پیکان (خودرو)

پیکان یک خودروی سواری است که از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۸۴ توسط ایران خودرو تولید می‌شد و در واقع فیس‌لیفتی از خودروی هیلمن هانتر است. ایران خودرو (بانام پیشین ایران ناسیونال) به تولید پیکان تا سال ۱۳۵۷ ادامه داد. پس از انقلاب ۱۳۵۷، تولید پیکان کاهش یافت تا جایی که در اواخر دهه ۱۳۶۰ به مرز توقف تولید رسید. با این حال با تولید قطعات در داخل کشور حیات پیکان تا سال ۱۳۸۳ ادامه پیدا کرد و تیراژ این خودرو در زمان توقف تولید به بیش از ۲ میلیون دستگاه رسید.

پیکان
اطلاعات اجمالی
تولیدکنندهایران ناسیونال
تاریخ تولید۱۳۴۶–۱۳۸۴
مکان مونتاژایران خودرو
بدنه و شاسی
کلاسسدان، استیشن، وانت
نوع بدنهچهار در سدان
پنج در استیشن واگن
دو در وانت
پلت‌فرمروتس ارو
خودروهای مرتبطروتس ارو
هیلمن هانتر
پیکان وانت
پژو آردی
پژو روآ
وانت آریسان
طرحموتور جلو، محور عقب
مشخصات فنی
جعبه‌دندهجعبه‌دنده دستی (جعبه دنده اتومات در مدل‌های ۴۹)
سیستم تعلیق
سیستم تعلیق جلومک فرسون
سیستم تعلیق عقبفنر شمش
ابعاد
فاصله بین دو محور۲۵۰۹ میلی‌متر
طول۴۲۴۵ میلی‌متر
عرض۱۶۲۰ میلی‌متر
ارتفاع۱۴۱۹ میلی‌متر
وزن خالص۹۹۰ کیلوگرم

تاریخچه
داشبورد پیکان

بعد از چندین تلاش ناموفق برای ساخت خودروهای فیات در اوایل دهه ۱۳۴۰، قرارداد مونتاژ پیکان (آخرین مدل هیلمن هانتر؛ (کرایسلر) روتس ارو مدل ۱۹۶۶) در ایران بین شرکت ایران ناسیونال (ایران خودروی کنونی) و گروه صنعتی روتس (Group Rootes) انگلستان، که در حال ورشکستگی بود، بسته شد و تولید این خودرو پس از یک دهه تولید در انگلستان، در ایران شروع شد. طراحی اصلی پیکان کاری از شرکت تالبوت از زیر مجموعه‌های گروه روتس بود. یک سال بعد در سال ۱۳۴۷ شرکت آمریکایی کرایسلر توانست گروه صنعتی روتس را بخرد که تأثیری بر روند تولید پیکان در ایران نداشت و مدل‌های مختلف پیکان در ایران تولید می‌شد. در سال ۱۳۵۹ تولید پیکان با ظاهری جدید (معروف به چراغ بنزی) طراحی معروف کرایسلر بود در ایران آغاز شد. روند مونتاژ خودرو در ایران خودرو به همین ترتیب تا سال ۱۳۶۴ ادامه یافت و تا این سال کماکان قطعات اصلی از خارج وارد و شرکت ایران خودرو آن‌ها را مونتاژ می‌کرد، و در کنار آن قسمت‌هایی چون بدنه، رادیاتور، شیشه و کمک فنر عقب و جلو در ایران ساخته می‌شدند. در سال ۱۳۶۴ خط تولید پیکان در کرایسلر انگلستان متوقف شد و در شرکت پژو فرانسه ادغام شد و در نتیجه ایران خودرو با کاهش دستگاه انتقال قدرت اصلی مواجه شد و تولید پیکان از سقف بیش از ۷۰ هزار دستگاه در سال ۱۳۶۳ به سه هزار دستگاه در سال ۱۳۶۸ سقوط کرد. در این سال کارخانه پژو موافقت کرد ایران خودرو با بکار بردن سامانه تعلیق و موتور پژو ۵۰۴ بر روی بدنه پیکان، به تولید پیکان ادامه دهد که این روند در حدود شش سال دوام آورد. پس از آن با ساخت قطعات لازم در ایران، پیکان۱۶۰۰ در شهریور ماه ۱۳۷۱ تولید شد و تولید آن تا ۲۵ اردیبهشت سال ۱۳۸۴، در حدود ۱۳ سال، ادامه داشت. همچنین در سال ۱۳۷۲ طرح پرتو تایپی از سوی ایران خودرو برای پیکان معرفی شد ولی هرگز به تولید انبوه نرسید. اما در سال ۱۳۷۳ نوعی پیکان موسوم به سپر جوشن تولید شد که فقط اندکی به آن طرح شبیه بود. یکسری از تغییرات دیگر که مربوط به طرح پیش نمونه بود نیز در سال‌های بعد در پیکان‌ها اجرا شد. در روز ۲۵ اردیبهشت سال ۱۳۸۴ پس از گذشت ۳۸ سال و تولید دو میلیون و ۲۹۵ هزار دستگاه، تولید پیکان متوقف شد و آخرین پیکان تولیدی به موزه فرستاد شد. پس از آن تلاش‌های فراوانی برای ایجاد یک خودروی جایگزین برای این خودرو انجام شد. از جمله خودروهای جانشین می‌توان به ال۹۰، چری کیوکیو ۶، طرح ان پی (که منجر به خلق پژو ۲۰۶ صندوقدار شد)، پژو روآ، خودرویی بر اساس پلت فرم پژو ۴۰۵ (که نتیجه آن سمند شد) اشاره کرد که البته طرح‌های مذکور یا ناکام ماند یا مورد استقبال قرار نگرفت یا قیمت آن‌ها گران تمام شد.

