آام‌ایکس-۱۳
تانک سبک فرانسوی است که از سال ۱۹۵۳ تا ۱۹۸۵ تولید می‌شد. این خودرو زره‌پوش علاوه بر آن‌که در ارتش فرانسه به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گرفت به دست‌کم ۲۵ کشور دیگر دنیا نیز صادر شد و از محبوبترین و رایجترین تانک‌های سبک دوران جنگ سرد محسوب می‌شد. عدد ۱۳ در نام این زره‌پوش به وزن نمونهٔ اولیه آن اشاره دارد.
| آام‌ایکس-۱۳ | |
|---|---|
 | |
| نوع | تانک سبک |
| خاستگاه |  فرانسه |
| تاریخچه خدمت | |
| خدمت | ۱۹۵۲ - تاکنون |
| تاریخ تولید | |
| تاریخ طراحی | ۱۹۴۶ |
| تاریخ تولید | ۱۹۵۲ تا ۱۹۸۷ |
| تعداد تولید شده | ۷۷۰۰ دستگاه |
| خصوصیات | |
| وزن | ۱۵ تن |
| طول | ۴٫۸ متر (بدنه) ۶٫۳۶ متر: با لوله توپ |
| عرض | ۲٫۵ متر |
| ارتفاع | ۲٫۳ متر |
| خدمه | ۳ نفر |
| تسلیحات اولیه |
توپ ۷۵ یا ۹۰ یا ۱۰۵ میلی‌متری |
| تسلیحات ثانویه |
دو قبضه تیربار ۷٫۶۲ یا ۷٫۵ م‌م هم‌محور و روی برجک |
| موتور | ۸ سیلندر دیزلی یاموتور دیزلی ۶V-53T دیترویت یا موتور دیزلی وی-۶ Baudouin 6F 11 ۲۵۰ اسب بخار (موتور بنزینی) |
| برد موثر |
بنزینی: ۳۵۰ تا ۴۰۰ کیلومتر دیزلی: ۵۵۰ تا ۶۰۰ کیلومتر |
| ارتفاع پرواز | ۲٫۳ متر |
| سرعت | جاده - بنزینی: ۶۰ کیلومتر در ساعت دیزلی: ۶۴ کیلومتر در ساعت |
آاِم‌ایکس-۱۳
خودروهای زره‌پوش دیگری از جمله نفربر، توپ خودکششی، ضدهوایی خودکششی، شکارچی تانک، و خودروهای تعمیر و بازیابی و مهندسی رزمی هم بر اساس شاسی آام‌ایکس-۱۳ ساخته شدند. در مجموع حدود ۷۷۰۰ دستگاه از انواع مختلف زره‌پوش‌های خانواده آام‌ایکس -۱۳ ساخته شدند که ۳۴۰۰ دستگاه آن به کشورهای دیگر صادر شد.
ویژگی غیرعادی این تانک برجک نوسانی و دوقسمتی آن بود که به ندرت در زره‌پوش‌های دیگر دیده شده است. این برجک از گلوله‌گذار اتوماتیک برای مسلح‌سازی توپ اصلی تانک استفاده می‌کرد و در نتیجه خدمه تانک به سه نفر کاهش یافته بود. سلاح اصلی مدل‌های اولیه آام‌ایکس-۱۳ یک قبضه توپ ۷۵ میلی‌متری بود. از سال ۱۹۶۴ این تانک با توپ ۹۰ میلی‌متری ساخته می‌شد و در برخی انواع صادراتی از برجکی جدید با توپ ۱۰۵ م‌م هم استفاده می‌شد. در اوایل دهه ۱۹۷۰ تمام آام‌ایکس-۱۳های فرانسوی به توپ ۹۰ م‌م مجهز بودند. ۳۴ عدد گلوله برای این توپ در داخل تانک حمل می‌شد که ۱۲ تای آن در دو خشاب در حالت آماده شلیک قرار داشت و بقیه در داخل برجک قرار داشت. آام‌ایکس-۱۳ از سه بخش تشکیل شده؛ موتور و راننده که در قسمت جلو قرار گرفته‌اند و برجک که در قسمت عقب تانک واقع شده‌است. این تانک سبک بنا به سفارش مشتری با موتور دیزلی یا موتور بنزینی ساخته می‌شد. برد عملیاتی آن با موتور دیزلی حدود ۵۵۰ تا ۶۰۰ کیلومتر و با موتور بنزینی حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ کیلومتر بود.[1]
آام‌ایکس-۱۳ در دهه ۱۹۸۰ از خدمت نظامی در ارتش فرانسه خارج شده و زره‌پوش‌های چرخ‌دار آام‌ایکس-۱۰ آرسی و ئی‌سی‌آر ساگای جای آن را گرفته‌اند اما در برخی از کشورهای دیگر همچنان از آن استفاده می‌شود.
