السالوادور

السالوادور (اسپانیایی: El Salvador‎) ‎ⁱ‎/ɛl ˈsælvədɔːr/‎; (اسپانیایی: [el salβaˈðor]), به‌طور رسمی جمهوری السالوادور (اسپانیایی: República de El Salvador‎) کوچکترین و پرتراکم‌ترین کشور منطقه آمریکای مرکزی است. پایتخت آن سان سالوادور است.

مختصات: ۱۳°۴۰′ شمالی ۸۹°۱۰′ غربی

جمهوری السالوادور República de El Salvador السالوادور
پرچم نشان ملی
شعار: خدا، یک‌پارچگی، آزادی
سرود: سرود ملی السالوادور اسپانیایی: "Himno Nacional de El Salvador"‎
پایتخت و بزرگترین شهر	سان سالوادور ۱۳°۴۰′ شمالی ۸۹°۱۰′ غربی
زبان(های) رسمی	اسپانیایی
حکومت	جمهوری
• • رئیس جمهور	نجيب بوكيله
بنیان‌گذاری	۱۵ سپتامبر ۱۸۲۱ ۱۸۴۲
مساحت
• کل	۲۱٬۰۴۰ کیلومترمربع (۸۱۲۰ مایل‌مربع) («۱۵۳ام» درصد آبها = ۱٫۴)
جمعیت
• سرشماری	۷٬۱۰۰٬۰۰۰ (۹۸ام)
• تراکم	۳۱۸٫۷ /به ازای هر کیلومترمربع (۸۲۵٫۴ /مایل‌مربع) (۳۴ام)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)	برآورد ۲۰۰۷
• کل	۲٫۰۶۹ میلیارد دلار (نامعلوم)
• سرانه	۵٬۸۴۶ دلار (نامعلوم)
شاخص توسعه انسانی (۲۰۰۷)	۰٫۷۳۵ ۱۰۳ام(متوسط)
واحد پول	بیت‌کوین (BTC, since 2021) دلار (USD, since 2001)
منطقه زمانی	UTC
پیش‌شماره تلفنی	۵۰۳
کد ایزو ۳۱۶۶	SV
دامنه سطح‌بالا	.sv

این کشور در جنوب آمریکای شمالی قرار دارد و به دریا هم راه دارد. السالوادور توسط کشورهای هندوراس، گواتمالا و همچنین خلیج فونسکا و اقیانوس آرام دربرگرفته شده‌است.

جمعیت این کشور ۶٬۸۲۶٬۰۰۰ نفر است که اکثریت آنان از تبار مستیزو (دورگه سرخ‌پوست و اسپانیایی) هستند. بیشتر مردم السالوادور مسیحی هستند که بیش از نیمی از آن‌ها از پیروان شاخه کاتولیک رومی از مسیحیت هستند. برنج و لوبیا از مهم‌ترین مواد غذایی مردم این کشور است. مساحت آن ۲۱۰۴۱ کیلومترمربع است. زبان رسمی آن اسپانیایی و واحد پول آن دلار آمریکا میباشد. (تا سال ۲۰۰۱ کولون السالوادور بود).بیتکوین نیز در سال ۲۰۲۱ پول قانونی این کشور معرفی شد.السالوادور اولین کشوریست که بیتکوین را پول رسمی و قانونی خود معرفی کرده است.

این کشور مستعمره اسپانیا بوده و در سال ۱۸۲۱ استقلال یافته‌است. زبان‌های محلی ناهوات و لنکا که قبلاً رایج بوده تقریباً از میان رفته‌اند.

این کشور گرفتار کودتاهای متعدد و خشونت سیاسی بوده‌است. السالوادور در سال ۱۹۳۱ میلادی، به دلیل سقوط قیمت قهوه در بازارهای جهانی با بحران عظیم اقتصادی روبه‌رو شد. اوضاع نابسامان اقتصادی، نارضایتی شدید مردم السالوادور را برانگیخت و شورش‌های دانشجویی و مردمی علیه دیکتاتوری هرناندز مارتینز آغاز شد. به دنبال این شورش‌ها، جنگ داخلی اوج گرفت و این جنگ سبب شد شمار بسیاری از مردم السالوادور به کشورهای همسایه پناهنده شوند.

