لارس
لارس (مفرد: لار)، که در قدیم و دوران باستان به صورت لازس(مفرد: لاز) هم خوانده میشدند، در اساطیر روم و مذهب روم باستان، روح پاسدار خانواده و در عین حال شاید ارواح نیاکانی بودند که به شیوهای منظم در سرتاسر روم نیایش میشدند. معبد آنان در نزدیکی طاق تیتوس قرار داشت.[1]
ویل دورانت این خدایان رومی را بخصوص حافظ چهارراهها و محیطهای خانگی خواندهاست.[2]
شرح
لارس یا لارها [که گاه به خطا لارس ها نیز ترجمه شدهاند]، خدایان محافظتکننده در روم باستان بودند. منشاء این خدایان به درستی مشخص نیست، و ممکن است بتوان آنان را نگاهبانان خانهها، مزارع، یا حتی مرزها تلقی نمود یا آنان را ایزدان سودمندی و پرباری یا نیاکانی قهرمان با اسامی ذکر نشده و نامشخص، یا حتی آمیزهای از اینها بهشمار آورد. لارس (لارها) در اواخر دوران جمهوری رم، در شکل مجسمههای کوچکی که به فرم استاندارد و معمولاً به صورت زوجی (دوتا دوتا) ساخته میشدند، مورد پرستش قرار میگرفتند.
تصور بر این بود که لارس (لارها) بر تمامی وقایعی که در درون مرزها رخ میدهد، ناظرند و بر این وقایع قدرت اعمال نفوذ دارند و قادرند بر هر نقطه و هر عملکردی تأثیرشان را بگذارند. مجسمههای خانگی لارس، در طی وعدههای غذایی هر خانواده بر سر میز یا سفره غذا قرار داده میشدند، و به نظر میرسید که حضور لارس، و پرستش و طلب برکت از آنان در تمامی فعالیتها و اقدامات مهم هر خانواده مورد نیاز بود. بر اساس نتایج برخی از پژوهشهای باستانی (و همینطور برخی از پژوهشهای مدرن)، لارس (لارها)، جزو مقوله و طبقه خدایان خانوار (ایزدان خانوادگی) قرار میگیرند. نویسندگان رومی گاهی اوقات این خدایان را با خدایان اجدادی، خدایان خانگی و فامیلی و خانوادگی و همینطور خدایان اجاق یا آتشدان خانگی [=خدایان مرتبط با وستا] یکسان شناسایی کرده و در یک گروه قرار دادهاند. در مقایسه با خدایان بزرگ روم، گستره فرمانروایی و میزان قدرت و نفوذ لارس محدود شده بود، اما با این وجود این ایزدان (لارها)، پدیدههایی با اهمیت در آیینهای پرستش روم باستان بهشمار میآمدند: با مقایسه شباهت میان کلمات، گروهی از خدایان خانگی روم (که لارس یا همان لارها جزو آنها قرار میگیرند)، میتوانند شرح دهنده همان مفهومیباشند که به تعبیر لارِم بازمی گردد.[3]
جشنها و آیینهای مرتبط
به افتخار لارس (لارها) جشنها و آیینها و مناسک مخصوصی در شماری از جشنوارههای ملی و عمومی برگزار میشد. برخی از این جشنها و آیینها تمام و کمال در هر ویسی یا ویکی(مناطق یا بخشهای سیاسی) حفظ گردیدهاست. جشن مربوط به چهار راهها (محل تلاقی جادهها) یا مرزها یکی از این جشنها و آیینها بود که در زیارتگاه یا معبدی که توسط سرویوس تولیوس بنیانگذاری شده بود، برگزار میشد و بر مسائل مذهبی، و همینطور بر زندگی اجتماعی و سیاسی و موضوعات محلی، در اکثریت جوامع پلبیان نظارت داشت. مقامات اداری معبد که در برگزاری این آیینها