مریستم

مریستم یا سرلاد مجموعه سلول‌های جنینی ساخته شده‌اند که تکثیرشان سریع است. چون تمایز یابی در مرحله طویل شدن سلول رخ می‌دهد، سلول های مریستمی همیشه به حالت مریستمی باقی می‌مانند و رشد نامحدود گیاهان آوندی (تراکئوفیت‌ها) را سبب می‌شوند در مقابل می‌توان گفت که بریوفیت‌ها دارای رشد محدود هستند یا به عبارتی پس از چند ماه کلیه سلول های مریستمی تمایز می‌یابند و رشد آن‌ها به‌طور کامل متوقف می‌شود. سلول‌های مریستمی؛ کوچک، چند وجهی، با هسته بزرگ در مرکز می‌باشند، اکثراً بدون واکوئل یا با واکوئل ریز، و فاقد هر گونه اختصاص بافتی می‌باشند. این سلول‌ها دارای دیواره نازک اولیه و فاقد دیواره ثانویه می‌باشند، پروتوپلاست فراوان دارند، فاقد مواد ذخیره ای و کریستالی هستند، دارای میتوکندری به تعداد زیاد و دارای پلاستهای تمایز نیافته می‌باشند. از مهم‌ترین فاکتورهای مؤثر در تقسیم‌بندی سلول‌های مریستمی، موقعیت ومنشأ این سلول‌ها می‌باشد. سلول‌ها در گیاه فقط در مریستم‌ها تقسیم می‌شوند.

مریستم‌ها از لحاظ منشأ به مریستم‌های اولیه وثانویه تقسیم می‌شوند.

مریستم اولیه: عبارت است از سلول‌هایی که مستقیماً از تقسیم سلول‌های جنینی به وجود می‌آید. لپه‌ها از تقسیم سلول‌های نزدیک به پرومریستم ساقه به وجود می‌آیند همچنین سلول‌های ریشه چه و ساقه چه فقط تا زمانیکه دانه جوانه می‌زند فعالند، که این فعالیت سبب خروج ریشه و ساقه از دانه می‌شود، از این مرحله به بعد سلول‌های پرومریستمی فعال شده و باعث ادامه رشد ریشه و ساقه می‌شود.

مریستم اولیه یا نخستین موجب تشکیل بافت‌های اولیه شده و ساختمان گیاه را به وجود می‌آورد و سبب رشد طولی اندام‌ها می‌شود. مریستم نوک ریشه، مریستم نوک ساقه و مریستم موجود در میان گره برخی گیاهان جزء این گروه از مریستم‌ها می‌باشند. سلول‌های مریستم اولیه و ثانویه از نظر ساختمانی با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند.

مریستم ثانویه: در گینومسپرم ها (بازدانگان) و اکثر دیکوت ها (دو لپه ای) و برخی مونوکت ها (تک اپه ای) که دارای ساختمان پسین هستند وجود دارد. مریستم‌های ثانویه منشأ غیر جنینی داشته و اساساً در نتیجه پدیده تمایز زدایی برخی سلول‌ها ایجاد می‌شوند.

پی‌نوشت و منبع زیست دهم

Meristem Mahmoud Reza Ghazi