این کشور در سال ۱۹۶۹ میلادی با کشور همسایه خود هندوراس بر سر یک گل فوتبال جنگید. پس از آن، جنگ‌های داخلی دوازده ساله (۱۹۷۹–۱۹۹۱) السالوادور زیان‌های فراوانی به نهادها و سازمان‌های این کشور وارد آورد. در این جنگ داخلی که طی سال‌های یادشده بین گروه‌های چریکی چپگرا و نیروهای دولتی السالوادور جریان داشت حدود ۷۵ هزار تن کشته و بیش از هفت هزار تن ناپدید شدند.[1]

تاریخ

مجسمه نمادین مسیح بر کره زمین بخشی از Monumento al Divino Salvador del Mundo ("یادمان ناجی الهی جهان") در Plaza El Salvador del Mundo ("میدان منجی جهان") است، یک نشانگاه واقع در پایتخت این کشور، سان سالوادور.

سان سالوادور

بازیلیکای ساگرادو کوراسون دِ خسوس

در قدیم در منطقه کنونی السالوادور سرخ‌پوستان پیپیل در قسمت غربی و سرخ‌پوستان لنکا در قسمت شرقی سکونت داشتند. پیپیل‌ها در حدود سال ۹۰۰ میلادی به این مناطق آمده بودند و با سوزاندن شهرهای ساکنان پیشین، شهرهای خود را بنا کرده و یک پادشاهی به نام «کوزکاتلان» را بنیاد نهادند. کوزکاتلان در زبان پیپیل به معنای «مکان جواهرات الماس» بود و هم‌اینک نیز برای اشاره به فردی از السالوادور که تبار و فرهنگش با آن تمدن مرتبط است از عبارت کوزکاتلانی (Cuzcatleco) استفاده می‌شود. از تمدن مایاها در السالوادور نیز مکان‌های باستانی چندی به‌جا مانده که از آن‌جمله می‌توان به تازومال، خویا دکرن، کاسا بلانکا و چالچوپا اشاره کرد.

پارک ملی باستان‌شناسی سیهوآتان در السالوادور که با ۷۳ هکتار مساحت یکی از محوطه‌های تاریخی ارزشمند منطقه آمریکای جنوبی به‌شمار می‌آید، یکی از نخستین سکونتگاه‌های مایاها بوده و آثار تاریخی زیادی را از این تمدن با قدمتی بیش از ۹۰۰ سال در خود جای داده‌است.

منطقه السالوادور در سال ۱۵۲۵ میلادی توسط پدرو د آلواردو برای اسپانیا تصرف شد. در ۱۸۲۱ میلادی السالوادور از حکومت اسپانیا آزاد شد و بخشی از مکزیک شد. در سال ۱۸۲۳ میلادی اتحادیه‌ای به نام «ایالات متحده آمریکا مرکزی» از مکزیک جدا شد که السالوادور نیز یکی از این ایالات بود. این ایالات متحده تا سال ۱۸۳۸ میلادی دوام آورد اما در آن تجزیه شد و السالوادور نیز در آن تاریخ از اتحادیه جدا شده و تبدیل به یک جمهوری مستقل شد.

پس از استقلال، ال سالوادور به‌طور رسمی دموکراسی به‌شمار می‌آمد اما در واقع این کشور توسط «چهارده خانواده» اداره می‌شد. در سال ۱۹۳۱ میلادی دیکتاتور ماکسیمیلیانو هرناندز مارتینز به قدرت رسید و در ۱۹۳۲ میلادی خیزشی روستایی به رهبری آگوستین فارابوندو مارتی را با خشونت سرکوب کرد. پس از سقوط هرناندز، السالوادور به‌طور متناوب دولت‌های دموکراتیک و دیکتاتوری به خود دیده‌است، اما به نُدرت یک دولت غیرنظامی در این کشور بر سر کار بوده‌است.