سهم داشتند و شامل مردمان آزاد و بردگان میشدند، به استثنای مقاماتی که بخاطر وضعیت یا اموالشان اغلب دارای صلاحیت مذهبی یا اداری و مذهبی در این زمینه بودند، از این روند حذف گردیدند. این آیینها یا مناسک و جشنها یا جشتوارههای اجتماعی، در جریان تصفیهها و اصلاحات آگوستی[که توسط امپراتور آگوستوس صورت گرفت]، همراه با اصلاحات مذهبی، و همینطور اصلاحات اجتماعی و سیاسی دستخوش تغییرات و اصلاحاتی گردیدند. آیینهای پرستش لارس در خانوادهها و جوامع رومی، دست کم تا قرن چهارم میلادی دوام داشت.[3]
در دی ماه هر سال، جشن شادیبخش «چهار راهها» برگزار میشد که در آن، لارس [=لارها]، یعنی نگاهبانان زمین، نیایش میشدند.[4]
نکات دیگر
ویل دورانت در کتاب عظیم خود، تاریخ تمدن، نام لارس را جزو اساطیر اتروسکی نیز ذکر میکند و بیان مینماید که لارس جزو خدایان دوازده گانه اتروسکی محسوب میشدهاند. وی در ارتباط با ویژگیهای لارس در اتروسک مینویسد:
لارس و پناتس [در میان خدایان دوازده گانه اتروسکی]، به شوخ طبعی شناخته میشدند، مجسمههای کوچک آنها در پرستشگاه نماینده روح کشتزار و خانه بود.
وی در جای دیگر به همراهی و ارتباط لارس (لارها) با پناتس (پناتها) چنین اشاره میکند:
«بر فراز آتشدان[=اجاق] خانههای رومی، تندیسهایی با تاجهایی از گل وجود داشت که نماینده خدایان یا ارواح خانواده بودند. از میان آن خدایان، یکی لارس بود[ند] که کشتزارها، ساختمانها و دارایی خانواده به دست او[کذا، صحیح: آنها] بود و دیگری پناتس یا خدایان درون خانه، که اندوختههای خانواده را در انبارها و گنجهها و طویلهها حفظ میکردند.» [6]
پانویس
- اساطیر رم، اثر: استیوارد پرون، ترجمه: محمدحسین باجلان فرخی، چاپ اول، صفحه: ۴۹
- تاریخ تمدن، ویل دورانت، ترجمه: دکتر حمید عنایت و دیگران، جلد سوم(قیصر و مسیح)، چاپ هفتم، صفحه: ۹۰۲
- مشارکت کنندگان ویکیپدیای انگلیسی، بازبینی در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۰
- تاریخ تمدن، ویل دورانت، ترجمه: دکتر حمید عنایت و دیگران، جلد سوم(قیصر و مسیح)، چاپ هفتم، صفحه: ۷۰
- تاریخ تمدن، ویل دورانت، ترجمه: دکتر حمید عنایت و دیگران، جلد سوم(قیصر و مسیح)، چاپ هفتم، صفحه: ۸
- تاریخ تمدن، ویل دورانت، ترجمه: دکتر حمید عنایت و دیگران، جلد سوم(قیصر و مسیح)، چاپ هفتم، صفحه: ۶۹
منابع
- مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Lares». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۰.
- استیوارد پرون (۱۳۸۱)، اساطیر روم، ترجمهٔ باجلان فرخی، تهران: انتشارات اساطیر، شابک ۹۶۴-۳۳۱-۱۱۰-۴
- جان پی یر گریمال (۱۳۸۶)، اساطیر جهان از مؤسسه لاروس، ترجمهٔ مانی صالحی علامه، تهران: نشر مهاجر، شابک ۹۶۴-۸۸۶۱-۳۹-۰
- ویل دورانت (۱۳۸۰)، تاریخ تمدن، جلد سوم(قیصر و مسیح)، ترجمهٔ حمید عنایت و دیگران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، شابک ۹۶۴-۴۴۵-۲۳۴-۸