شکل برگها
شکل ظاهری برگها بسیار متنوع است. آن‌ها به شکل‌های دایره ٬بیضی ٬نیزه٬پر٬پنجه٬قلب و بسیاری شکل‌های دیگر هستند، اما در مجموع می‌توان آن‌ها را به سه گروه تقسیم کرد: برگ‌های پهن، برگ‌های باریک و برگ‌های سوزنی. غیر از این سه گروه بعضی گیاهان مانند سروکوهی برگ‌های پولک مانند دارند. شگل برگ گیاهان یکی از راه‌های مهم شناسایی نوع گیاه است. طول بیشتر برگها میان ۵/۲ تا ۳۰ سانتیمتر است. اما برگ بعضی از گیاهان بسیار بزرگ است، برای مثال طول بعضی از برگ‌های نوعی نخل آفریقایی به ۲۰ متر هم می‌رسد یا قطر نوعی از برگ‌های شناور که در مرداب‌های آمریکای جنوبی می‌رویند، به ۸/۱ متر می‌رسد، همچنین در مرداب انزلی، قطر برگ‌های دایره‌ای نیلوفر ابی گاه به بیش از ۵۰ سانتیمتر نیز می‌رسند. تعداد برگها در گیاهان گوناگون نیز متفاوت است. گیاهانی مانند گندم و ذرت دارای تنها چند برگ هستند. درختان کهنسال نارون صدها هزار برگ دارند. بعضی از گیاهان تنها یک برگ دارند. برگها یا ساده هستند یا مرکب. برگی که یک پهنک داشته باشد برگ مرکب است و پهنک‌های برگ مرکب را برگچه می‌نامند. برگچه‌های برگ مرکب به صورت پر یا پنجه روی ساقه قرار می‌گیرند. در آرایش نوع پر، برگها شبیه شانه‌ای در دو طرف رگبرگ اصلی جای می‌گیرند، مانند برگ درخت گردو و زبان گنجشک. برگچه‌های برگ‌های مرکب پنجه‌ای از انتهای دمبرگ می‌رویند، مانند برگ شبدر. در بعضی از گیاهان، برگچه‌ها به برگچه‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شوند و این برگها را برگ مرکب دوگانه می‌نامند مانند برگ هویج و شبت (شوید). لبه و طرح رگبرگ‌های پهنک برگها گوناگون است. بعضی پهنک برگها دارای لبه صاف، بعضی دانه دار و بعضی کنگره‌دار هستند. لبه بیشتر برگ‌های باریک و سوزنی صاف است. لبه پهنک بیشتر گیاهانی که در منطقه اقلیمی استوایی و نیمه استوایی می‌رویند نیز صاف است. لبه پهنک درختانی مانند، پرتقال، نارون و گیلاس دانه دار است و همچنین روی آن‌ها روزنه‌هایی نیز وجود دارد که بخشی از آب اضافی گیاه از راه این روزنه‌ها خارج می‌شود. لبه برگ بعضی از گیاهان، مانند توت سفید و بلوط جنگلی، کنگره‌دار است.
شکل‌های برگها
در دانش گیاه‌شناسی برگها به اشکال زیر دسته‌بندی می‌شوند (لاتین، به همراه توضیح انگلیسی و ترجمه پارسی آن):
- Acicular (acicularis): Slender and pointed, needle-like (سوزنی شکل)
- Acuminate (acuminata): Tapering to a long point (هرمی شکل)
- Acute: pointed, having a short sharp apex angled less than ۹۰° (دارای زاویهٔ تند کمتر از ۹۰ درجه)
- Aristate (aristata): Ending in a stiff, bristle-like point (دارای انتهای زبر و محکم)
- Asymmetrical: With the blade shape different on each side of the midrib (با اجزاء گوناگون تیغی شکل)
- Basal: arising from the crown, bulb, rhizome or corm, etc. as opposed to cauline (تاجی شکل، چراغی شکل)
- Bipinnate (bipinnata): Each leaflet also pinnate (پر مانند)
- Caudate: tailed at the apex (دم دار)
- Cauline: borne on the stem as opposed to basal (موازی با ساقه)
- Compound: Not simple; the leaf is broken up into separate leaflets, and the leaf blade is not continuous (دارای برگچه)
- Cordate (cordata): Heart-shaped, with the petiole or stem attached to the cleft (قلبی شکل)
- Cuneate (cuneata): Triangular, stem attaches to point (مثلثی، وصل شده توسط سطح برگ)
- Deltoid (deltoidea) or deltate: Triangular, stem attaches to side (مثلثی، توسط کناده‌های برگ)
- Digitate (digitata): Divided into finger-like lobes (انگشتی شکل)
- Elliptic (elliptica): Oval, with a short or no point (بیضی شکل)
- Entire: having a smooth margin without notches or indentations (دارای یک لبه صاف و بدون شکاف و دندانه)
- Falcate (falcata): Sickle-shaped (داسی شکل)
- Fenestrate (fenestrata) "windowed" with holes (e.g. Monstera deliciosa or Aponogeton fenestralis), or window-like patches of translucent tissue. (cf Perforate) (پنجره‌ای شکل)
- Filiform (filiformis): Thread- or filament-shaped (رشته‌ای شکل)
- Flabellate (flabellata): Semi-circular, or fan-like (نیم دایره‌ای یا بادبزنی شکل)
- Hastate, spear-shaped (hastata): Pointed, with barbs, shaped like a spear point, with flaring pointed lobes at the base (نیزه مانند)
- Laciniate: Very deeply lobed, the lobes being very drawn out, often making the leaf look somewhat like a branch or a pitchfork (چنگالی شکل)
- Laminar: Flat (like most leaves) (صاف، مانند اکثر برگها)
- Lance-shaped, lanceolate (lanceolata): Long, wider in the middle (دراز و دارای میانه‌ای پهن)