طی سال‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی در السالوادور، نیکاراگوئه، و گواتمالا فضاهای دمکراتیک مسدود شد و قتل روشمند مخالفان باعث شد تا بخش‌های وسیعی از مردم به سوی مبارزه مسلحانه سوق داده شوند.[2]

در ۱۹۶۹ به دنبال یک مسابقه فوتبال بین تیمهای السالوادور و هندوراس جنگ درگرفت. قدرت سیاسی و اقتصادی در دست چند خانواده متمرکز است و این منجر به تنش اجتماعی شده‌است. از اواخر دهه ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۲ نظامیان با پشتیبانی آمریکا و یاری جوخه‌های مرگ جناح راست افراطی، به مبارزه با چریکهای چپگرای جبهه آزادیبخش ملی فارابوندو مارتی پرداختند که در نتیجه این کشور در وضعیتی شبیه به جنگ داخلی به‌سر می‌برد. در ۱۹۹۲ موافقت صلحی بین این نیروها حاصل شد و حکومت چندحزبی قانونی دوباره برقرار گشت.

در خلال جنگ داخلی ۱۲ ساله این کشور واقعه کشتار غیرنظامیان موسوم به 'قتل‌عام ال‌موزوته'، در حد فاصل ۱۱ تا ۱۳ دسامبر سال ۱۹۸۱ میلادی (۱۳۶۰ خورشیدی) اتفاق افتاد. در این رویداد حدود یک هزار غیرنظامی در عملیات سرکوب شورش‌های این کشور توسط ارتش تحت حمایت آمریکا در شهر 'ال موزوته' السالوادور کشته شدند.[3]

جغرافیا

نقشه سیاسی السالوادور

نقشه توپوگرافی السالوادور

السالوادور کوچک‌ترین جمهوری آمریکای مرکزی است که از شمال و مشرق به هندوراس، از جنوب به اقیانوس آرام، و از مغرب به گواتمالا محدود است.

این کشور کوهستانی است، رشته‌های کوهستانی در امتداد مرز با هندوراس و زنجیره‌های آتشفشانی و بلندتر در جنوب قرار دارد. آب و هوای آن در ساحل، استوایی مرطوب و بسیار گرم است، در حالی که مناطق درونی معتدل است. السالوادور بیش از ۳۰۰ رودخانه دارد که مهم‌ترین آن رود لمپا است که از گواتمالا سرچشمه می‌گیرد و تنها رودخانه قابل کشتیرانی در السالوادور است. لمپا و شاخه‌های آن حدود نیمی از کشور را آبیاری می‌کند.

بلندترین کوه آتشفشان سانتا آنا به ارتفاع ۲۳۸۱ متر و بلندترین نقطهٔ کشور، کوه سرو ال پیتال به ارتفاع ۲۷۳۰ متر است. شهرهای مهم آن سان سالوادور، سانتا آنا، سویاپانگو و سان میگوئل و بندرهای آن ژاکوآران و لالیبرتاد هستند.

السالوادور در تاریخ خود شاهد زمین‌لرزه‌های ویرانگر و فوران‌های آتشفشانی بوده‌است. سان سالوادور در سال ۱۷۵۶ و پس از آن در سال ۱۸۵۴ توسط زمین‌لرزه نابود شد و لرزه‌های ۱۹۱۹، ۱۹۸۲ و ۱۹۸۶ نیز آسیب زیادی به این شهر زد. این کشور بیش از بیست آتشفشان دارد که دوتای آن‌ها یعنی سان میگوئل و ایزالکو در سال‌های اخیر فعال بوده‌اند.

در السالوادور چندین دریاچه نیز وجود دارد که در دهانه آتشفشان‌ها تشکیل شده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها دریاچه یوپانگو و دریاچه کوآتپاکه هستند. دریاچه گویخا بزرگ‌ترین دریاچه طبیعی السالوادور است. با سدسازی بر روی رود لمپا چندین دریاچه مصنوعی نیز پدید آمده که بزرگ‌ترین آن‌ها «امبالسه سرون گرانده» نام دارد.