مدل‌ها
یک دستگاه پیکان جوانان ساخت شرکت روتس ساخته شده در سال ۱۹۷۵ بر اساس خودرو هیلمن هانتر
گردهمایی برخی از نسخه‌های قدیمی خودروی پیکان (که از اواخر دهه ۶۰ میلادی تا اوایل دهه ۱۹۷۰ ساخته شده‌اند) در تهران

جوانان (هیلمن هانتر جی‌تی)

استقبال ایرانیان از پیکان سبب شد در اوایل دهه ۱۳۵۰ مدل جوانان نیز که دارای حجم موتور مشابه، اما قدرت موتور بیشتر با سرسیلندر آلومینیومی بود به خط تولید پیکان اضافه شود. پیکان جوانان بواسطه داشتن دو کاربراتور سرعت و شتاب بیشتری داشت و در قسمت جلو پنجره دارای چهار عدد چراغ جلو بود و در داخل خودرو در قسمت جلو داشبورد تفاوت‌هایی با مدل‌های معمولی داشت و با داشتن آمپر برق و فشار روغن در کنار درجه باک و دمای موتور جلوه خاصی داشت و علاقه‌مندانی را جذب خود کرده بود.

دولوکس
نوشتار اصلی: پیکان دولوکس

پیکان دولوکس یکی از معروف‌ترین مدل‌های پیکان بود. این نوع مدل از مدل‌های اولیه پیکان بود. سپر این نوع مدل از نوع شمشیری بود. این مدل برای قد بلندها که وارد ماشین می‌شدند دشواری‌هایی ایجاد می‌کرد. فرم بدنه این مدل از نوع کبریتی بود.

دولوکس فیس‌لیفت

از سال ۱۳۵۹ پیکان با تغییری که کرایسلر در فرم ظاهری هانتر به‌وجود آورد، شامل تغییر کامل چراغ‌های جلو و عقب (به فرم بزرگ و یکپارچه کاملاً مستطیل)، پانل نشانگرهای مقابل راننده، تولید شد (این مدل در سال‌های ابتدایی تولید به پیکان چراغ بنزی معروف بود).

کارلوکس
نوشتار اصلی: پیکان کارلوکس

پس از انقلاب سال ۱۳۵۷، شرکت ایران خودرو از برادران خیامی گرفته شد و تحت مالکیت دولت قرار گرفت که نتیجه آن کاهش محصولات خانواده پیکان به دو نوع سدان و وانت شد. اما دولت با سرهم کردن قطعاتی که در انبار ایران خودرو از مدل‌های قبل باقی‌مانده بود این خودرو را ساخت.

کار
نوشتار اصلی: پیکان کار

پیکان کار نوعی از مدل‌های مخصوص پیکان بود. این نوع مدل در دهه ۵۰ در کارخانه ایران ناسیونال تولید شد. این نوع خودرو بنا به درخواست مشتریانی که محل کارشان صنعتی بود ساخته شد. این خودرو بعد از انقلاب هم تولید شد. موتور این نوع مدل از نوع مدل تخت بود که تقریباً شتاب بالایی داشت. چراغ دنده عقب این مدل از چراغ‌های ترمز و خطر و راهنما جدا بود.

پیکان اتوماتیک

این پیکان شبیه پیکان دولوکس بود اما تفاوت آن با دولوکس، موتوری قوی بقدرت ۷۳ اسب بخار و گیربکس اتوماتیک چهار دنده و دارای شیشه برقی جلو بود.

پیکان پژویی

در سال ۱۳۷۰ ایران خودرو با استفاده از سامانه تعلیق و موتور ۱۸۰۰ سی سی، پژو ۵۰۴ بر روی بدنه پیکان، نوع جدیدی از پیکان را که در ایران به پیکان پژویی معروف شد تولید نمود و تا ۶ سال به تولید آن ادامه داد.

این مدل پیکان به خاطر دارا بودن موتور پژو ۵۰۴ بر روی اتاق سبک پیکان از قدرت و شتاب کم‌نظیری برخوردار بود. شتاب عالی این خودرو در زمان تولیدش زبان زد عام شده بود به‌طوری‌که تعداد بسیاری ازین مدل ماشین به خاطر سرعت بالا و عدم آیرودینامیک مناسب با موتور، تصادفات زیادی به بار آورد.

