چرنداب

چَرَنْدابْ (چَهارْاَنْدابْ) از کوی‌های قدیمی و تاریخی شهر تبریز است که در مرکز این شهر است.[1] این کوی از سوی شمال به کوی مهادمهین، از سوی جنوب به تپه‌های یانیق، از سوی خاور به کوی نوبر و از سوی باختر به کوی لیل‌آباد می‌رسد.

نقشه محلات تبریز -از جمله چهارانداب- در دوران مشروطه، سال ۱۹۰۸

بنابه نوشتهٔ تاریخ اولادالاطهار چرنداب از کوی‌های اصلی شهر تبریز به شمار نمی‌رود بلکه این کوی از دو بخش به نام‌های چرنداب مهادمهین و چرنداب نوبر تشکیل یافته و از توابع کوی‌های مهادمهین و نوبر به شمار می‌رود. امروزه بخش بزرگی از کوی چرنداب در پیرامون خیابان طالقانی (خیابان شاه پیشین) است. مسجد امامزاده مهمترین مسجد این کوی به شمار می‌رود به طوری که جلوخان آن مرکز کوی چرنداب به شمار می‌رود.[2]

کوی‌ها

از مهمترین بخش های چرنداب می‌توان از تاجرباشی، درویش‌لر، سیدلر، طوماس، عین‌الدوله و گوران نام برد که کوی گوران بزرگترین آنهاست و ساکنان آن را اهل حق‌مذهبان تشکیل می‌دهند. همچنین قنات‌های حسین، سراج، سلطان، توماس و میرزمان در این کوی هستند.[2]

مقبرةالوزرا

گورستان تاریخی چرنداب (مقبرةالوزرا) آرامگاه قطب‌الدین شیرازی، عبدالله صیرفی، شمس‌الدین جوینی، عطاملک جوینی، سراج قمری آملی و بسیاری دیگر از ادیبان و عارفان ایران است. به همین منظور با همکاری شهرداری و دانشگاه هنر اسلامی تبریز یادمانی در این محل نصب خواهد شد.[3]

نقل قول‌ها

نادر میرزا دربارهٔ چرنداب می‌نویسد:[2]

چرنداب از کوی‌های دیرین تبریز است و نام آن در نامه‌ها برده‌اند؛ به ویژه قبرستان آنجا را که شمس‌الدین صاحب دیوان بدان‌ جا آسوده‌ است. این کوی را کدخدا حبیب‌الله خان است. گورستان چرنداب مشهورترین مزار است در جنوب غربی شهر و مدفن بسیاری از بزرگان است.

کمال خجندی در وصف این کوی می‌گوید:[1]

تبریز مرا راحت جان خواهد بود		پیوسته مرا ورد زبان خواهد بود
تا درنکشم آب چرنداب و گجیل		سرخاب ز چشم من روان خواهد بود

منابع

1. «چرنداب». لغت‌نامهٔ دهخدا. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۹.
2. ذوقی، فریبرز و نیکنام لاله، ایوب (۱۳۷۴)، تبریز در گذر تاریخ، تبریز: انتشارات یاران
3. «نصب یادمان بزرگان عرفان، ادب و هنر در تبریز». خبرگزاری قرآنی ایران. دریافت‌شده در ۲۴ اکتبر ۲۰۰۹.