تقسیمات کشوری

دپارتمان‌های السالوادور

السالوادور به ۱۴ استان (departamentos) تقسیم شده که هر استان نیز خود به بخش‌هایی (municipios) تقسیم گشته‌است.

دپارتمان‌های السالوادور
السالوادور شرقی اوسولوتان (اوسولوتان) سان میگوئل (سان میگوئل) مورازان (سان فرانسیسکو گوترا) لا اونیون (لا اونیون)	السالوادور مرکزی لالیبرتاد (سانتا تکلا) چالاتنانگو (چالاتنانگو) کوسکاتلان (کوخوتپکه) سان‌سالوادور (سان‌سالوادور) لاپاز (زاکاته‌کولوکا) کابانیاس (سنسونته‌پکه) سان ویسنته (سان ویسنته)	السالوادور غربی آهوآچاپان (آهوآچاپان) سانتا آنا (سانتا آنا) سونسوناته (سونسوناته)
یادداشت: مرکز استان‌ها در پرانتز آمده‌اند.

شهرها

سیاست

وزن حضور ۱٫۶ میلیون مهاجر السالوادوری در ایالات متحده،[5] که سیاست مهاجرتی خود را سخت‌تر می‌کند، بر روی سیاست خارجی حکومت سان سالوادور سنگینی بسیار دارد. این مهاجران پول بسیاری از ایالات متحده به بستگان خود در السالوادور می‌فرستند و دولت پیشین السالوادور می‌کوشید برای حفظ این منشأ درآمد که از ارکان اقتصاد ملی است باعث آزردگی دولت آمریکا نشود. تا سال ۲۰۱۲ سیاست خارجه السالوادور در تمام صحنه‌های بین‌المللی کاملاً هماهنگ با واشینگتن بود و تنها کشور آمریکای لاتین است که در عراق نیرو داشت.[6]

مائوریسیو فونس رئیس‌جمهور السالوادور از «جبهه آزادی‌بخش ملی فارابوندو مارتی» که دارای سابقه روزنامه‌نگاری است در انتخابات ۱۵ مارس ۲۰۱۲ این کشور به پیروزی رسید و به ۲۰ سال حکومت راستگرایان پایان داد. فونس قبلاً سه بار در انتخابات ریاست جمهوری السالوادور شرکت کرده اما موفق به پیروزی نشده بود.[7]

درپی سر کار آمدن موریسیو فونس در اوت ۲۰۱۲ سفارت کوبا در پایتخت السالوادور پس از ۴۸ سال قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور، ازنو گشایش یافت. روابط بین دو کشور کوبا و السالوادور از سال ۱۹۶۱ و تقریباً بلافاصله پس از پیروزی انقلاب در این جزیره به رهبری «فیدل کاسترو» قطع شد. السالوادور تنها کشور در آمریکای لاتین به‌شمار می‌آمد که پس از انقلاب کوبا با هاوانا روابط دیپلماتیک برقرار نکرده بود که این ارتباط سرانجام پس از ۴۸ سال برقرار شد.[8]

اقتصاد

پولی که دو نیم میلیون مهاجر السالوادوری به ایالات متحده از آن کشور به بستگان خود در السالوادور می‌فرستند از پایه‌های اقتصاد السالوادور به‌شمار می‌آید.

السالوادور موفق نشد به برخی از اهداف بودجه تعیین شده برای سال ۲۰۱۱ دست پیدا کند که موجب شد صندوق بین‌المللی پول برنامه وام ۷۵۰ میلیون دلاری به این کشور را در آوریل ۲۰۱۲ متوقف کند. صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده‌است رشد اقتصادی یک و نیم درصدی السالوادور در سال ۲۰۱۱ کمتر از رقم مورد پیش‌بینی بود در حالیکه هزینه عمومی و بدهی این کشور فراتر از حد انتظار افزایش یافت. در آوریل ۲۰۱۲ هکتور دادا، وزیر اقتصاد السالوادور، در پی اختلاف نظر با رئیس‌جمهور این کشور بر سر سیاست‌های اقتصادی، از مقام خود کناره‌گیری کرد. موریسیو فونس، رئیس‌جمهور السالوادور، معاون وزیر بازرگانی و صنعت را به عنوان جانشین دادا منصوب کرده‌است.[9]

هم‌اینک گردشگری سریع‌ترین رشد را در میان بخش‌های گوناگون اقتصادی در السالوادور دارد.