شتاب اولیه این خودرو نسبت به پژو ۵۰۴ و حتی پژو ۴۰۵ هم بیشتر است و این به لطف بدنه سبک پیکان و موتور قوی پژو امکانپذیر شده‌است.

دلیل اصلی تولید این مدل پیکان خرید تالبوت توسط پژو بود که منجر به وقفه در تولید پیکان در کارخانه ایران خودرو شد، که پس از مدتی با پیشنهاد کارخانه پژو تعداد محدودی از موتورهای پژو ۵۰۴ که در فرانسه مانده بود به ایران فروخته شد و پیکان پژویی به مدت ۶ سال تولید و با اتمام موتورهای پژو ۵۰۴ تولید این خودرو به فراموشی سپرده شد.

بیشتر این ماشین‌ها در منطقه غرب کشور بوده و مورد علاقه مردم بومی این منطقه است.

پیکان ۱۶۰۰

تولید آن از فروردین۱۳۶۵(پس از اتمام تولید پیکان کارلوکس) با تولید موتور ۱۶۰۰ سی سی مگا موتور واستفاده از بدنه پیکان دولوکس فیس لیفت در ایران و استفاده از گیربکسهایی (از کشورهای آلمان (گتراگ ۵ دنده آرژانتین که دستی ترمز در وسط کنسول قرار داشت و سرانجام تولید داخل (نیرو محرکه)) اکسل‌های تولید ایران، آغاز شد و برای ۱۹ سال ادامه یافت.

وانت
نوشتار اصلی: باردو (خودرو)

پیکان سپر جوشن
نمای عقب

در سال ۱۳۷۲ تصاویری از پیش نمونه تغییر چهره پیکان توسط ایران خودرو منتشرشد. ایران خودرو حتی آن را پیش فروش کرد. آینه بغل پلاستیکی، سپرهای جلو و عقب بلندتر، قالپاق‌های تغییر شکل یافته، افزودن یک باله کوچک روی در صندوق عقب و… این خودرو را نسبت به پیکان معمولی متمایز می‌کرد. اما پس از یک سال فقط سپرها و قالپاق‌های مدل پرتوتایپ (آن‌هم با طرحی متفاوت نسبت به پیش نمونه) روی پیکان قرار گرفتند که باعث تولید مدل سپر جوشن شد. سپر جوشن به واسطه ناهماهنگ بودن شکل سپر با بدنه خودرو زیاد موفق عمل نکرد و نهایتاً تولید آن به دلیل فروش پایین در سال ۱۳۷۸ متوقف شد. مدل وانت شامل نسخه سپر جوشن نمی‌شد.

پیکان‌سواران نامدار
نخست‌وزیر امیرعباس هویدا بیش‌تر کالاهای ایرانی را می‌پسندید و راننده نیز نداشت و با پیکان خود به سر کار می‌رفت

اولین مصرف‌کننده نامدار پیکان امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر ایران بود که تا آخرین روزهای صدارت، خودرو مرسدس بنز ضدگلوله خود را سوار نشد و پیکان سرمه‌ای رنگش را ترجیح داد و او بود که جمله «به امید روزی که هر ایرانی یک پیکان داشته باشد» را وارد تاریخ ایران کرد.

حراج پیکان اهدایی محمدرضا شاه به چائوشسکو

این پیکان مدل ۱۹۷۴ که اهدایی محمدرضا شاه پهلوی به رهبر کشور رومانی بود به قیمت پایه ۴ هزار یورو معادل بیش از ۱۰۰ میلیون تومان اعلام شده بود.[1] مجموعه‌داران ایرانی برای به دست آوردن خودروی لوکس ساخت ایران که توسط شاه ایران به نیکولای چائوشسکو، دیکتاتور فقید رومانی، هدیه شده بود، صف کشیده‌بودند.[2] سرانحام یک کلکسیونر رومانیایی این پیکان را به قیمت ۹۵ هزار یورو خریداری کرد در حالیکه بالاترین قیمت پیشنهادی از سوی خریداران ایرانی ۹۰ هزار یورو بوده‌است.[3][4]

نگارخانه
  • یک دستگاه پیکان وانت
  • یک دستگاه پیکان فرسوده
  • یک پیکان آلبالویی مدل ۱۳۴۸
  • هیلمن هانتر شماره‌گذاری شده در سال ۱۳۴۶
  • تاکسی پیکان در تهران ۱۳۸۸
  • نمای جلویی وانت پیکان

جستارهای وابسته

منابع
  1. «مزایده پیکان محمدرضا شاه در رومانی+عکس». تجارت نیوز. ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۰.
  2. ««ایرانیان در صف» مزایدهٔ پیکانِ اهدایی شاه به چائوشسکو». رادیو فردا. ۶ خرداد ۱۴۰۰.
  3. «یک رومانیایی پیکان اهدایی محمدرضا شاه پهلوی به چائوشسکو را ۹۵ هزار یورو خرید». ایران اینترنشنال. ۶ خرداد ۱۴۰۰.
  4. «Iranians fail to snap up car that Shah gave to Romanian dictator». reuters. ۲۸ مه ۲۰۲۱.

پیوند به بیرون
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ پیکان (خودرو) موجود است.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.