/13980824000053/آمریکا-مصر-را-به-تحریم-تهدید-کرد
  73. Alarab. 2020-07-28 https://alarab.co.uk/مصر-تتسلم-طائرات-سوخوي-35-الروسية-رغم-التحفظات-الأميركية. Retrieved 2020-07-31. Missing or empty |title= (help)
  74. "US removes Turkey from F-35 fighter jet programme". BBC. 17 July 2019. Retrieved 18 July 2019.
  75. "Russia Offers Sukhoi Su-35 to Turkey after US Removes from F-35 Programme". News18.com. 18 July 2019. Retrieved 18 July 2019.
  76. "Russia 'ready to cooperate' to sell Turkey Su-57 fighter jets". hurriyetdailynews.com. Hürriyet Daily News. 3 May 2019. Archived from the original on 4 May 2019. Retrieved 6 May 2019.
  77. "Arms Trade; Kazakh Defense Ministry interested in buying batch of Su-35 fighter jets". Russia & CIS Defense Industry Weekly. Interfax. 3 June 2016.
  78. https://web.archive.org/web/20170217173134/http://tass.com/world/770538
  79. https://tass.com/world/770538
  80. https://web.archive.org/web/20161020192206/https://sputniknews.com/military/201610191046502648-su35-russia-pakistan/
  81. https://sputniknews.com/military/201610191046502648-su35-russia-pakistan/
  82. https://www.defenceweb.co.za/aerospace/aerospace-aerospace/sudan-seeking-su-35s/?catid=35:Aerospace&Itemid=107
  83. Lantratov, Constantine (31 March 2004). ""Сухой" против EmBrAer". Kommersant (به Russian). Archived from the original on 24 August 2013. Retrieved 19 April 2013.
  84. Rivers 2005, p.  18.
  85. Lantratov, Constantine (28 February 2005). Бразилии не нужны новые истребители. Kommersant (به Russian). Archived from the original on 24 August 2013. Retrieved 20 April 2013.
  86. Истребитель Су-35 вернется в тендер ВВС Бразилии. Lenta.ru (به Russian). 22 April 2011. Archived from the original on 27 April 2011. Retrieved 11 April 2013.
  87. "Entrevista com Anatoly Isaikin Diretor General da EEFU Rosoboronexport sobre o Programa F-X2". DefesaNet (به Portuguese). 6 October 2009. Archived from the original on 24 August 2013. Retrieved 27 March 2013.
  88. "Russia to pitch T-50 for Brazilian fighter deal". Flightglobal. 16 October 2016. Archived from the original on 16 October 2013. Retrieved 12 September 2017.
  89. Salles, Filipe (18 December 2013). "Saab wins Brazil's F-X2 fighter contest with Gripen NG". Flightglobal. Archived from the original on 12 January 2014. Retrieved 9 September 2017.
  90. Sherman 2001, p.  22.
  91. Joo and Kwak 2001, p. 205.
  92. Gethin 1998, p.  32.
  93. Govindasamy, Siva (22 October 2007). "South Korean F-15K deal may close by end 2007". Flightglobal. Archived from the original on 5 November 2012. Retrieved 26 March 2013.
  94. Mader 2007, p.  102.
  95. "Moscow, Caracas Complete Negotiations on 12 Su-30 Fighter Jets Deal". Sputnik News. 23 March 2016. Archived from the original on 25 February 2017. Retrieved 27 July 2017.
  96. "Venezuela's Chavez Eyes Russian Su-35 Fighters". RIA Novosti. 19 July 2012. Archived from the original on 24 August 2013. Retrieved 26 March 2013.
  97. Sweeney, Jack (15 October 2008). "Venezuela buys Russian aircraft, tanks to boost power". United Press International. Archived from the original on 29 May 2010. Retrieved 26 March 2013.
  98. "Russia's Su-35 Super-Flanker: Mystery Fighter No More". Defense Industry Daily. 27 March 2013. Archived from the original on 1 May 2013. Retrieved 20 April 2013.
  99. لینک ویدیو این مانور در نمایش هوایی پاریس - دقیقه ۱:۳۱
  100. لینک ویدیو این مانور در نمایش هوایی پاریس - دقیقه ۱:۳۱
  101. Andrews 2003, p. 57.
  102. Gordon 2007, p. 123.
  103. Gordon 2007, pp. 129, 591.
  104. Gordon 2007, pp. 151, 154, 158.
  105. Gordon 2007, p. 172.
  106. Andrews 2003, p. 59.
  107. https://sputniknews.com/russia/20090818155847516/
  108. https://www.flightglobal.com/russia-signs-25-billion-deal-for-64-sukhoi-fighters/88543.article
  109. Pyadushkin 2014, p. 19
  110. https://web.archive.org/web/20170811042649/http://aviationweek.com/defense/russia-places-new-order-50-su-35s-fighters
  111. https://bmpd.livejournal.com/3431949.html
  112. "World Air Forces 2021". Flightglobal Insight. 2021. Retrieved 8 February 2021.
  113. "Su-35: Multifunctional Super-Maneuverable Fighter" (PDF). KnAAPO. Archived from the original (PDF) on 24 August 2013. Retrieved 27 March 2013.
  114. "Su-35". KnAAPO. Archived from the original on 30 July 2012. Retrieved 25 April 2013.
  115. "Sukhoi Su-35", Jane's All the World's Aircraft. Jane's Information Group. 6 February 2013.
  116. "В интересах ГПВ - 2015. Испытания нового российского истребителя идут успешно" [Tests of the new Russian fighter are going successfully]. vpk.name (به روسی). 7 March 2008. Archived from the original on 5 October 2008. Retrieved 6 June 2019.
  117. "US Pressured Indonesia to Abandon Su-35 Fighter Jet Contract with Russia". www.defenseworld.net. Archived from the original on 15 December 2018. Retrieved 4 January 2019.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.