مردم

گروه‌های نژادی در السالوادور[10]
گروه نژادی			درصد
مستیزو			۸۶%
سفیدپوست			۱۲%
سرخ‌پوست			۱%

ادیان مردم السالوادور
مذهب			درصد
کاتولیک رومی			۵۶٫۶%
پروتستان–انجیلی			۲۷٫۹%
بی‌دین			۱۱٫۴%
مورمون			۱٫۴%
غیره			۱٫۴%
شاهدان یهوه			۱٫۰%

جمعیت این کشور ۶٬۱۰۰٬۰۰۰ نفر است که اکثریت آنان از تبار مستیزو (دورگه سرخ‌پوست و اسپانیایی) هستند. بیشتر مردم السالوادور مسیحی هستند که بیش از نیمی از آن‌ها از پیروان شاخه کاتولیک رومی از مسیحیت هستند.

ژنرال هرناندز مارتینز در سال ۱۹۳۰ قانونی را تصویب کرد که بر پایه آن ورود سیاه‌پوستان، زردپوستان وکولی‌ها به السالوادور ممنوع اعلام شد. این قانون تا دهه ۱۹۸۰ پابرجا بود.

بر اساس برآوردها، بین ۲۵ تا ۳۴ درصد، معادل یک میلیون و هفتصد هزار تا دو و نیم میلیون نفر از اهالی السالوادور در خارج زندگی می‌کنند که ۱٫۶ میلیون از آن (در سال ۲۰۰۹) ساکن ایالات متحده بودند.[5] جمعیت السالوادوری‌های خارج از کشور که بسیار سازمان یافته‌است از حمایت «معاونت وزارت سالوادوری‌های مقیم خارج» که حافظ منافع آن‌ها است، برخوردار است. در روزنامه‌های داخلی بخش‌ها و صفحات کاملی به آن‌ها اختصاص دارد.[6]

مسیحیان فلسطینی از مهاجران کم‌جمعیت اما مهم در صحنه سیاسی و اقتصادی السالوادور هستند.[11] این گروه شرکت‌های تجاری، صنعتی و ساختمانی مهمی را ایجاد کرده‌اند و در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۰۴ هم آنتونیو ساکا، رئیس‌جمهور وقت، و هم رقیب انتخاباتی او شفیق حنضل، هردو از فلسطینی‌تباران مسیحی بودند.

میزان امید به زندگی برای مردان ۷۱٫۶ و برای زنان ۷۸٫۷ سال است.

فرهنگ

فرهنگ مستیزو در السالوادور چیرگی دارد. مردم مستیزو در نتیجه آمیختگی و ازدواج مردم بومی سرخ‌پوست کوزکاتلان با مهاجران اروپایی که به این منطقه وارد شدند پدید آمدند. فرهنگ مستیزو از هر دو فرهنگ، یعنی هم از فرهنگ بومی سرخ‌پوستی و هم از فرهنگ اسپانیایی، تأثیر زیاد گرفته‌است. کلیسای کاتولیک نقش مهمی در فرهنگ السالوادور ایفا می‌کند و اسقف اسکار رومرو به خاطر نقش بنیادینش در مقاومت علیه نقض حقوق بشر که در دوران جنگ داخلی رخ می‌داد به عنوان قهرمان ملی شناخته می‌شود.[12]

نقاشی، کاشی‌کاری و بافندگی از هنرهای دستی اصلی در السالوادور به‌شمار می‌آیند. مهم‌ترین نویسندگان کشور عبارتند از فرانسیسکو گاویدیا (۱۹۵۵–۱۸۶۳)، سالارروئه، کلاودیا لارس، آلفردو اسپینو، پدرو جفروی ریواس، مانلیو آرگوئتا، و خوزه روبرتو سئا. روکه دالتون از شاعران نامدار این کشور است. از شخصیت‌های هنری سده بیستم السالوادور می‌توان به بالتاسار پولیو، فیلم‌ساز، پاتریشیا چیکا، کارگردان، فرناندو یورت، هنرمند، و تانیو سالازار، کاریکاتوریست، اشاره کرد.

