نت‌نویسی

نُت‌نویسی یا نَوانِشاننویسی (نُت=نَوانِشان)[1] به هرگونه روشی برای ثبت نوشتاری آثار موسیقایی گفته می‌شود.

بخشی از نت‌نویسی یک آهنگ با دست‌خط یوهان سباستیان باخ (۱۶۸۵-۱۷۵۰)

گونه‌ها و روش‌های نت‌نویسی متفاوتی در طول تاریخ توسط فرهنگ‌ها و مردمان گوناگون به کار‌می‌رفته‌اند به گونه‌ای امروزه نیز از روش‌های مختلفی برای نوشتن نت‌ها استفاده می‌شود.

اگرچه فرهنگ‌های مختلف از روش‌هایی برای نگهداری ملودی‌ها و ریتم‌های موسیقی خود استفاده کرده‌اند اما این روش‌ها آن‌چنان پیچیده نبوده که امروزه بتوان به درستی موسیقی آنها را درک کرد. با این حال پایه‌های نت‌نویسی نوین غربی، ابتدا در اروپای قرون میانه زده شد که کلیسای کاتولیک برای حفظ یکپارچگی سرودهای مذهبی خود آن را بنیان گذاشت. سپس این نت‌نویسی در دوره‌های رنسانس و باروک و بعدها در دوره‌های موسیقی کلاسیک و رمانتیک گسترش یافته و کامل‌تر شد.

کلیدواژه‌های نت‌نویسی مدرن

در موسیقی امروز برای نت‌نویسی روش و اصول ویژه‌ای تعریف شده که برای آشنایی با آن اصول، آموختن مبانی زیر گام نخست است (برابرها برگرفته از فرهنگستان زبان فارسی هستند):

• خطوط حامل (خطوط بُردار) کلان: خط‌های حامل (خط‌های بُردار) کلان، نگاره‌ای است برای نوشتن و خواندن خط موسیقی و دقیق تر از آن برای تعیین زیر و بمی نت‌های موسیقی که متشکل از چند خط (در خط امروزی پنج خط) همراستا با فاصله‌های برابر. هر یک از خط‌ها و هر فاصله بین دو خط جایگاه یک نت معینی است و نام نت‌ها از روی نشانه‌ای به نام کلید معین می‌شود که در ابتدای سمت چپ بردار قرار می‌گیرد.

نت‌ها هر چه در محل پایین‌تری از بردار قرار بگیرند، صوتشان بم تر است.

• خط میزان (barline): خط میزان، خطی که عمود برخطوط بردار، همه پهنای بردار را قطع می‌کند و میزان‌ها را از یکدیگر جدا می‌کند.

• کلید (clef): نشانه‌هایی که در آغاز خط‌های بردار جای می‌گیرند تا نام و سطح زیر و بمی نت‌ها را مشخص کند؛ که در پیانو دو کلید به نام‌های کلید فا و کلید سل وجود دارد که کلید سل زیر بودن و کلید فا بم بودن صدا را نشان می‌دهد.

• مایه‌نما (key signature): مجموعه نشانه‌هایی که پس از کلید می‌آیند و مایه (تن موسیقی) را مشخص می‌کنند.

• میزان‌نما (time signature): شماره‌هایی که پس از کلید و مایه‌نما نوشته می‌شوند و مشخص‌کننده تعداد ضرب در هر میزان و ارزش زمانی نسبی نت‌ها هستند.

• خطوط افزوده (ledger lines): خطهای کوتاه در بالا یا پایین بردار تا نت‌های خیلی زیر یا خیلی بم روی آن‌ها نوشته شود.

جستارهای وابسته

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ نت‌نویسی موجود است.

• مبانی موسیقی (سلفژ)
• نت‌نویسی ای‌بی‌سی - گونه‌ای از نت‌نویسی خلاصه‌شده برای توسعه آسان‌تر نرم‌افزارهای کامپیوتری

پانویس

1. فرهنگ فارسی پارسیمان

منابع

• Adams, Kyle (2009). "On the Metrical Techniques of Flow in Rap Music". Music Theory Online 5, no. 9 (October) (accessed 4 April 2014).
• Alexandru, Maria (2000). Studie über die 'großen Zeichen' der byzantinischen musikalischen Notation unter besonderer Berücksichtigung der Periode vom Ende des 12. bis Anfang des 19. Jahrhunderts. Universität Kopenhagen.
• Apel, Willi (1961). The Notation of Polyphonic Music, 900–1600, 5th edition, revised and with commentary. Publications of the Mediaeval Academy of America, no. 38. Cambridge, Mass.: Mediaeval Academy of America.
• Bagley, Robert (2004). "The Prehistory of Chinese Music Theory". Elsley Zeitlyn Lecture on Chinese Archaeology and Culture. (Tuesday 26 October) British Academy's Autumn 2004 Lecture Programme. London: British Academy. Abstract. Accessed 30 May 2010.
• Christensen, Thomas (2002). The Cambridge History of Western Music Theory. Cambridge and New York: Cambridge University Press.
• Chrysanthos of Madytos (1832). Θεωρητικὸν μέγα τῆς Μουσικῆς. Triest: Michele Weis. Retrieved 11 April 2012.