کاربران
کنونی
آرژانتین - ۲۴ دستگاه از مدل MK F3؛ توپ خودکششی ۱۵۵ م‌م
کامبوج - ۱۲
ساحل عاج - ۵
جیبوتی - ۶۰
اکوادور - ۱۰۲
اندونزی - ۵۰۰
کویت - ?
مکزیک - ۴۰۹ دستگاه از مدل AMX-VCI (نفربر)
نپال - ?
پرو - ۲۱۰
جمهوری دموکراتیک صحرای غربی - ۴ دستگاه در جریان جنگ‌های صحرای غربی از نیروهای مراکشی به غنیمت گرفته شد.[2]
سنگاپور - ۳۵۰ دستگاه از مدل AMX-13/SM1 (تانک‌های دست دوم اسرائیلی با بهینه‌سازی گسترده - در حال خروج از خدمت)
تونس - ?
ونزوئلا - ۳۶ دستگاه از مدل AMX-13C.90
سابق
الجزایر - ?
اتریش - ?- آرژانتین - ۶۰ دستگاه AMX-13/105 FL-12 در انبار
بلژیک - ?
شیلی - ۱۲ AMX Mk F3 توپ خودکششی ۱۵۵ م‌م
جمهوری دومینیکن - ۱۵
مصر - ?
السالوادور - ۱۲ دستگاه سفارش داد اما مشخص نیست تحویل شده باشد.- فرانسه - در دهه ۱۹۷۰ از خدمت خارج شد.
گواتمالا - ۱۲
هند - در جنگ با پاکستان در سال ۱۹۶۵ مورد استفاده قرار گرفت.
اسرائیل - در جنگ شش‌روزه ۱۹۶۷ استفاده شد. در سال ۱۹۶۹ از خدمت خارج شده و به سنگاپور فروخته شد.
لبنان - ۳۵ دستگاه در سال ۱۹۷۶ در اختیار ارتش لبنان بود و در جریان جنگ داخلی لبنان به دست گروه‌های مختلف شبه‌نظامی افتاد.
مراکش -با تانک سبک اتریشی SK-105 Kurassier جایگزین شد.
هلند - ۱۳۱
سوئیس - ۲۰۰ دستگاه بین سال‌های ۱۹۵۲ تا ۱۹۵۴ خریداری شد. تا سال ۱۹۶۱ در گردان‌های تانک سبک و پس از آن تا دهه ۱۹۸۰ در گردان‌های شناسایی به عنوان خودرو زره‌پوش شناسایی استفاده می‌شد. چهار دستگاه از مدل هویتزر خودکششی هم برای آزمایش خریداری شد اما وارد خدمت رسمی نشد.[3]
منابع
- AMX-13 Light Tank
- Marruecos perdió un batallón y cuatrocientas toneladas de armamento en la batalla de Mahbes El País, 28-10-1979. (اسپانیایی)
- Panzermuseum Thun, informational plaque, 2008.
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ آام‌ایکس-۱۳ موجود است. |