بزهکاری

ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای السالوادور دارد.

در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ السالوادور موجود است.

پیدایش و گسترش گروه‌های جوانان بزهکار (ماراس‌ها) در السالوادور از مشکلات این کشور است.

در ایالات متحده در شرایط اجتماعی بسیار سخت بسیاری از جوانان خانواده‌های مهاجر السالوادوری به گروه‌های خیابانی که در گتوها رشد کرده، می‌پیوندند. پس از دستگیری، محکومیت و زندان، آن‌ها به کشور خود بازگردانده شده و به این ترتیب جذب گروه‌های محلی گردیده، مهارت و تجربه خود را در زمینه سلاح و خشونت در اختیارشان می‌نهند. به این ترتیب شبکه‌هایی در السالوادور، هندوراس و گواتمالا به عنوان کارگزاران ساختار گروه‌های بزهکار ایجاد می‌گردند.[6]

دولت این کشور از سال ۲۰۰۹ که سرکوب تبهکاران را آغاز کرده چهار هزار نیروی ارتش را برای تقویت پلیس به خیابان‌ها اعزام کرده‌است. السالوادور در سال ۲۰۱۱ بیشترین آمار قتل‌ها را پس از جنگ داخلی با چهار هزار و ۳۰۸ نفر داشت.

جستارهای وابسته

• زمین‌لرزه السالوادور
• تیم ملی فوتبال السالوادور
• فهرست سفارت‌های السالوادور
• فهرست فرودگاه‌های السالوادور
• فرودگاه بین‌المللی السالوادور
• دانشگاه السالوادور

منابع

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به السالوادور در ویکی‌گفتاورد موجود است.

• Wikipedia contributors, "El Salvador," Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed August ۲، ۲۰۱۲).

1. ایرنا: تبهکاران مواد مخدر السالوادور مدارس را مناطق صلح معرفی کردند بایگانی‌شده در ۴ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine، ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۱.
2. لوموند دیپلماتیک: جنایات در سطح جهانی (ضمیمه مقاله چگونه هزاران فعال سیاسی در کلمبیا قتل‌عام شدند). مه ۲۰۰۵.
3. Mark Danner"The Truth of El Mozote". The New Yorker. December 6, 1996
4. "[[Demographics of El Salvador|El Salvador Bureau of Statistics]]" (PDF). General (Salvadoran) Institute of Statistics and Census. April 2008. Retrieved April 2008. Check date values in: |accessdate= (help); URL–wikilink conflict (help)
5. "Salvadorans Seek a Voice To Match Their Numbers". The Washington Post. September 24, 2009
6. لوموند دیپلماتیک: دسامبر ۲۰۰۶.
7. خبرگزاری فارس. بازدید: اوت ۲۰۱۲.
8. خبرگزاری فارس. بازدید: اوت ۲۰۱۲.
9. ایسنا: وزیر اقتصاد السالوادور استعفا داد.، تاریخ انتشار: ۰۹ اردیبهشت ۱۳۹۱
10. Resultados Vi Censo de Poblacion V de Vivienda 2007, censos.gob.sv
11. Marín-Guzmán, Roberto (2000). A Century of Palestinian Immigration into Central America: A study of their economic and cultural contributions. San Jose, CR: Universidad de Costa Rica.
12. Eaton, Helen-May (1991). The impact of the Archbishop Óscar Romero's alliance with the struggle for liberation of the Salvadoran people: A discussion of church-state relations (El Salvador) (M.A. thesis) Wilfrid Laurier University