- Linear (linearis): Long and very narrow (دراز و باریک)
- Lobed (lobata): With several points (دارای چندین نوک)
- Mucronate: Ending abruptly in a sharp point (دارای انتهایی تیز)
- Obcordate (obcordata): Heart-shaped, stem attaches to tapering point (قلبی شکل)
- Oblanceolate (oblanceolata): Top wider than bottom (انتهای فوقانی عریض تر از انتهای تحتانی)
- Oblong (oblongus): Having an elongated form with slightly parallel sides (کشیده و قرینه)
- Obovate (obovata): Teardrop-shaped, stem attaches to tapering point (اشکی شکل)
- Obtuse (obtusus): With a blunt tip (دارای لبهٔ بی نوک)
- Orbicular (orbicularis): Circular (دایره‌ای)
- Ovate (ovata): Oval, egg-shaped, with a tapering point (تخم مرغی شکل)
- Palmate (palmata): Consisting of leaflets or lobes radiating from the base of the leaf. (پنجه ای)
- Pedate (pedata): Palmate, with cleft lobes (نخلی شکل)
- Peltate (peltata): Rounded, stem underneath (دوار)
- Perfoliate (perfoliata): Stem through the leaves (ساقه از میان برگ رد شده)
- Perforate (perforata): marked with patches of translucent tissue, as in Crassula perforata and Hypericum perforatum, or perforated with holes (cf "Fenestrate") (مشخص شده با تکه‌های بافت شفاف)
- Pinnate (pinnata): Two rows of leaflets (شانه ای)
- Odd-pinnate, imparipinnate: Pinnate with a terminal leaflet (شانه ای فرد یا شانه ای بسته)
- Paripinnate, even-pinnate: Pinnate lacking a terminal leaflet (شانه ای زوج یا شانه ای باز)
- Pinnatifid and pinnatipartite: Leaves with pinnate lobes that are not discrete, remaining sufficiently connected to each other that they are not separate leaflets. (دارای برگچه‌های پیوسته و پر مانند)
- Bipinnate, twice-pinnate: The leaflets are themselves pinnately-compound (دو شانه ای یا شانه ای مضاعف)
- Tripinnate, thrice-pinnate: The leaflets are themselves bipinnate (سه شانه ای)
- Tetrapinnate: The leaflets are themselves tripinnate. (چهارشانه ای)
- Pinnatisect (pinnatifida): Cut, but not to the midrib (it would be pinnate then) (برش خرده)
- Serenoa repens showing pleated elliptic leaves of seedling and pleated palmate leaves of mature plant (بیضوی شکل)
- Plicate (plicatus, plicata): folded into pleats, usually lengthwise, serving the function of stiffening a large leaf. (تا شده به شکل بیضی)
- Pungent: Having hard, sharp points. (دارای انتهای تیز و زبر)
- Reniform (reniformis): Kidney-shaped (مانند شکل کلیه)
- Retuse: With a shallow notch in a broad apex (با یک شکاف کم عمق در انتهای فوقانی عریضش)
- Rhomboid (rhomboidalis): Diamond-shaped (الماسی شکل)
- Round (rotundifolia): Circular (دایره‌ای شکل)
- Sagittate (sagittata): Arrowhead-shaped (تیرکمانی)
- Simple: Leaf blade in one continuous section, not divided into leaflets (not compound) (به شکل یک تیغ کلی)
- Spear-shaped (نیزه‌ای شکل)
- Spatulate, spathulate (spathulata): Spoon-shaped (قاشقی شکل)
- Subulate (subulata): Awl-shaped with a tapering point (درفشی شکل)
- Subobtuse (subobtusa): Somewhat blunted, neither blunt nor sharp (نیمه تیز)
- Sword-shaped (ensiformis): Long, thin, pointed (دراز، باریک و ریز)
- Trifoliate (or trifoliolate), ternate (trifoliata): Divided into three leaflets (سه برگچه ای)
- Tripinnate (tripinnata): Pinnately compound in which each leaflet is itself bipinnate (سه شانه ای)
- Truncate (truncata): With a squared off end (با انتهای مربعی شکل)
- Unifoliate (unifoliata): With a single leaf (تک برگی)
نگارخانه
جدول ریخت‌شناسی برگها
برگ‌های پر مانند (به انگلیسی: Oddly pinnate)
برگ‌هایی که کاملاً ساقه را دوره کرده‌اند (به انگلیسی: Perfoliate)
برگ‌های سادهٔ نخلی شکل
برگ دندانه دار گیاه (به انگلیسی:Adenanthos sericeus)
منابع
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Glossary of leaf morphology». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۹ فوریه ۲۰۱۷.
پیوند به بیرون
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ شکل برگها موجود است. |
|
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ شکل برگها موجود است. |
| شاخه‌ها |
|  |
|---|---|---|
| باکتری‌ها و قارچ‌ها |
| |
| آغازیان |
| |
| گیاهان |
| |
| بی‌مهرگان |
| |
| پستانداران |
| |
| کالبدشناسی |
| |
| فهرست معانی |
| |
| موضوعات مرتبط |
| |
| ||
